ترکیه رکورد خود در صنعت گردشگری را شکست و سال ۲۰۱۸، موفق‌ترین سال ترکیه در صنعت گردشگری بوده است. اما گردشگران ایرانی در ترکیه کاهشی ۲۰ درصدی داشته‌اند.

به گزارش زیست آنلاین، به نظر می‌رسد سرکوب‌ها در ترکیه مانعی برای سفر گردشگران خارجی به این کشور نبوده است. حتی برعکس، سال ۲۰۱۸ موفق‌ترین سال در صنعت گردشگری در ترکیه بوده است. شمار گردشگران ایرانی در ترکیه اما کاهشی ۲۰ درصدی داشته‌ است.

وزارت گردشگری ترکیه، پنجشنبه ۱۱ بهمن (۳۱ ژانویه) اعلام کرد، شمار خارجی‌هایی که به قصد گردشگری به این کشور سفر کرده‌اند، هیچ‌گاه به اندازه سال ۲۰۱۸ نبوده است. آمار ثبت‌شده گردشگران خارجی نشان می‌دهد که میان ماه‌های ژانویه تا دسامبر سال گذشته، ۳۹ و نیم میلیون نفر، یعنی ۲۲ درصد بیش از سال ۲۰۱۷، وارد ترکیه شده‌اند.

این آمار به‌وضوح رکورد تاکنونی ترکیه در سال ۲۰۱۴ با ۳۶ میلیون و ۸۰۰ هزار گردشگر را شکسته است. حال ترکیه سودای آن دارد که در سال ۲۰۱۹ میزبان دست‌کم ۴۵ میلیون گردشگر خارجی باشد.

گردشگران ایرانی نیز سهم اندکی در این میان نداشته‌اند. شمار این گردشگران البته به نسبت گذشته تحت تاثیر افزایش چشمگیر قیمت ارز در ایران کاهش یافته است. جایگاه ایران که در چهار ماه نخست سال گذشته میلادی با ۸۶۰ هزار توریست، بالاتر از آلمان و روسیه و در رتبه اول گردشگران خارجی به ترکیه بود، پس از آن به موازات کاهش ارزش ریال و افزایش هزینه پروازهای خارجی، به رتبه‌های پایین‌تر سقوط کرد.



وزارت گردشگری ترکیه هدف خود را برای سال ۲۰۲۳ مصادف با صدمین سال تأسیس جمهوری در این کشور، جذب ۷۰ میلیون گردشگر خارجی قرار داده است. بدین‌ شکل آنکارا عملا سال‌های ناموفق ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ را که در آنها به‌ترتیب تنها میزبان ۲۵ و ۳۲ میلیون نفر بود فراموش کرده است.

دلایل کاهش چشمگیر مسافران به ترکیه در این سال‌ها حملات تروریستی، کودتای نافرجام ۲۰۱۶ و مقابله با آن از طریق اعلام وضعیت فوق‌العاده از سوی دولت و نیز تنش در روابط آنکارا با کشورهای غربی بود. بر اساس ارزیابی سازمان‌های حقوق بشری، از روش‌های اقتدارگرایانه در نظام تازه برقرار شده ریاستی تحت رهبری رجب طیب اردوغان به هیچ عنوان کاسته نشده است.

رشد درآمدهابا وجود چنین فضایی، کماکان گروه‌های هر چه بیشتری از گردشگران کشورهای غربی، به‌ویژه از آلمان، راهی ترکیه می‌شوند. شمار گردشگران آلمانی در سال ۲۰۱۸ به چهار و نیم میلیون نفر یعنی ۲۶ درصد بیش از سال پیش از آن می‌رسد. این تعداد اما کماکان نتوانسته است رکورد سفر آلمانی‌ها به ترکیه در سال ۲۰۱۵ با پنج میلیون و ۶۰۰ هزار نفر را بشکند.

