بی‌اعتمادی تاریخی اجازه نمی‌دهد که مردم با افزایش قیمت انرژی و بهینه کردن مصرف آن موافقت کنند و گمان می‌کنند که دولت و مجلس و همه نهاد‌ها این افزایش را در مسیر درستی هزینه نمی‌کنند، همچنان که سایر هزینه‌ها در مسیر کارایی صرف نمی‌شوند. اگر روابط مردم با دولت متعادل و صحیح بود، حتما از دولت سوال می‌کردند که چرا درآمد بنزین و آب و برق و گاز مردم را به جای آنکه صرف بهداشت و آموزش و رفاه و توسعه جامعه ما کنید، آن‌ها را به قیمت ارزان می‌فروشید و تلف می‌کنید؟

به گزارش زیست آنلاین، عباس عبدی تحلیل گر سیاسی و اقتصادی چندی است در خصوص یارانه انرژی و قیمت خدمات آب و برق مطالب و مقالات مختلفی را منتشر می کند. وی که منتقد یارانه انرژی در ایران است به تازگی مقاله ای در روزنامه اعتماد منتشر کرده است که در ادامه می خوانید:
 
تداوم تورم همراه با ثبات نسبی در قیمت سوخت و انرژی که به منزله کاهش قیمت آن است، مورد قبول کارشناسان اقتصادی نیست و آن را به زیان جامعه و مردم و اقتصاد کشور می‌دانند.
به ویژه در شرایط جدید تحریمی که درآمد‌های نفتی به‌شدت کاهش یافته است، فشار بر بودجه بیش از پیش خواهد شد و یکی از راه‌های تامین بودجه، به طور طبیعی افزایش قیمت حامل‌های انرژی خواهد بود.

این بدان معناست که حکومت ایران، چون گذشته بهترین شرایط را برای تعدیل قیمت‌های انرژی که وجود تورم پایین و رونق اقتصادی است را از دست می‌دهد و در نهایت در بدترین شرایط که وضعیت تورمی همراه با رکود است و حمایت مردمی چندانی وجود ندارد، مجبور به چنین کاری خواهد شد. ولی در حال حاضر نگرانی‌ها در حدی است که با تمام این محدودیت‌های درآمدی نیز حاضر نیستند تا به طور جدی بحث تعدیل قیمت انرژی را طرح کنند.

اجازه دهید مثالی بزنم. هزینه برق منزل بنده در دو ماه گذشته، حدود بیست هزار و هشتصدتومان شده است. هزینه اصلی از این هم کمتر است، زیرا بخشی از این مبلغ شامل مالیات ارزش افزوده و... می‌شود. در حقیقت روزانه ۳۰۰ تومان هزینه برق مصرفی خانه بنده شامل روشنایی، یخچال و فریزر، لباسشویی و بعضا اتو شده است. پول سه ماه این هزینه معادل یک وعده پیتزای تک نفره است. شاید به نظر جالب بیاید و باید شکرگزار باشیم که چنین مبلغ ارزانی را بابت برق مصرفی می‌دهیم. هزینه آب مصرفی واحد مسکونی بنده نیز روزانه ۴۰۰ تومان شده است. یعنی نصف قیمت یک بطری آب معدنی کوچک. در حالی که شست‌وشو، توالت، حمام، ظرفشویی و آب شرب ما همگی از این طریق تامین می‌شود و البته هزینه نگهداری و تعویض فیلتر دستگاه تصفیه آب در هر سال شاید دو برابر هزینه آب مصرفی ما باشد.

حتما این را هم باید به فال نیک گرفت. ولی من چنین اعتقادی ندارم، چون می‌دانم وزارت نیرو و کارمندان آن از ارث پدر و مادرشان نمی‌آورند که چنین آب و برق ارزانی را برای بنده تامین کنند. آنان از جیب مبارک ملت در حال گرفتن حقوق و اضافه‌کار و هزینه جاری مراکز تولید برق و آب و انتقال آن به منزل ما و شما هستند؛ بنابراین منتی بر بنده و شما ندارند، هرچند دولت علاقه‌مند است که چنین ارزان‌فروشی را بر ما منت بگذارد، ولی واقعیت این است که دولت‌ها باید در برابر مردم شرمنده چنین ارزان‌فروشی باشند و نه طلبکار و منت‌گذار.

