۳۳۴ شهر در حال حاضر با جمعیت ۳۴.۵ میلیون نفر تحت تأثیر تنش آبی هستند که این مساله نیز چالش‌های بسیاری را به وجود آورده است، وضعیت منابع آبی ایران شرایط بدتری را نسبت به گذشته تجربه می‌کند، به‌گونه‌ای که بهبود بارش‌ها نیز نمی‌تواند راه‌گشا حل این تنش باشد و باید یک مدیریت و اتحاد جدی برای حل این مشکل به‌وجود آید.

به گزارش زیست آنلاین، در حال حاضر سهم آب در سبد خانوار ایرانی بسیار کمتر از کشورهای اروپایی است که همین موضوع نیز موجب شده ایران جزو کشورهای پرمصرف آبی به حساب آید، به‌طوری‌که بر اساس آمار، آب سهم کمتر از نیم درصدی را سبد خانوار دارد و این در شرایطی است که این عدد در انگلیس، ۲.۵ درصد و در آلمان ۲.۷ درصد تخمین زده می‌شود که همین موضوع نیز مشکلات زیادی را به‌وجود آورده است.

از سوی دیگر، ۳۳۴ شهر در حال حاضر با جمعیت ۳۴.۵ میلیون نفر تحت تأثیر تنش آبی هستند که این مساله نیز چالش‌های بسیاری را به وجود آورده است. البته در این بین، وزارت نیرو بیکار ننشسته و اقداماتی را انجام داده است؛ تا جایی که چندی پیش در شورای عالی آب، طرحی با عنوان "دولت دوازدهم بدون تنش آب شرب" تدوین و ارائه شد که بر اساس آن تا سال ۱۴۰۰، دیگر شهر تحت تنش نخواهیم داشت.

ایران در حسرت آب می‌ماند؟این طرح در قالب نقشه راه و برنامه مشخص به موضوعات متنوعی از جمله تأمین، ارتقای کیفیت، کاهش هدر رفت آب و تأمین منابع مالی پرداخته است. علاوه‌بر این نیز، بر اساس گفته‌های رضا اردکانیان - وزیر نیرو - در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸، چارچوب‌های اصلی این برنامه دیده شده و امیدواریم فرآیند تصویب آن در مجلس هم به خوبی پیش گرفته شود.

وی، با تاکید به این مساله که موفقیت در این زمینه به میزان زیادی به همراهی مصرف کنندگان بازمی‌گردد، اظهار کرد: برای این کار درصددیم که هم کنترل کیفی را افزایش دهیم و هم با تولید و توزیع وسایل کاهنده، بین مصرف‌کنندگان و تشویق آن‌ها برای استفاده از این تجهیزات، بتوانیم تا حدودی میزان مصرف را با همراهی مصرف‌کنندگان کنترل کنیم.

وزیر نیرو هم‌چنین با بیان این‌که در این میان بخش محدودی از هموطنان نیز از فراتر از الگوی مصرف منابع آبی را استفاده می‌کنند که درصددیم این گروه را نیز برای پیوستن به جرگه خوش مصرفان تشویق کنیم، ابراز کرد: بدین منظور تعرفه‌های جدید در مراحل نهایی تصویب است و پیش از اعمال این تعرفه‌ها نیز آگاهی لازم به مشترکان پرمصرف داده خواهد شد و حتی قبوض مجازی تولید و ارسال خواهد شد که اگر این گروه محدود بخواهند همانند سال گذشته آب شرب بیش‌تری را مصرف کنند، طبیعتاً هزینه‌های آن‌ها بنا بر بر تعرفه‌های جدید افزایش پیدا خواهد کرد.

