به علت بارشهای اخیر و مشاهده جریان توده ای رانش زمین در اثر کم شدن پوشش گیاهی در منطقه «نوکلا» زیارت گرگان، کارشناسان نسبت به وقوع مجدد این لغزشها هشدار دادند.

به گزارش زیست آنلاین، در تاریخ ۱۸ و ۱۹ بهمن ماه در منطقه «نوکلا» زیارت حداقل سه بار زمین لغزش (LANDSLIDE) اتفاق افتاد و این امر باعث شد که جلسه مدیریت بحران شهرستان گرگان تشکیل شود.

طبق گفته کارشناسان این حادثه ابتدا زمین لغزش بود که در فاصله هزار و ۵۰۰ متری از جاده اصلی زیارت به صورت توده ای حرکت کرد ولی در ادامه به دلیل تغذیه آب به جریان گلی (MUD FLOW) تغییر یافت.

معاون راهداری اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای استان گلستان در این خصوص گفت: در روزی که لغزش اتفاق افتاد ورودی روخانه بسته و آب وارد جاده شد.

غلامرضا بیکی افزود: راهداری بلافاصله با تجهیزات مختلف مانند بیل مکانیکی و لودر و کامیون و غیره به مدت ۷۲ ساعت در این نقطه مشغول به کار بود.

بیکی ادامه داد: صبح پنجشنبه راهداران از ساعت ۶ در منطقه درگیر بودند و تا ساعت ۱۰ مسیر باز شد ولی ساعت سه بعدازظهر اعلام شد که رانش دوباره اتفاق افتاده و نیروها اعزام شدند.

۵۰۰ سرویس کامیون بار حمل شدوی تصریح کرد: راهداران حدود ۵۰۰ سرویس کامیون از آن جا بار بردند و همچنان این خطر وجود دارد که دوباره رانش و گل و لای دهانه رودخانه را ببندد و آب به محور سرازیر شود.

وی با بیان محدود کردن تردد مسیر در آن برهه گفت: این جریان شامل گل و لای همراه سنگ و تنه های درخت بود که به پایین سرازیر می شد.

یک کارشناس جنگلداری هم به خبرنگار مهر گفت که مقوله رانش زمین در حوزه زیارت موضوع جدیدی نیست بلکه رخدادی طبیعی بوده که از گذشته های دور تاکنون اتفاق افتاده است.

زمین لغزش سکونتگاه های زیارت را هم تهدید می کندعلی قاسمعلی با اشاره به کندی حرکت نزولی لایه های رسوبی زیارت که سبب غفلت طولانی از این چالش بالقوه شده، ادامه داد: متأسفانه این رخداد علاوه بر مناطق غیرمسکونی و مناطق پیرامونی زیارت، سکونتگاه های زیارت را هم تهدید می کند.

در پیشانی لغزش (ارتفاع ۸۸۰ متری از سطح زمین) یک شکست شیب به عمق چهار متر در اثر لغزش ایجاد شده و دو چشمه قابل رویت هم وجود دارد
وی گفت: عوامل متعددی از جمله بارش، از بین رفتن پوشش گیاهی، ناپایداری خاک، نوع خاک و شیب زمین در رانش اخیر نقش داشته که البته بیشترین نقش به بارش شدید باران و نوع بافت خاک مناطق بالادستی جاده تعلق می گیرد.

قاسمعلی با اشاره به طرح‌های گسترده مدیریت شهری استان در حوزه گردشگری تاکید کرد: وقوع حوادث طبیعی از مهم‌ترین عوامل ایجاد اختلال در توسعه جامعه روستایی به شمار می‌رود و به همین سبب برای جلوگیری از ابتر ماندن پروژه‌های کلان گردشگری و بوم گردی در حوزه زیارت باید اقدام عاجلی صورت گیرد.

بیشتر بخوانید: اهمیت مسائل انسانی در مدیریت منابع طبیعی ۳ رخداد بارشی سبب اشباع خاک رویین شدرئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی گلستان هم در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: آن چیزی که در منطقه زیارت اتفاق افتاده است یک پدیده طبیعی از نوع حرکت های توده ای بود که در دسته‌بندی های زمین لغزش خود اتفاق افتاده است.

