در حالیکه بسیاری از دانشمندان معتقدند که فعالیت های انسانی عامل اصلی تولید گازهای گلخانه ای، گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی است، اما عده ای دیگر معتقدند که خورشید عامل موثرتری در ایجاد این پدیده است.

به گزارش زیست آنلاین، در مقابل ادعای برخی از اقلیم شناسان که معتقدند گازهای گلخانه‌ای انسان ساخت عامل اصلی گرمایش زمین است، بسیاری دیگر از اقلیم شناسان معتقدند فعالیت‌های خورشیدی عامل اصلی این موضوع است.

موضوع گرمایش زمین سال‌ها است که به یک موضوع چالشی در میان اقلیم شناسان تبدیل‌شده است. عده‌ای از دانشمندان معتقد هستند که بعد از آغاز انقلاب صنعتی که موجب افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت شد، دمای کره زمین نیز افزایش‌یافته است؛ بنابراین در راستای کاهش دمای کره زمین باید اقدام به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای انسان ساخت کرد.

با تکیه‌بر همین استدلال، کنوانسیون تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) بعد از پایان دوره اجرایی پروتکل کیوتو در سال ۲۰۱۲ که از سال ۱۹۹۸ دوره اجرایی آن آغازشده بود، توانست در اجلاس بیست و یکم خود، تائید اولیه اعضا را در مورد موافقت‌نامه دیگری تحت عنوان موافقت نام تغییر اقلیم پاریس به دست آورد. ایران نیز جز کشورهایی است که این موافقت‌نامه را تائید اولیه کرده است. قابل‌ذکر است که پروتکل کیوتو به دلایلی ازجمله خروج آمریکا و عملکرد نامناسب سایر کشورهای توسعه‌یافته که خود جز مبدعان این پروتکل بودند با شکست روبرو شد و نتوانست در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای موفق باشد.

در مقابل این اقدامات اما بسیاری دیگر از اقلیم شناسان، افزایش دمای کره زمین به دلیل افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت را رد می‌کنند. این دسته از دانشمندان معتقد هستند که این موضوع جز روند طبیعی زمین است و علت اصلی آن نیز فعالیت خورشیدی است.

گرم شدن زمین ناقص بررسی‌شده استیوسف قویدل، دانشیار اقلیم‌شناسی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس، با رد فرضیه افزایش دمای کره زمین به دلیل فعالیت‌های انسانی می‌گوید: آنچه در حال حاضر ما شاهد آن هستیم یک دوره گرمایش از دوره‌های گرمایشی سابقه‌داری است که به‌صورت دوره‌ای و البته طبیعی در طول نزدیک به ۵ میلیارد عمر سیاره زمین همواره گاه و بی‌گاه ظهور و بروز یافته است.

او تاکید می‌کند: من و بسیاری از همکاران مسئله تغییر اقلیم را پدیده‌ای زمانی و دارای تکرار که بر اثر عوامل طبیعی مثل فعالیت‌های خورشیدی خصوصاً لکه‌های خورشیدی حادث می‌شود، می‌شناسیم نه اثر گازهای گلخانه‌ای مثل کربن دی‌اکسید.

برخی دیگر از اساتید اقلیم شناسی، معتقد هستند که گرمایش زمین به‌صورت ناقص بررسی‌شده است. چراکه عوامل دیگری نیز در این مسئله سهیم هستند، در بررسی‌ها نادیده گرفته شده‌اند.

محمدتقی زمانیان، استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه و عضو سابق کمیته مشترک علمی وابسته به برنامه و تغییر اقلیم جهان، نیز معتقد است: متأسفانه گرم شدن زمین ناقص بررسی‌شده است و همین موجب شده که کربن دی‌اکسید، عامل گرمایش زمین شناخته شود. اگر این موضوع به‌طور جامع مورد بازبینی قرار گیرد و نقش همۀ پارامترها مانند خورشید دخیل شمرده شود نتایج کلاً تغییر خواهد کرد. دلایل علمی کاملی هم برای گرم شدن کره زمین وجود ندارد چراکه با توجه به تغییر وضعیت فعلی ایستگاه‌ها در اندازه‌گیری دما نسبت به وضعیت سابق آن‌ها، امکان مقایسه آن وجود ندارد از سوی دیگر، برخی دیگر از اقلیم شناسان، عدم تطابق داده اقلیمی با پیش‌بینی‌های مطرح‌شده از سوی نهادهای بین‌المللی مسئول مانند کمیته بین‌الدولی (IPCC) را دلیل نادرست بودن این نتیجه‌گیری‌ها می‌دانند.

حسن لشکری، استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین نیز می‌گوید: داده‌های ثبت‌شده فعلی با هیچ‌کدام از پیش‌بینی‌های انجام‌شده مطابقت ندارد؛ بنابراین نتایج هیچ‌کدام از این مدل‌ها قابل‌اعتماد نیستند، چراکه پیش‌بینی‌های گذشته آن‌ها برای امروز تحقق پیدا نکرده است.

وی همچنین معتقد است که تاکنون سیاره زمین چند دوره گرم و سرد را سپری کرده است. در ادوار گذشته که خبری از این‌همه جمعیت، صنایع متعدد، سوخت‌های فسیلی و غیره نبوده گرمایش جهانی چگونه اتفاق افتاده است. در دوره‌هایی در همین کشور ایران دماهای بالاتر از این ثبت‌شده است.