اگر این طور است که بنده گفتم، پس چرا مردم از افزایش قیمت انرژی استقبال نمی‌کنند؟ سهل است که شدیدا هم مخالفت می‌کنند. حتی بنده هم حاضر نیستم بدون قید و شرط و اطلاع از جزییات از چنین افزایش قیمتی دفاع کنم. چرا؟ به این علت که اعتمادی به هزینه‌کرد درآمد‌های حاصل از آن وجود ندارد. در واقع بی‌اعتمادی تاریخی که تشدید هم شده است اجازه نمی‌دهد که مردم با افزایش قیمت انرژی و بهینه کردن مصرف آن موافقت کنند. مردم گمان می‌کنند که دولت و مجلس و همه نهاد‌ها این افزایش را در مسیر درستی هزینه نمی‌کنند، همچنان که سایر هزینه‌ها در مسیر کارایی صرف نمی‌شوند. به همین علت نیز سیاست‌مداران می‌ترسند از اینکه دست به افزایش قیمت حامل‌های انرژی بزنند، چون مردم عصبانی و معترض می‌شوند.

بیشتر بخوانید: حذف یارانه انرژی در سراسر جهان، گامی منطقی در اجرای سیاست های صحیح انرژی

سیاست‌های موجود در زمینه انرژی و آب نه فقط نادرست بلکه به صورت آشکاری نابخردانه استآیا راه‌حلی برای این مساله وجود دارد؟ طبیعی است که اگر روابط مردم با دولت متعادل و صحیح بود، حتما از دولت سوال می‌کردند که چرا درآمد بنزین و آب و برق و گاز مردم را به جای آنکه صرف بهداشت و آموزش و رفاه و توسعه جامعه ما کنید، آن‌ها را به قیمت ارزان می‌فروشید و تلف می‌کنید؟ ولی، چون این رابطه وجود ندارد، به طور طبیعی آن پرسش هم شکل نمی‌گیرد؛ بنابراین یا باید این رابطه را بهبود بخشید که زمان‌بر است یا آنکه مسوولیت قیمت‌گذاری و منابع حاصل از آن را در اختیار خود مردم قرار داد. به‌طور قطع می‌توان گفت که در این صورت هیچ دلیلی ندارد که مردم معترض افزایش قیمت شوند. چون خودشان صاحب کالا هستند و آن را به حداکثر قیمت ممکن خواهند فروخت؛ بنابراین دولت می‌تواند دست به اقدامی جدی بزند و به صورت عملی صنعت انرژی را شامل بنزین، گازوییل، گاز، برق و نیز آب را به معنای واقعی ملی کند و کل آن را در اختیار جامعه قرار دهد و قیمت آن را بازار تعیین کند و مردم خودشان عرضه‌کننده این کالا‌ها باشند و هرچه گران‌تر فروختند سودش مستقیم به جیب خودشان برود. در این صورت نسبت به قیمت چنین بازاری معترض نمی‌شوند. این کار هم به نفع دولت و درآمد‌های آن است و هم به نفع کاهش فقر و نابرابری و هم به نفع امنیت کشور و نیز به نفع کاهش و بهینه شدن مصرف آب و انرژی نیز هست. متاسفانه اکنون و با قیمت‌های موجود برای این کالا‌ها هیچ انگیزه‌ای برای کاهش مصرف انرژی و آب شکل نخواهد گرفت و دولت نیز نمی‌تواند اقداماتی را برای کاهش مصرف این موارد در دستور کار قرار دهد. سیاست‌های موجود در زمینه انرژی و آب نه فقط نادرست بلکه به صورت آشکاری نابخردانه است.