آلمانی‌ها تا سال ۲۰۱۶ در سفر به ترکیه رکورددار بودند. پس از آن اما مسکو و آنکارا پس از دوره‌ای از روابط نه‌چندان گرم سیاسی، به هم نزدیک شدند و سفر روس‌ها به ترکیه رونق گرفت. شمار روس‌ها که در سال ۲۰۱۸ نیز همچون سال پیش از آن بزرگترین گروه گردشگران ترکیه را تشکیل می‌دادند، در سال گذشته میلادی با رشدی ۲۷ درصدی به شش میلیون نفر رسید.

در این میان نه تنها شمار مسافران خارجی به ترکیه، بلکه درآمد این کشور از توریسم هم افزایش یافته است. اداره آمار ترکیه درآمد این کشور از صنعت گردشگری در سال ۲۰۱۸ را رقمی بالغ بر ۲۹ و نیم میلیارد دلار یعنی ۱۲ درصد بیش از سال پیش از آن برآورد کرده است. در سال ۲۰۱۴ این رقم ۳۴ میلیارد دلار اعلام شد، اما نه تورم و نه نوسانات ارزی در آن محاسبه نشده بود.

عوامل رونق و ائتلاف‌های جدید سیاسیدر سال‌های گذشته از ارزش لیر ترکیه در برابر دلار و یورو به‌شدت کاسته شده است. افزون بر این، شرکت‌های مسافرتی ترکیه، به قصد جلب مشتری بیشتر، از بهای خدمات خود کاسته‌اند. این دو عامل دلیل اصلی رشد شمار علاقه‌مندان سفر به ترکیه شمرده می‌شوند. خبرگزاری آنادولو با استناد به شرکت‌های مسافرتی ترکیه گزارش داده است که سفارش زودهنگام برای سفر به این کشور کماکان با تخفیف ۵۰ درصدی همراه خواهد بود.

دولت ترکیه پیش‌بینی می‌کند که در سال ۲۰۱۹ از محل سفر گردشگران خارجی به این کشور، دست‌کم درآمدی ۳۴ میلیارد دلاری خواهد داشت؛ امری که در صورت تحقق خود رکوردی جدید بر جای خواهد گذاشت.

جالب اینجاست که ترکیه همواره برای گردشگران کشورهای شرق اروپا محبوب‌تر می‌شود. آمار جدید نشانگر افزایش چشمگیر سفر شهروندان این کشورها به ترکیه است. مجارها در این میان رشدی ۵۵ درصدی داشته‌اند، کروات‌ها ۸۷ درصد رشد کرده‌اند، چک‌ها ۹۰ درصد و سفر گردشگران لهستانی به ترکیه حدود ۱۱۸ درصد افزایش داشته است. بلغارستان نیز با دو میلیون و ۴۰۰ هزار مسافر، پس از روسیه و آلمان، بزرگترین گروه گردشگران خارجی در ترکیه را به خود اختصاص داده است. پس از این‌ها هم بریتانیا و گرجستان در جایگاه چهارم و پنجم قرار دارند.

ائتلاف‌های سیاسی جدید نیز تأثیر خود را بر تعداد گردشگران خارجی در ترکیه گذاشته است. در همین راستا شمار مسافران امیرنشین قطر به ترکیه در سال ۲۰۱۸ تقریبا دو برابر شده است. در مقابل اما شمار گردشگران ایرانی در ترکیه در سال گذشته میلادی، به عنوان یکی از مشتریان اصلی سفر به این کشور، کاهشی ۲۰ درصدی داشته است.

خبرگزاری ایسنا در گزارشی نگاهی آماری انداخته است به سفر اتباع خارجی به ایران و متقابلا سفر ایرانی‌ها به خارج ازکشور. این آمار حکایت از افزایش ۵۶ درصدی سفر گردشگران خارجی به ایران در نه ماهه نخست سال ۹۷ نسبت به سال گذشته و کاهش ۳۰ درصدی مسافرت‌ایرانی‌ها به خارج از کشور در همین برهه زمانی دارد.



لیلا اژدری، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و حمایت از توسعه گردشگری آماری را در اختیار ایسنا قرار داده است که بر اساس آن در نه ماه نخست سال جاری۶ میلیون و ۷۴ هزار و ۵۸۰ تبعه خارجی به ایران سفر کرده‌‌اند. این رقم در سال ۱۳۹۶ سه میلیون و ۸۹۳ هزار و ۲۷۷ بوده است.