محمد عباسی با بیان این که حرکت های توده ای انواع مختلفی دارد، گفت: بافت زیارت از نوع شیست (سازند نفوذناپذیر) است، که این باعث شد در اثر تغذیه مناسب رطوبتی که در سه رخداد بارشی مهم در ۲۹ دی، ۱۰ و ۱۴ بهمن اتفاق افتاد و در مجموع ۱۷۰ میلی متر بارش را در برداشت، خاک رویین شیست در کل حوزه اشباع شود.

وی تصریح کرد: برای ایجاد یک زمین لغزش باید سه شرط اصلی شیب، سازند نفوذناپذیر و آب وجود داشته باشد که در این منطقه  هر سه شرط وجود داشت.

بیشتر بخوانید: فرونشست تهدیدی برای نواحی خشک و نیمه خشک ایجاد شکست شیب به عمق ۴ مترعباسی با بیان این که حدود پنج ساعت منطقه بالادست حادثه پایش شد، توضیح داد: در پیشانی لغزش (ارتفاع ۸۸۰ متری از سطح زمین یا ۵۰۰ متری از جاده) یک شکست شیب به عمق چهار متر در اثر لغزش ایجاد شده و دو چشمه قابل رویت هم وجود دارد.

وی با اشاره به این که بخشی از آب ها هم ممکن است زیرقشری و غیرقابل رویت باشد، تصریح کرد: آبدهی و آورد این دو چشمه افزایش یافته است که این ها ژئومورفولوژی خاصی دارد.

برای ایجاد یک زمین لغزش باید سه شرط اصلی شیب، سازند نفوذناپذیر و آب وجود داشته باشد که در این منطقه  هر سه شرط وجود داشت
عباسی با بیان این‌که سطح حوزه ۸۰ هکتار است، تأکید کرد: دامنه رو به شمال پرشیب و دامنه رو به جنوب کم شیب است و این رویداد در دامنه رو به جنوب اتفاق افتاده است چون شیب دامنه رو به شمال زیاد بوده و به راحتی زهکشی شده و آب آن از منطقه خارج می شود.

وی اظهار کرد: ولی در دامنه رو به جنوب شیب کم باعث شده که چشمه ها فرصت نفوذ پیدا کنند ولی به لایه نفوذناپذیر برخورد می کنند و باعث می شود که خاک رویی را کاملاً اشباع کنند.

اتفاق مجدد قابل انتظار استعباسی گفت: این اتفاق بسیار قابل انتظار است و هر لحظه ممکن است لغزش روی دهد مخصوصاً در این منطقه که اکنون شکست شیب هم وجود دارد.

طبق گفته وی شکست شیب به این معنا است که پاشنه شیب خالی شده و مساحت بیش از ۴۰ هکتار در بالادست، مستعد ایجاد حرکت است.

عباسی با بیان این که اکنون ما با مشکل خطر چندگانه و هم زمان مواجه هستیم، توضیح داد: در لغزش قبلی بخشی از رودخانه مسدود و آب وارد جاده شد و عملاً جاده هم به عنوان رودخانه عمل کرد حال اگر این حجم توده بیشتر بود می‌توانست سد بسیار بزرگ موقت طبیعی ایجاد کند.

وی با بیان این که این پتانسیل خطر به علت عرض کم دره زیارت وجود دارد، افزود: در این صورت هیچ راهی برای مدیریت بحران وجود نداشت زیرا تنها راه مواصلاتی بسته می‌شد و امکان داشت فاجعه ای اتفاق بیفتد.

عباسی با اشاره به مکاتبه با سایر دستگاه در این زمینه و اعلام همکاری منابع طبیعی گلستان، ادامه داد: حذف آب از منطقه مهم‌ترین اقدام در برابر زمین لغزش است و این منطقه باید زهکشی و آب به صورت ایمن و هدفمند حذف شود.

وی با تأکید بر لزوم اطلاع رسانی و آگاهی بخشی مردم در این زمینه، گفت: هرجا که شیست در لایه زیرزمینی وجود دارد به عنوان پرچم قرمز است و باید توسعه ساخت و ساز و تردد مدیریت شود.

انتقال ۲ چشمه راه حل کوتاه مدتدر خصوص اقداماتی که باید در کوتاه مدت انجام شود با معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری گلستان گفتگو کردیم، عبدالرحیم لطفی به خبرنگار مهر گفت: زیارت شیست گرگان است و اگر جهت لایه های شیفت، در جهت شیب باشد احتمال رانش آن بسیار زیاد است.

