آثار فرونشست در مناطقی که برداشت زیادی از آب زیرزمینی انجام می‌شود، می‌تواند زیانبار باشد.

به گزارش زیست آنلاین، معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای سمنان گفت: برداشت های بی‌رویه از منابع آبی در استان سمنان زیرساخت‌های این استان را تهدید می‌کند و این زیرساخت‌ها در معرض خطر جدی قرار دارند.

 محمدرضا خاموشی در همایش فرماندهان پایگاه‌های مقاومت بسیج دستگاه های اجرایی استان در راستای طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آبی، گفت: علاوه بر اینکه ما آب با کیفیت را از دست می‌دهیم، زیرساخت‌های توسعه‌ای از جمله جاده، راه آهن و... را به دلیل فرونشست زمین که نتیجه برداشت بی‌رویه آب های زیرزمینی است از دست می‌دهیم.

وی با بیان اینکه در پی برداشت بی رویه آب از سفره‌های آب زیرزمینی، چاه ها و قنوات، اضافه برداشت، حفر چاه‌های غیرمجاز و... سطح سفره‌ها ی آب زیرزمینی افت پیدا کرده است و امروزه هیچ راهی جز کاهش و جلوگیری از اضافه برداشت از چاه های آب در استان نداریم.

بیشتر بخوانید: خطر فرونشست زمین تهدیدی برای میراث فرهنگی و حمل و نقل معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای سمنان با اشاره به اینکه وضعیت منابع آبی استان، وضعیت مناسب، خوب و قابل قبولی ندارد، افزود:  با توجه به اینکه افت آب زیرزمینی در استان سمنان زیاد است، این احتمال وجود دارد که این منابع آب زیرزمینی مناسب را از دست بدهیم.

وی ادامه داد: منابع آب زیادی در کشور نداریم، در استان سمنان هم همینطور، اما با این تفاوت که در استان سمنان وابستگی شدیدی به منابع آب زیرزمینی وجود دارد و در صورتی که نتوانیم از منابع آب زیرمینی بهره برداری درستی انجام دهیم و آن را حفظ کنیم، قطعاً در آینده نزدیک با چالش‌های جدی مواجه می‌شویم.

خاموشی تصریح کرد: میانگین بارش در استان سمنان، سالانه ۱۱۰ میلی متر است، از این میزان بارش، حدود ۱۰۳ میلی متر سالانه تبخیر می‌شود، یعنی فقط ۷ میلی متر به صورت روان آب و آب های سطحی و زیرزمینی باقی می‌ماند؛ میانگین تبخیر در استان حدود ۲۲۰۰ میلی متر در سال و میانگین دما ۱۷ درجه سانتیگراد است.



وی با اشاره به اینکه در استان سمنان ۱۷۰۰ حلقه چاه کشاورزی با شرایط "سه فاز" وجود دارد که بیشترین مصرف آب توسط این تعداد چاه انجام می‌شود، ادامه داد: تعداد ۱۳۵۰ حلقه چاه مجهز به کنتور هوشمند شده و تعداد ۲۰۰ کنتور دیگر هم توسط شرکت آب منطقه‌ای، خریداری و بر روی باقیمانده چاه ها نصب خواهند شد.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای سمنان اذعان کرد: استان سمنان بیشترین مصرف آب را در بخش کشاورزی دارد، در این استان، ۸۶ درصد از برداشت آب های زیرزمینی در بخش کشاورزی، ۹ درصد در بخش شرب و ۵ درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود.

خاموشی اظهار کرد: در استان چیزی نزدیک به ۱۵۰ میلیون متر مکعب کسری مخزن داریم، یعنی ما هر سال ۱۵۰ میلیون متر مکعب اضافه تر از آن چیزی که باید مصرف کنیم، برداشت میکنیم ولی در عوض چیزی پس انداز و ذخیره نمی‌کنیم.

بیشتر بخوانید: فرونشست‌ های مستمر در انتظار مسکن مهر حبیب‌ آباد اصفهان اطراف شیرکوه یزد نشست می‌کند؟معاون مدیریت مخاطرات و زمین‌شناسی مهندسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با اشاره به تاثیر فرآیند ساخت بند و سد بر شیرکوه و منابع آبی آن، گفت: این آثار در مناطقی که برداشت زیادی از آب زیرزمینی انجام می‌شود، می‌تواند زیانبار باشد.

فرهاد انصاری در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به حساسیت کشورهای خشک و کویری به تغییرات اقلیمی، اظهار کرد: هر چند تغییرات اقلیمی پدیده‌ای است که در سطح جهانی عمل می‌کند اما مناطق خشکی مانند ایران در مقابل این تغییرات آسیب‌پذیری بیشتری دارند.

وی افزود: رشد جمعیت، نابودی جنگل‌ها و مراتع، افزایش زمین‌های زیرکشت، استفاده روز افزون از منابع آب و ساخت و سازهای انبوه، آثار و آسیب‌های ناشی از تغییرات اقلیمی را افزایش داده که ناحیه یزد نیز از این آسیب‌ها مستثنی نبوده است.