عمده این گردشگران از کشورهای همسایه هستند. در راس همه عراقی‌ها قرار دارند. شمار گردشگران عراقی ۱۱۳ درصد رشد داشته است. در نه ماهه نخست سال جاری بیش از دو میلیون عراقی به ایران سفر کرده‌‌اند. جمهوری آذربایجان با بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در رتبه دوم، افغانستان و ترکیه به ترتیب در رتبه‌های سوم و چهارم قرار گرفته‌اند. ایران هم‌چنین برای پاکستانی‌ها و اتباع ارمنستان نیز جذابیت گردشگری داشته و این کشورها در ردیف چهارم و پنجم قرار می‌گیرند.

یکی از انگیزه‌های سفر اتباع کشورهای همسایه، از جمله عراق به ایران زیارت است. به گفته لیلا اژدری  ۲۳ درصد سفر خارجی‌ها به ایران با این انگیزه انجام می‌شود و درمان و دیدارهای فرهنگی و توریستی از دیگر عوامل سفر گردشگران خارجی به ایران است.

بیشتر بخوانید: گردشگری روستایی چگونه بر توزیع درآمدها تاثیر می گذارد؟کاهش سفر اروپایی‌ها و استقبال آمریکایی‌ها از سفر به ایرانبنا به این گزارش سفر اروپایی‌ها به ایران روند کاهشی داشته، اما سفر گردشگران آمریکایی به ایران رشد خود را حفظ کرده است. به گفته او در فاصله زمانی یاد شده ۱۹۸۰ گردشگر آمریکایی به ایران سفر داشتند که ۱۵/۸۲ درصد رشد را نشان می‌دهد.

بنابر گفته‌های مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و حمایت از توسعه گردشگری ایران یکی از علل افزایش سفر گردشگران خارجی به ایران لغو روادید بوده است.

کاهش چشمگیر سفر ایرانی‌ها به خارجبه موازات افزایش گردشگری در ایران، از شمار ایرانی‌هایی که توان سفر به خارج از مرزهای کشور خود را دارند به شکل چشمگیری کاسته شده است. به گفته لیلا اژدری «در ۹ ماه نخست سال گذشته ۸ میلیون و ۴۸۳ هزار و ۳۱۷ نفر ایرانی به خارج از کشور سفر کرده بودند که این جمعیت اکنون به ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار و ۳۸۱ نفر ایرانی رسیده است». او گفته است که این کاهشی ۳۰ درصدی است و از مهم‌ترین علل آن گرانی هزینه سفرهای خارجی و کاهش ارزش پول ملی است.



سفر به خارج از کشور برای بسیاری از ایرانی‌ها از ماه‌ها پیش دشوار شده و به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک وضع بهتر شود. بیشترین مقصد گردشگری برای ایرانی‌ها کشورهای ترکیه، عراق، امارات و گرجستان بوده‌اند. با توجه به مشکلات و مسائلی که برای سفر ایرانی‌ها به گرجستان رخ داده، و همزمان افزایش بی‌وقفه هزینه‌ها، سفر ایرانی‌ها به این کشورها نیز به شدت محدود شده و از این پس محدودتر نیز خواهد شد.

به موازات کاهش ارزش ریال، هزینه پروازهای خارجی چند برابر شده است. گرانی و هزینه کمرشکن حتی سفرهای داخلی را نیز برای گروه بزرگی از ایرانی‌ها دشوار کرده است، چه رسد به سفر به کشورهای همسایه یا از آن هم دشوارتر، سفر به اروپا، آسیای دور یا آمریکا.

بهمن ماه سال ۹۶ بود که حرمت‌الله رفیعی، رییس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی پیش‌بینی کرد که نوسانات نرخ ارز و افزایش چند برابر شدن قیمت بلیت هواپیما در مسیرهای خارجی، تعداد سفرهای نوروزی به خارج از کشور را تا ۵۰ درصد کاهش خواهد داد. با ادامه فلاکت اقتصادی و وضع نابسامان معیشتی برای میلیون‌ها ایرانی، این کاهش دیگر به سفرهای نوروزی خلاصه نمی‌شود و کل صنعت گردشگری را در بر گرفته است. 

