به نظر می رسد در چنین شرایطی استفاده مجدد از پساب ها و جمع آوری باران، می تواند یکی از راه های غلبه بر مشکل کم آبی در تأمین آب مورد نیاز جهت مصارف گوناگون باشد.

به گزارش زیست آنلاین، عوامل متعددی از قبیل رشد جمعیت، پیشرفت صنعت و داشتن آب و هوای خشک و نیمه خشک بحران آب را به مساله روز کشورمان تبدیل کرده است.
از این رو، صاحبنظران و متخصصان این حوزه استفاده مجدد از پساب ها در تأمین آب مورد نیاز جهت مصارف گوناگون را مطرح کرده اند. چراکه، اینگونه به نظر می رسد که در چنین شرایطی استفاده مجدد از آب و جمع آوری آب باران، می تواند یکی از راه های غلبه بر بحران کم آبی باشد.

در طول تاریخ ایرانیان باستان آب را در چندین مرحله مورد استفاده قرار می دادند که این امر با توجه به تقدس آب نزد آنان بدیهی و معمول بوده است. متاسفانه با گذشت زمان این روش ها به فراموشی سپرده شده و مقادیر زیادی از آب باران و آب خاکستری که امکان استفاده مجدد از آن وجود دارد، به فاضلاب هدایت می شوند.

این در حالیست که در مقیاس کوچک خانگی استفاده مجدد از آب، سهم قابل توجهی در صرفه جویی آب دارد. استفاده مجدد از آب خاکستری و آب باران به طور بالقوه، نیاز به استفاده از آب شرب برای مصارف غیرشرب را کاهش می دهد و آب قبل از تخلیه به فاضلاب دو باره استفاده می شود. بزرگترین پتانسیل استفاده مجدد آب، برای شستشوی توالت و آبیاری باغ است.

بر اساس این گزارش، از آنجا که ایران در زمینه برنامه‌ریزی منابع آب با هدف توسعه‌ پایدار به پیش می‌رود، استفاده‌ مجدد از آب، از جمله برای مصارف خانگی، در میزان موفقیت و به‌کارگیری برنامه‌های کلی مدیریت منابع آب نقش مهمی ایفا می‌کند.

آمارها حکایت از آن دارد که خانه‌ها، هشت درصد از کل آب شیرین جهان را مصرف می‌کنند. در کشور ما برای هرگونه مصرف خانگی از شستن ماشین و حمام کردن گرفته تا پخت و پز از آب شرب استفاده می شود.

این در حالیست که در کشورهای پیشرفته برای مصارف خانگی غیر خوراکی استفاده مجدد آب خاکستری در دستور کار قرار دارد. آب خاکستری به فاضلاب غیر از فاضلاب توالت‌ها اطلاق می‌شود از جمله دوش‌ها، دستشویی‌ها و شیرهای آب. این آب در تماس با مدفوع انسانی نبوده اما حاوی برخی محصولات پاک‌کننده خانگی، روغن، مو، غذا یا کثیفی است.

مجموع آب خاکستری تولید شده به ازای هر نفر در هر روز ۸۴ لیتر است که می توان از آن برای فلاشینگ توالت‌ها و شستن لباس‌ها که آب زیادی بابت هردو مورد هدر می رود استفاده کرد. این کار می‌تواند مصرف آب شرب یک خانواده را ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش دهد. 

با توجه به ضرورت و اهمیت این موضوع مسوولان و سیاستگذاران باید تمرکز و هدف خود را بر روی ترویج استفاده مجدد از آب خاکستری در مصارف خانگی بگذارند.

چراکه، روش های مختلفی برای تصفیه، بازیابی و استفاده مجدد از آب خاکستری برای مصارف داخلی ساختمان‌ها وجود دارد. برخی از این روش ها بسیار پیشرفته و پرهزینه بوده و برخی دیگر نیز ساده و ابتدایی هستند. از جمله آنها پکیج های زیر سینکی و سیستم های استفاده از آب خاکستری برای فلاش تانک هاست.

بیشتر بخوانید: بحران آب در جهان

آب خاکستری چیست؟این روزها یکی از مهمترین دغدغه های جوامع بشری بی آبی است، روش های متعددی برای حل نمودن این موضوع ارائه شده است که یکی از آن ها استفاده از آب خاکستری است. همانطور که می دانید حجم زیادی از آبی که در طول روز مورد استفاده قرار می گردد آن چنان آلوده و کثیف نیست که دیگر نتوانیم از آن استفاده کنیم به طور مثال آبی که در روشویی ها مورد استفاده قرار می گردد با یکسری فرآیندهای ممکن به آب قابل استفاده مجددا تبدیل می شود. از همین رو به آبی که پس از مصرف مجددا با فرایندهایی مجددا مورد استفاده قرار می گیرد نیز “آب خاکستری” می گویند. 