البته در برخی از پارامترها نیز وضعیت ایران مناسب است؛ به‌گونه‌ای که بر اساس آمار، یک سوم مردم دنیا دسترسی به آب شرب سالم ندارند اما در ایران بیش از ۹۹.۵ درصد جمعیت، دسترسی آسان به آب شرب سالم دارند البته زمانی که صحبت از دسترسی به آب شرب می‌شود، منظور تنها آب لوله‌کشی نیست، چراکه در بسیاری از مناطق که امکان لوله‌کشی آب وجود نداشته با آب‌رسانی، تانکر و روش‌های دیگر امکان دسترسی مشترکان به آب سالم را فراهم شده است.

همچنین تنها ۴۰ درصد جمعیت دنیا دسترسی به دفع بهداشتی فاضلاب دارند که این آمار در ایران بیش از ۷۰ درصد است و باید گفت وضعیت ایران در این حوزه‌ها بسیار بهتر از کشورهای دیگر است، اما باید به این موضوع نیز توجه کنیم که مساله آب تنها محدود به آب شرب نمی‌شود و باید به آب در بخش‌های صنعت، کشاورزی و محیط زیست نیز توجه شود.

در این باره سیدعلی چاووشیان - مدیرکل علوم طبیعی کمیسیون ملی یونسکو - با تاکید بر این مساله که عوامل متعددی در پرمصرف بودن ایرانی‌ها در حوزه آب دخیل است، ابراز کرد: علاوه بر مساله اقتصادی باید به موضوعات حقوقی و منطقه‌ای نیز توجه کرد، به طور مثال قانون توزیع عادلانه آب به سال ۱۳۶۱ یعنی زمانی که جمعیت ایران تنها ۳۶ میلیون نفر بود، مربوط می‌شود که لازم است با توجه به توسعه صنایع و تنوع تولید محصولات کشاورزی در این قانون بازنگری صورت گیرد.

وی با اشاره به اهمیت توجه به مسائل فرهنگی و اجتماعی، ادامه داد: موضوع مدیریت مصرف یک بحث بسیار مهم است که در سال‌های گذشته آن طور که باید به آن توجه نمی‌شد، اما در دوره فعلی وزارت نیرو، شاهدیم که به موضوع مدیریت مصرف توجه زیادی شده که امیدواریم این مساله بتواند تأثیرات بسیاری را برجای بگذارد.

بحران آب چندین سال است که در ایران جا خوش کرده که همین مساله نیز لزوم تدبیر برنامه‌های کاربردی را نشان می‌دهد و به نظر می‌رسد که سیاست‌های فعلی وزیر وقت در حوزه سازگاری با کم آبی بتواند در کوتاه مدت پاسخگو باشد اما کارشناسان بر این عقیده‌اند که برای بلندمدت لازم است برنامه‌های دیگری تدوین شود.

بیشتر بخوانید: دعوت به همکاری وزارت نیرو از سمن ها در حوزه آب و انرژی

 وضعیت تنش آبی در جهاننشریه اکونومیست در گزارش ویژه‌ای در قالب هفت مقالۀ پژوهشی به مسئلۀ آب در جهان پرداخته است.

در این مجموعه‌گزارش‌ها خاطر نشان شده است جهان کنونی نمونه‌های بارزی از تخریب زیست محیطی را در اختیار قرار می‌دهد که هشداری هستند مبنی بر اینکه استفاده از آب محدویت‌های طبیعی‌اش را دارد.

در این گزارش به قایق‌های به گل نشسته در میان آب‌های ناپدیدشده اشاره شده که روزی چهارمین دریاچه بزرگ زمین؛ دریاچه آرال بوده است.

همچنین اشاره شده که چگونه «کیپ‌تاون» در آفریقای جنوبی سال گذشته از تبدیل‌شدن به اولین شهر بزرگ روی زمین که نزدیک بود منابع آبش تمام شود، پیشگیری کرد ضمن اینکه به وضعیت چهار سال پیشتر در شهر سائوپولو در برزیل هم اشاره رفته که چطور در معرض کم‌آبی قرار گرفته بود.