بیشتر بخوانید: چگونه گردشگری پایدار، آینده جهانگردی را متحول می‌کند؟ طرح «سفر ارزان به مناطق آزاد»«گردشگران مناطق آزاد تسهیلات ۲۰ میلیون تومانی دریافت می‌کنند»؛ این خبری است که از چندی پیش در رسانه‌های گوناگون منتشر شده بود. خبری که البته در ابتدا جزئیات دقیقی از آن به میان نیامد؛ اما دوم بهمن ماه بود که مدیر گردشگری دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد به بیان بخشی از این جزئیات پرداخت. جزئیاتی که همچنان ابهامات و سوالات زیادی را ایجاد کرد و انتقاد برخی از فعالان و صاحب‌نظران گردشگری را هم برانگیخت.

به نقل از دنیای‌اقتصاد، هدف از ارائه تسهیلات ۲۰ میلیون تومانی، ایجاد انگیزه بیشتر برای افزایش میزان سفرهای داخلی به مناطق آزاد کشور است؛ هدفی که جواد رضوی، مدیر گردشگری دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد، آن را به منظور پرداخت هزینه‌های مراکز اقامتی، حمل و نقل، مراکز پذیرایی،‌ مراکز تفریحی و حتی مراکز خرید دانست؛ تسهیلاتی که طی تفاهم‌نامه‌ای بین دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و بانک مهراقتصاد قرار است تخصیص داده شود. در گام نخست اولویت پرداخت این تسهیلات که به صورت کارت اعتباری قابل‌ارائه است، برای کارکنان دستگاه‌های دولتی خواهد بود؛ تا سقف ۲۰ میلیون تومان، با سود ۴ درصد و بازپرداخت ۱۲ تا ۱۸ ماهه. به باور بسیاری از کارشناسان این طرح نمی‌تواند در زمان اجرایی شدن طرح موفقی باشد.



۴ نقد عمده به این طرح عنوان می‌شود: نخست آنکه سفر در شرایط کنونی اقتصادی مردم، به عنوان کالای لوکس محسوب می‌شود و کمتر کسی باتوجه به معضلات اقتصادی حال‌حاضر تمایل به دریافت وام برای سفر کردن دارد و بازپرداخت این وام نیز سنگین خواهد بود.  دوم اینکه مناطق آزاد کشور چه در شمال ایران و چه در جنوب از مرکز کشور دور هستند و به این ترتیب، هم از نظر زمانی و هم از نظر هزینه برای بسیاری از مردم رفتن به این مناطق دشوار است. سوم اینکه، برای ارائه چنین تسهیلاتی مراکز پذیرنده نیز باید  در  به‌کارگیری آن رغبت داشته باشند؛ تجربه‌ای که پیش از این در طرح «سفر کارت ملی» به نوعی شکست خورد. در نهایت چهارمین انتقاد به موضوع دربرگیری این تسهیلات برمی‌گردد. با وجود آنکه گفته می‌شود تمام مردم می‌توانند از آن استفاده کنند؛ اما در حال‌حاضر تنها کارمندان دولتی که تضمینی برای پس‌دادن وام دریافتی دارند، امکان گرفتن چنین تسهیلاتی را خواهند داشت. تمام این موارد دست به‌دست هم می‌دهد که فعالان گردشگری را به این نتیجه برساند که چنین طرحی، طرح پخته و موفقی نخواهد بود.