بیشتر بخوانید: یارانه پنهان انرژی یکی از علل خاموشی برق در تابستان

هزینه مصرف بی‌رویه مشترکین پرمصرف را مردم می‌دهندوزیر نیرو به نکته بسیار مهمی اشاره کرده است: برق یارانه‌ای و ارزان؛ درکشور ایران، اختلاف قیمت تمام شده برق و قیمت پرداختی را دولت پرداخت می‌کند و افزایش هزینه تولید برق موجب بدهکار شدن وزارت نیرو می شود.

لذا باید قیمت پرداختی توسط مشترکین افزایش یابد. از سوی دیگر دولت در سال ۱۳۹۵ به مشترکین پرمصرف ۹۰۰ هزار تومان و به مشترکین کم­مصرف ۱۴۰ هزار تومان یارانه پنهان برق پرداخت کرده است. این بدان معناست که هر چه بیشتر برق مصرف شود، یارانه پنهان بیشتری نیز توسط دولت به مصرف کننده تعلق می گیرد.

مصرف برق مشترکین پرمصرف در حالی است که این قشر نه تنها بهای برق خود رابه طور کامل پرداخت نمی ­کنند، بلكه متوسط یارانه ۲۰ درصد از مشترکین پرمصرف نسبت به متوسط ۸۰ درصد مشترکین در حدود ۲.۵ برابر و یارانه یک درصد مشترک بسیار پرمصرف نسبت به مشترک با مصرف حداقلی بیش از ۶۰ برابر است.

به همين دليل واقعی ­سازی تعرفه برق پرمصرفها بيش از گذشته ضرورت دارد. اخيرا حقی فام سخنگوی صنعت برق اعلام كرده است: شاید در ۱۵ روز آینده مصوبه دولت در خصوص تعرفه برق پرمصرف ها را دریافت کنیم و به محض دریافت این مصوبه جزئیات نحوه محاسبه تعرفه برق پرمصرف‌ها اطلاع‌رسانی خواهد شد.

بیشتر بخوانید: حمایت یا عدم حمایت  از تعلق گرفتن یارانه به  انرژی های تجدیدپذیر 

راهکار جهانی برای مقابله با بحران برق چیست؟افزايش يكسان تعرفه برق در كشور در حالی طی اين سال­ها انجام شد كه ديگر كشورهاي دنيا براي مقابله با بحران برق راه­ ديگري را اتخاذ نموده ­اند.

به عنوان مثال در كشور برزيل براي مقابله با بحران برق سال ۲۰۰۱ قیمت برق مشترکین کم­ مصرف ثابت اما برای مشترکین پرمصرف به شکل محسوسی افزایش يافت.

شیوه تغییر قیمت در این کشور به شکل زیر بود:

قیمت برق مشترکین با مصرف زیر ۲۰۰ کیلووات ساعت در ماه ثابت نگه داشته شد.
برای مصارف بالاتر از ۲۰۰ کیلووات ساعت، ۸۰ درصد مصرف برق در سال گذشته به عنوان سهمیه در نظر گرفته شده و قیمت آن ثابت ماند.
برای مصارف بالاتر از سهمیه و مصارف بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ کیلووات ساعت، قیمت برق ۵۰ درصد افزایش و برای مصارف بیش از ۵۰۰ کیلووات ساعت در ماه، قیمت برق تا ۲۰۰ درصد افزایش یافت.
این شیوه قیمت­ گذاری بر بحران برق موثر بوده و توانست مصرف برق را در برزیل به شکل محسوسی کاهش دهد.

در كشور اندونزي نيز قيمت برق مشتركين پرمصرف يارانه ­ای نبوده و متوسط قيمت برق مشتركين پرمصرف نسبت به كم­ مصرف بيش از ۸ برابر است؛ در حالی كه در ايران اين نسبت برای مناطق عادی در حدود ۴ است.