دیروز در نخستین روزاز هفته منابع طبیعی و روز درختکاری مراسم کاشت نهال در تهران و برخی از استان‌ها در حالی برگزار شد که گزارش‌های منتشر شده از منابع رسمی نشان می‌دهد ایران در میان شش کشور مخرب جنگل قرار گرفته است. آماری تکان دهنده که دلایل مختلفی در ایجاد آن مؤثر است اما مهم‌ترین آن قرار گرفتن ایران در کمربند خشک جهان است.

به گزارش زیست آنلاین، دکتر «هادی کیا دلیری»، رئیس سابق دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی واحد علوم و تحقیقات با تأیید این موضوع به «ایران» می‌گوید: بیشترین مشکلاتی که امروز در کشور با آن روبه‌رو هستیم در حوزه منابع طبیعی، آب، آلودگی هوا مرگ و میر جنگل‌ها است و مهم‌ترین دلیل این مشکلات به قرار گرفتن ایران در کمربند خشک و نیمه خشک برمی گردد. به‌طوری که ۹۳ درصد جمعیت کشور ما در مناطق خشک و نیمه خشک قرار گرفتند و تنها ۷ درصد از نقاط کشور وضعیت مطلوبی دارد. وی با تأکید بر این‌که تاکنون مردم و مسئولان توجه جدی ای به حفظ طبیعت نداشتند، ادامه می‌دهد: اگر بخواهم وضعیت کلی کشورمان را در این رابطه توصیف کنم باید بگویم وضعیت خوبی نداریم و وضعیت مان بحرانی است.

بیشتر بخوانید: پارادایم آموزش و ترویج شبکه ای و تکثرگرا منابع طبیعی

توان پایداری اکوسیستم‌ها درحال تخریب شدن استبرای مثال، جنگل‌های زاگرس ما در حال حاضر وضعیت مطلوبی ندارند. به‌طوریکه با یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار خشکیدگی درختان این منطقه، فرسایش شدید خاک و نابودی حیات وحش در زاگرس روبه‌رو هستیم. کیادلیری می‌افزاید: متأسفانه حجم این آشفتگی‌ها روز به روز بویژه در شمال کشور بیشتر می‌شود. البته شروع این تخریب‌ها مربوط به امروز و دیروز نیست، بلکه نزدیک به ۵۰ سال است که توان پایداری اکوسیستم‌ها درحال تخریب شدن است که این وضعیت امروز به فروپاشی اکوسیستم‌ها منجر شده است.

وی درباره وضعیت جنگل‌های جنوب کشور هم می‌گوید: وضعیت جنگل‌های جنوب هم بهتر از شمال کشور نیست. جنگل‌های مانگو و ماندابی و درختان هرا در جنوب کشور نیز در حال تخریب هستند. بنابراین ما در جای جای کشور با نابودی و مرگ و میر درختان روبه‌رو هستیم که در هر منطقه دلایل مختلفی باعث این وضعیت شده است.

بیشتر بخوانید: سرانه هر ایرانی از جنگل یک چهارم سرانه جهانی

تخریب‌ها بر اساس شرایط فرهنگی و اکوسیستم متفاوت اندوی ادامه می‌دهد: تخریب‌ها در هر منطقه بر اساس شرایط فرهنگی و اکوسیستم نوع تخریب متفاوت است مثلاً در شمال کشور بهره‌برداری بیش از حد از زمین، ویلا سازی، ریختن زباله، تجاوز به درخت و بهره‌برداری چوب را داریم.کیا دلیری اگرچه ممنوع شدن بهره‌برداری چوب را یک گام مثبت می‌داند اما معتقد است این اقدام هنوز ناتمام است و هنوز گام‌های بعدی برای آن برداشته نشده است. او می‌گوید: مهم‌ترین اقدام در این زمینه را باید دولت‌ها انجام بدهند که تاکنون اقدامات آنها بسیار کم رنگ بوده است.

کاشت گندم در۸۵۰ هزار هکتار از جنگل های زاگرساو می‌گوید: بیشتر جنگل‌های ما در زاگرس معیشتی بودند. به این معنی که مردم آن منطقه از نظر معیشتی ضعیف بودند و زندگی شان وابسته به جنگل‌ها و منابع طبیعی بود از چوب برای سوخت و چرخاندن زندگی خود استفاده کردند. آنها به‌طور کلی ۸۵۰هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس را شخم می‌زنند و در آن گندم می‌کارند که همه این اقدامات باعث لطمه به اکوسیستم در آینده خواهد شد.