بیشتر بخوانید: گردشگری چیست ؟ با انواع گردشگری و اصطلاحات آن آشنا شویدشروط اجرای طرحبا این حال جواد رضوی، مدیر گردشگری دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد، براین موضوع تاکید می‌کند که تسهیلات تا سقف ۲۰ میلیون تومان برای سفر به مناطق آزاد می‌تواند طرح موفقی باشد ولی در حال‌حاضر به دلیل بررسی برخی از ساز و کارها همچنان به مرحله اجرایی نرسیده است. با این حال، همکاران او در تلاش هستند روند تصمیم‌گیری‌ها با سرعت بیشتری پیش برود و فاز اول چنین تسهیلاتی به مرحله اجرایی شدن برسد: «اجرایی شدن طرح تسهیل سفر در حال‌حاضر هم امکان‌پذیر است؛ اما آنچه باعث شده تا هنوز به مرحله اجرایی شدن نرسد، بهبود ساز و کارهای اجرایی و اقداماتی است که بانک‌ و مجری برای عملیاتی شدن کار لازم است انجام دهند چون باید تمام ساز و کارها و زیرساخت‌ها به درستی پیش رود.» او موضوع پذیرنده‌های کارت‌های بانکی را نیز موضوع مهمی می‌داند و ادامه می‌دهد: «برای اجرایی شدن این طرح با دو طرف عرضه و تقاضا سر و کار داریم.



از یک‌سو باید شرایط به گونه‌ای فراهم شود تا دریافت‌کننده این تسهیلات برای دریافت آن انگیزه‌های لازم را به‌دست آورد و از سوی دیگر هم شرایط به گونه‌ای باشد که پذیرنده یعنی مراکز اقامتی، حمل و نقل، مراکز پذیرایی،‌ مراکز تفریحی و حتی مراکز خرید این کارت‌ها را به‌راحتی قبول کنند.»رضوی در پاسخ به این سوال که چرا این تسهیلات متعلق به آحاد جامعه نیست و تنها کارمندان دولت را دربرمی‌گیرد، می‌گوید: «این موضوع به بخش تضمین بانکی برمی‌گردد. در حال‌حاضر در صورت اعلام آمادگی سازمان‌های دولتی فرایند ارائه وام تا سقف ۲۰ میلیون تومان  اجرایی خواهد شد که تضمین‌کننده آن، سازمان مربوطه است. هم‌اکنون معرفی گروهی متقاضیانی که سازمان تضمین‌کننده است، برای بانک‌ قابل‌قبول خواهد بود.» او همچنین درمورد مدت زمان باز‌پس‌گیری این وام و مدت زمان کم و اقساط سنگینی که به دلیل این مدت زمان کم باید پرداخت شود، توضیح می‌دهد: «در حال‌حاضر شرایط بانک مهر اقتصاد در بازپس‌گیری وام ۱۲ تا ۱۸ ماه است؛ اما همچنان در حال رایزنی با سایر بانک‌ها هستیم که شرایط آسان‌تری برای بازپس‌گیری وام دارند.

این همان زیرساخت‌هایی است که در تلاش هستیم تا آنها را بهبود بخشیم.» به گفته مدیر گردشگری دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد تمام تلاش‌ها بر این اساس است تا چنین طرح تسهیلاتی برای مخاطب‌ها چه در بخش عرضه و چه در بخش تقاضا جذاب باشد تا آنها تمایل به همکاری و استفاده پیدا کنند. به باور وی، این طرح باید به معنای واقعی تسهیل‌کننده باشد و هزینه سفر برای افرادی که از این تسهیلات استفاده می‌کنند کاهش یافته و بهتر شود. در صورت پیش بردن روند به این صورت است که چنین طرحی وارد فاز اجرایی شدن خواهد رفت. ارئه طرح‌های گوناگون برای تسهیل سفر از جمله «سفر ارزان» اخیرا از سوی معاون گردشگری کشور مطرح شده و طرح تسهیلات سفر به مناطق آزاد با این هدف است تا انگیزه سفر داخلی افزایش یابد؛ طرح‌هایی که البته منتقدان بسیاری دارد و به‌نظر می‌رسد بدون بررسی همه‌جانبه قرار است اجرایی شود. شاید اگر چنین طرح‌هایی با مشورت و کارشناسی دقیق‌تر و الگوبرداری درست از طرح‌های موفق سایر کشورها صورت گیرند، در نهایت نتایج بهتری دربر داشته باشند.