اکونومیست افزوده حتی ارزیابی متن تازه‌ترین گزارش سالانه جهانی ملل متحد تحت عنوان «گزارش توسعۀ آب» حاوی نوعی درماندگی است و تا همین‌جا اشاره دارد بیش از یک‌چهارم جمعیت زمین معادل یک میلیارد و نهصد میلیون تن که ۷۳ درصد آنها در آسیا هستند در مناطقی بسر می‌برند که آب به‌طور بالقوه شدیدا کمیاب است.

سه عامل اصلی ادامۀ رشد تقاضای آب، جمعیت، رفاه و تغییرات اقلیمی شمرده شده‌اند.

این گزارش با اشاره به افزایش جمعیت کره خاکی که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۵۰ میلادی به حدود ۱۰ میلیارد تن برسد، عمده‌ترین نامعلومی محاسبۀ تقاضای آب در آینده را در برآورد میزان مورد نیاز برای کشاورزی دانسته است.

کشاورزی در حال حاضر حدود ۷۰ درصد برداشت‌های آب را دربر می‌گیرد. البته مسئله‌ای که همچنان کمتر قابل پیش‌بینی عنوان شده تأثیرات ناشی از تغییرات اقلیمی گزارش شده است.

استفاده جهانی آب، شش برابر بیش از قرن پیش ارزیابی و افزوده شده انتظار می‌رود تا سال ۲۰۵۰ بین ۲۰ تا ۵۰ درصد افزایش یابد.

حجم آب مصرفی حدود ۴۶۰۰ کیلومتر مکعب در سال تا همینجا نزدیک به حداکثر میزانی گزارش شده که می‌توان بدون کاستگی خطرناک منابع آب حفظ کرد.

یک‌سوم از بزرگترین شبکه‌های آب زیرزمینی جهان هم در خطر خشکی گزارش شده‌اند.

از این‌رو جمعیتی که تحت تنش آبی شدید به‌سر می‌برد انتظار می‌رود تا سال ۲۰۵۰ به سه میلیارد و دویست میلیون تن یا با حساب تغییرات فصلی تا پنج میلیارد و هفتصد میلیون تن بالا رود و برآورد شده این جمعیت محدود به کشورهای فقیر نخواهد بود؛ استرالیا، ایتالیا، اسپانیا و حتی آمریکا را نیز در بر خواهد گرفت.

در این گزارش نقشه‌ای ترسیم شده از مناطق روی زمین که در آن فلات ایران در ردیف سرزمین‌هایی محاسبه شده که بخش عمده‌شان در سال ۲۰۴۰؛ بیست سال دیگر گرفتار تنش آبی بالای ۸۰ درصد خواهند بود.

در این نقشه که بخش‌های کویری ایران خشک‌شده ترسیم شده‌اند تنها چند بخش کوچک دیده می‌شود که دو دهه دیگر بین ۴۰ تا ۸۰ درصد یا کمتر از ۱۰ درصد دچار تنش آبی خواهند شد.

تنش آبی به معنی گرفتاری در یافتن منابع آب شیرین است.

بیشتر بخوانید: وضعیت منابع آب در ایران/  راهکارهای نجات کشور از بحران کم آبی

وضعیت «تنش آبی» در دنیا؛ جایگاه ایران کجاست؟ ‏مسئله «کمبود آب» به تدریج به یکی از مهم ترین چالش های جهان تبدیل شده است. موضوع تا جایی پیش رفته که برخی ‏کارشناسان پیش بینی می کنند، «آب» بهانه اصلی بروز جنگ در دهه های آینده باشد.‏

به گزارش «انتخاب»، اینفوگرافی زیر وضعیت تنش آبی در نقاط مختلف دنیا را تا سال ۲۰۴۰ نشان می دهد.

ایران در زمره ‏کشورهایی است که با بیشترین تنش آبی مواجه خواهد شد. نکته دیگر اینکه این نسبت برای کشورهای توسعه یافته کمتر ‏و در کشورهای در حال توسعه شدیدتر است.‏