وی با بیان این که این پدیده معمولاً در سال های ترسالی اتفاق می افتد، افزود: لایه شیست که سنگ بستر است مانند صابون عمل کرده و وقتی به پایین می رسد آن را خیس می کند. لایه بالایی، لایه ای از خاک های ریزدانه و ریشه های درختان را به سمت پایین حرکت می دهد حال اگر لرزش و زمین لرزه هم باشد که این حرکت تشدید شده و به یک جریان تبدیل خواهد شد.

لطفی تصریح کرد: باید شرایط را به قبل از حرکت برگردانیم و یکی از روش های آن، دورکردن آب است که در کوتاه مدت باید دو چشمه ای که ظهور پیدا کرده را بهسازی کرده و جابجا کنیم.

وی افزود: مقرر شد با همکاری آب و فاضلاب شهری در چند روز آینده آب این چشمه ها را برای استفاده شرب انتقال دهیم.

لطفی گفت: این کار، اقدام کوتاه مدت و در بلندمدت باید مطالعات لغزش صورت گرفته و اقداماتی مانند زهکشی دامنه ها و غیره اتفاق بیفتد.

وی با اشاره به نصب بنرهای هشدار در منطقه که پتانسیل خطر را گوشزد کنند، افزود: باید تردد شبانه محدود شود و دستگاه های اطلاع رسان و امدادی مردم را از این خطر آگاه کنند.

پتانسل و موقعیت جغرافیایی زیارت به گونه ای است که با توجه به آب و هوای مطلوب، وجود جنگل و آبشارهای زیبا و بافت تاریخی روستایی و دیگر مواهب خدادادی سبب جذب گردشگران فراوان به این روستا می شود بنابراین برای جلوگیری از هرگونه خطر احتمالی باید دستگاه ذی ربط اقدام عاجلی انجام دهند.

زمین‌لغزش یا رانش زمینزمین‌لغزش یا رانش زمین یا زمین‌لغزه به حرکت لایه‌های رسوبی غیر متراکم و متراکمی بر روی سطح شیب‌دار که ناپایدار شده‌اند حال به دلایل متفاوت مانند زمین لرزه یا راه‌سازی به سمت پایین را گویند. عامل حرکت توده رسوبی، نیروی جاذبه، زلزله، جاده‌سازی، باران یا فشار منفذی سیالات، سبک‌سازی پایین دست توده و بسیاری عوامل دیگر است. حرکت نزولی در رانش زمین ممکن است بسیار کند رخ دهد (تنها چند میلی‌متر در سال) یا با سرعت بسیار بروز کند و تأثیرات مصیبت‌باری به جای بگذارد. رانش زمین حتی می‌تواند در بستر دریا و زیر آب رخ دهد و امواج جزر و مدی به وجود آورد که باعث تخریب در مناطق ساحلی شود. این رانش‌ها را رانش زمین زیردریایی می‌گویند. رانش زمین ممکن است به علت زلزله، فعالیت آتشفشانی، تغییرات آب‌های زیرزمینی، به هم خوردن یا تغییر شیب زمین رخ دهد.

انواع زمین لغزش‌هالغزش انتقالی یا سادهدر لغزش انتقالی، توده‌ای از مواد به روی یک سطح کم و بیش سفت به سمت پایین دامنه می‌لغزند. شرایط زمین‌شناسی و در راس آن وجود ناپیوستگی‌های ساختی دارای جهت یابی مناسب، از جملهٔ عوامل ایجاد یک لغزش انتقالی است.

لغزش دایره‌ای یا چرخشیدر این حالت گسیختگی در راستای سطوحی منحنی و قاشقی شکل، که حداکثر تنش برشی را تحمل می‌کنند، صورت می‌گیرد. برای ایجاد یک لغزش دایره‌ای معمولاً نیاز به شرایط زمین‌شناسی ویژه و گسستگی‌های ساختی نیست.

از آنجایی که پیش‌بینی مناطق حادثه خیز باعث می‌گردد تا تلفات و خسارات به حداقل برسد امروزه با استفاده از فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی مناطق حادثه خیز را تا حدود زیادی مشخص کرده‌اند.