معدن کاوی‌های افسار گسیخته از دیگر معضلات تخریب جنگل‌هااو در مورد معدن کاوی‌های بی‌رویه هم می‌گوید: یکی دیگر از معضلاتی که باعث تخریب جنگل‌ها شده است معدن کاوی‌های افسار گسیخته است. به‌طوریکه ما بدون رعایت موازین و نکات علمی معدن‌ها را واگذار کردیم و همه این‌ها باعث لطمه به محیط زیست شد.کیا دلیری، کشت روی زمین‌های شیبدار را یک تهدید می‌داند و می‌گوید: مسأله بعدی که تهدید امروز ما است کشت روی اراضی شیبدار است. برخی با جلب توجه مردم در این زمینه برای احداث باغ در زمین‌های شیبدار اشتغال کاذب ایجاد کردند و باعث تخریب محیط زیست شدند.کیا دلیری انجام پروژه‌های ناکارآمد را یکی دیگر از دلایل تخریب جنگل‌ها ومحیط زیست می‌داند . وی با تأکید بر این‌که میزان آتش سوزی‌ها طی سال‌های اخیر ۲ تا ۳ برابر شده است، می‌گوید: یکی از دلایل این اتفاق تغییر اقلیم و خشک شدن جنگل‌ها است و عامل بعدی به خاطر نیروی انسانی است. کسانی که به اسم گردشگر وارد می‌شوند و آتش سوزی به وجود می‌آورند.

اگر با همین سرعت پوشش جنگلی ایران را نابود کنیم، تا ۵۰ سال آینده هیچ جنگلی نخواهیم داشت.

بیشتر بخوانید: کاشت درخت، تعامل سازنده انسان و زمین

آمارهایی تکان‌دهنده از وضعیت جنگل‌های ایرانبه گزارش ایسنا، هفته‌نامه همشهری جوان درباره وضعیت جنگل‌های ایران آمارهای تکان‌دهنده‌ای را ارائه کرده و نوشته است: «ایران در کمربند خشک جهان واقع است. سهم ما از آب نسبت به جمعیت‌مان کم است. بارش‌ها در نقاط مختلف کشور نسبت به استاندارد جهانی کمتر است. هوا هر سال گرم‌تر می‌شود. جمعیت کشور بیشتر شده. نیاز به چوب و کاغذ بیشتر شده و کلی حرف دیگر که همه‌اش هم درست است اما هیچکدام‌شان دلیل نمی‌شود که ما همین پوشش گیاهی و جنگلی محدودی را هم که داریم از بین ببریم. یعنی هیچ جای دنیا هیچ کشور پیشرفته‌ای برای تولید کاغذ درختان جنگل‌های طبیعی‌اش با صدها سال عمر را قطع نمی‌کند و به جایش از قطع درخت‌های دست‌نشان استفاده می‌کند یا هیچ جای دنیا با چنین سرعت بالایی اقدام به از بین بردن جنگل‌ها و تبدیل آنها به مزارع کشاورزی و چراگاه و شهرک‌های مسکونی نمی‌کنند. با این حال جنگل‌های شمال ایران با سرعت بی‌سابقه‌ای در حال محو شدن هستند و در ۴۰ سال گذشته نزدیک به ۲۲درصد مساحت آن از بین رفته است.

همه این‌ها هم در شرایطی اتفاق می‌افتد که هم رهبری و هم قانون بر حفظ این سرمایه‌های ملی تاکید دارند اما در عمل کمترین تلاشی از جانب هیچکس به خصوص خود مردم برای آن انجام نمی‌پذیرد. خیلی‌ها هم این خطر را باور ندارند که اگر با همین روند پیش برویم، احتمالا تا ۵۰ سال آینده هیچ اثری از جنگل‌های کشور باقی نخواهد ماند و تنها باید در عکس‌های قدیمی به خاطره‌بازی با آنها بپردازیم.



اهمیت جنگل و ویژگی آنهر هکتار جنگل قابلیت ذخیره‌سازی ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متر مکعب آب را دارد و وقتی بدانید زمان نفوذ آب در جنگل هفت دقیقه است، یعنی امکان جاری شدن سیل در این مناطق بسیار زیاد است. این زمان را می‌توان با چهار ساعت زمان نفوذ آب در مناطق غیر جنگلی مقایسه کرد. غیر از این‌ها هر هکتار جنگل سالانه ۶۸ تن رسوب گوگرد و غبار را جذب می‌کند و به جای آن ۲.۵ تن اکسیژن تولید می‌کند. اینها تنها بخشی از فواید پر تعداد جنگل و درختان است که حالا با روندی که ما در پیش گرفته‌ایم معلوم نیست تا چند سال دیگر خبری از آنها در کشورمان باشد.