همانطور که گفتیم آب خاکستری به فاضلاب تولیدی خانگی از ظرف شویی یا دست شویی، حمام، ماشین لباسشویی و آشپزخانه ‌ها تعلق می گیرد. در طبقه بندی که آب های خاکستری را کرده اند می توان فاضلاب ناشی از حمام و دست شویی‌ها را آب خاکستری روشن و فاضلابی که از آشپزخانه و ماشین لباسشویی‌ها را آب خاکستری تیره نامیده می شوند.

آب خاکستری که به آن آب بازیافتی هم گفته می شود نیز دربرگیرنده تمام جریان ‌ها به استثنای فاضلاب خروجی از سرویس‌های بهداشتی استفاده شده نیز می باشد. از آب بازیابی در بسیاری از مصارف روزانه نظیر آبیاری فضاهای سبز، سیفون توالت و ساختمان‌ هایی که به رطوبت نیاز دارند مثل گلخانه ها برای استفاده مجدد استفاده شود. آب خاکستری یا فاضلاب‌ های خانگی تفاوت ‌های زیادی با فاضلاب توالتی دارند، زیرا مورد اخیر را با نام گندآب‌ ها می ‌شناسند که حاوی فضولات انسانی هستند.

بیشتر بخوانید: وضعیت منابع آب در ایران

اهداف استفاده از آب خاکستریبا توجه به تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته است امروزه از آب خاکستری در بسیاری از کشورهایی که با کمبود آب نیز مواجه هستند نیز انجام می گیرد و تا حدودی توانسته اند مشکل بی آبی را نیز برطرف سازند. متاسفانه یکی از اشتباهات رایج که در بسیاری کشورها از جمله ایران هم صورت می گیرد استفاده از آب شرب برای آبیاری مزارع، پارک‌ها و سرویس ‌های بهداشتی عمومی است که خود این عامل باعث هدر دادن بخش عظیمی از منابع آب شرب و تصفیه شده کشورمان می ‌شود.

در بسیاری از کشورهای پیشرفته و مدرن جهان از آب آشامیدنی که قابل شرب است برای استفاده های عمومی نظیر آبیاری گیاهان یا سیفون استفاده نمی شود بلکه از منابع دیگری همچون آب خاکستری برای این کار استفاده می‌شود. از همین رو برای این کار از اقدامات مناسبی برای ساخت سیستم تصفیه آب نیز صورت گرفته است تا با کمترین هزینه ممکن، برای ساختمان ‌هایی با چند طبقه مسکونی و اداری در ابعاد کوچک بتوان این سیستم را راه اندازه کرد و از هدر رفت بیش از ۸۰ درصد از آب مصرفی از منازل و ادارات نیز جلوگیری نمود.

کاربردهای آب خاکستریآبیاری فضاهای سبز مزارع و پارک ‌ها
تأمین آب مورد نیاز کارخانجات
پرکردن فـلاش تـانک ها
سرویس‌ های بهداشتی عمومی
شستشوی محوطه و پارکینگ
شستشوی ماشین هامزایای استفاده از آب خاکستریبازگردانی آب و استفاده مجدد از آب تصفیه شده
صرفه جویی در مصرف آب شرب
استفاده صحیح از آب شرب که با هزینه های زیادی تولید می شود
صرفه جویی در هزینه های مصرفی
امکان آبیاری فضای سبز به صورت خودکار و با زمان بندی مشخص
جلوگیری از اتلاف آب، به خصوص در مکان های عمومی مانند مدارس، ادارات و مجتمع های مسکونی
کاهش میزان مهاجرت از روستاها و شهرها و بهبود وضع زندگی مردم
عدم گرفتی لوله ها به دلیل غلظت پایین مواد آلیبیشتر بخوانید: عوامل و منابع آلوده کننده آب

روش پیاده سازی سیستم آب خاکستریبه منظور استفاده از آب مصرف شده در منازل و … با در ابتدا یک لوله کشی که مربوط به فضلاب بخش هایی که آب مصرف می شود در منازل نظیر سینک ظرفشویی، حمام و روشویی (به جزء فاضلاب سیاه توالت که در بالا درباره آن توضیح دادیم) نیز انجام شود و سپس با استفاده از این سیستم در دو مرحله که در مرحله اول عملیات ته نشینی و در مرحله دوم با استفاده از فیلترهای تصفیه آب اقدام به پاک سازی آب مورد نظر بنماییم.

برای بازچرخانی یا استفاده مجدد این آب لازم است در زمان اجرای تاسیسات داخلی هر خانه، فاضلاب خروجی بخش‌هایی که گفته شد از بقیه جدا شوند و در واقع شبکه واحد به دو شبکه مجزا برای جمع آوری فاضلاب تبدیل شود.