این مسئول، برخی اقدامات انجام شده جهت توسعه و عمران را ناخواسته موثر در تشدید تاثیرات تغییر اقلیم دانست و گفت: هم زمان با نمود تاثیرات خشکسالی، فشار بر منابع آبی موجود در دره‌ها و رودخانه‌ها بیشتر شده که سدها نیز در این زمینه بی‌تاثیر نیستند.

وی با بیان این که چنین شرایطی بر کوهستان‌ها و ارتفاعات استان یزد مانند شیرکوه نیز حاکم است تصریح کرد: ساخت بند و سد در مکان‌های نامناسب علاوه این که مانع تغذیه آبخوان می‌شود، برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، افت سریع سطح آب زیرزمینی و خالی شدن فضای متخلخل نهشته‌ها از آب را به همراه دارد که به فرونشست زمین، پیدایش فروچاله‌ها و ترک‌های زمین و از دست رفتن آبخوان‌ها نیز منجر می‌شود.

انصاری با اشاره به این که سدسازی، عملکردی هوشمندانه برای ذخیره و تنظیم آب بوده که منافع و دست آوردهای بسیاری از دیرباز در این سرزمین داشته است، گفت: هر چند ساخت سد ملاحظات زیادی داشته و مطالعات و بررسیهای زیادی را می‌طلبد اما وجود توجیهات لازم برای ساخت آن از دیدگاه انتخاب ساختگاه مناسب و ملاحظات مهندسی بسیار ضروری است.

وی، سدها را راهکاری برای ذخیره و مدیریت آب، حفظ منابع آبی، پیشگیری از سیلاب و تولید برق دانست و گفت: گاهی زیان سدسازی از سودش بیشتر است و منابع آبی را نیز به خطر می‌اندازد که البته برآورد این سود و زیان مستلزم بررسی‌های همه جانبه است اما شرط اساسی در اینجا حفظ تعادل سازه با محیط است .

انصاری ادامه داد: آبی که از بالا دست دره‌ها و ارتفاعات توسط آبراهه‌ها به پایین دست حرکت می‌کند، با پیوستن شاخه‌های گوناگون بهم، رودخانه‌های اصلی را شکل داده و در نهایت آبخوان‌های موجود در دشت را تغذیه می‌کند.

این مسئول با بیان این که تغذیه آبخوان یا سفره آب زیرزمینی به طور عمده در دهانه خروجی دره‌ها یعنی جایی که آبرفت‌های درشت دانه با نفوذپذیری زیاد قرار دارند صورت می‌گیرد، تصریح کرد: سدسازی اغلب منجر به کاهش ذخیره آب زیرزمینی می‌شود چرا که دیگر آبی به این مناطق نمی‌رسد.

وی با اشاره به این که آثار این فرآیند به ویژه در مناطقی که برداشت زیادی از آب زیرزمینی انجام می‌شود می‌تواند غافلگیرکننده و زیانبار باشد، اظهار کرد: اغلب علت خشک شدن قنات‌ها و چشمه‌ها پس از اجرای برخی از طرح‌های سدسازی همین است.

بیشتر بخوانید: فرونشست زمین و طوفان‌های گردوغبار پیامد کاهش بارش‌ها وی افزود: در مناطق گرم و خشکی مانند یزد به سبب تبخیر شدید، بخش چشمگیری از آب نگهداری شده در پشت بندها و سدها از دست می‌رود یا توسط منابع سطحی آلوده می‌شود در حالی که با رسیدن آب به آبخوان و در زیر زمین، از تبخیر و آلودگی در امان خواهد بود، بدون این که ساخت و نگهداری آن، نیازمند هزینه‌ای برای ایجاد سازه‌ای باشد.

انصاری با بیان این که گذشتگان ما ضمن توانایی مهندسی بسیار پیشرفته که با ساخت سدها و بندها و سیستم‌های قنات به یادگار گذاشته‌اند، گفت: آنها همواره این مسائل را نیز مد نظر داشته و در برخی شرایط به ساخت سدهای زیرزمینی روی آورده‌اند که از دیگر افتخارات مهندسی این سرزمین و نمونه خوبی از سازگاری انسان با طبیعت در شرایط اقلیمی سخت است.

وی دست کاری حساب نشده در طبیعت را عامل قهر طبیعت با انسان دانست و گفت: ایجاد تغییر در سیستم هیدروژئولوژی در صورت نادیده گرفتن مجموعه‌ای از شرایط، صدمات جبران ناپذیری را به طبیعت وارد می‌کند که به ویژه در مناطق خشکی مانند یزد بسیار تاثیرگذار است .

این مسئول، جایگزین کردن روش‌ها و سیستم‌های آبیاری مدرن، هوشمندانه و مکانیزه در کشاورزی برای کاهش مصرف آب و تجدید نظر در دیدگاه موجود برای سدسازی و انجام مطالعات بیشتر و عمیق‌تر را اجتناب‌ناپذیر عنوان کرد.