از سوی دیگر برخی نیز با مطرح کردن میزان افزایش دمای زمین، آمارهای مطرح‌شده از سوی نهادهای یادشده را رد می‌کنند. در همین راستا شمسی‌پور استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه تهران معتقد است: آنچه که درباره گرمایش زمین در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ گفته می‌شود دروغ محض است و افزایش دما در سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۸ تنها هشت‌دهم درجه بوده است که این میزان قابل‌توجه نیست. پرداختن به مسئله‌گویی پراهمیت‌تر از دسته‌موتور تغییر اقلیم است.

بیشتر بخوانید: چرا سازمان محیط‌ زیست تنها متولی بررسی موافقت‌نامه پاریس است؟رد مبانی توافق پاریس در نتایج مطالعات انجام‌شده در دانشگاه اوهایو و دانشگاه واشنگتنعلاوه بر این اقلیم شناسان که فعالیت‌های خورشیدی را عامل اصلی گرمایش زمین می‌دانند می‌توان به برخی پژوهش‌های انجام‌شده در سایر کشورها نیز اشاره کرد. به‌عنوان نمونه می‌توان به پژوهش‌های انجام‌شده از سوی دانشمندان آمریکایی اشاره کرد مطالعات انجام‌شده در دانشگاه اوهایو و دانشگاه واشنگتن نشان می‌دهد که فقط ۴ درصد از گازهای گلخانه‌ای را کربن دی‌اکسید (CO۲) تشکیل می‌دهد و ۹۵ درصد دیگر این گازها بخارآب است.

از طرف دیگر از ۴ درصد دی‌اکسید کربن موجود در جو زمین، تنها ۰.۲ درصد آن توسط انسان تولیدشده است و ۹۹.۸ درصد آن را خود طبیعت تولید کرده است.

بنابراین باید گفت که هنوز اجماع علمی متقنی بر سر افزایش دمای کره زمین به جهت فعالیت‌های انسانی وجود ندارد. چراکه نظرات متعددی در این حوزه به ثبت رسیده است. از همین رو ضروری است که موافقت‌نامه فوق و نتایج الحاق به آن از دیدگاه‌های تخصصی موردنقد و بررسی دقیق قرار بگیرد.

بیشتر بخوانید: توافق نامه پاریس دولتمردان را رویاروی هم قرار داده استآیا صنعت نفت و کشاورزی از توافقنامه پاریس ضرر خواهند دید؟به گفته یک کارشناس انرژی، بخش‌های اصلی و استراتژیک اقتصاد کشور یعنی نفت و گاز و کشاورزی با کاهش ۱۵ درصدی ارزش تولیدات در صدر متضررین اصلی اجرای موافقت‌نامه پاریس قرار خواهند گرفت.

در حالیکه به گفته موافقان و کارشناسان توافق پاریس، این قرارداد الزام‌آور نیست، اما به گزارش خبرنگار مهر، طیف منتقدان موافقت‌نامه تغییر اقلیم پاریس معتقد هستند که هنوز اجماع علمی در جهان در مورد مبانی علمی موافقت‌نامه پاریس وجود ندارد و بسیاری از اساتید حقوق بین‌الملل، معتقد هستند که این موافقت‌نامه الزام‌آور است و حتی در صورت ناتوانی یک کشور در اجرای تعهدات خود، موافقت‌نامه فوق می‌تواند کشور مذکور را با چالش‌هایی مانند مجازات و تحریم روبرو کند!

ابراهیم شاه حسینی، کارشناس حوزه انرژی، با اشاره به اینکه کارشناسان اقتصادی معتقد هستند که موافقت‌نامه پاریس، برخلاف ظاهر امر، یک موافقت‌نامه اقتصادی است، گفت: علت این دیدگاه این است که این موافقت‌نامه، تمرکز زیادی بر کاهش تولید و مصرف منابع انرژی های فسیلی مانند نفت و گاز دارد که برای اقتصاد کشورهای درحال‌توسعه مانند ایران حیاتی به شمار می‌روند. در همین راستا نیز سازمان محیط‌ زیست به‌عنوان متولی بررسی موافقت‌نامه تغییر اقلیم پاریس در گزارش سوم تغییر اقلیم خود تحت عنوان آسیب‌های اقتصادی، کاهش ۷.۲ درصدی حجم کل اقتصاد کشور را پیش‌بینی کرده است.

وی افزود: این سازمان پیش‌بینی کرده است که در صورت کاهش ۱۲ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای، صنعت نفت با کاهش ۱۵ درصدی ارزش تولید و بخش کشاورزی نیز با همین میزان کاهش ارزش تولید روبرو خواهند شد.

جدول (۱)- میزان کاهش ارزش تولید در بخش‌های مختلف اقتصادی



جدول (۱)، کاهش ارزش تولید بخش‌های اقتصادی و کل اقتصاد کشور تحت سناریوی ۱۲ درصدی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برحسب قیمت‌های پایه سال ۱۳۸۳ را نشان می‌دهد.

شاه حسینی اظهار داشت: همان‌طور که جدول بالا نشان می‌دهد، بخش‌های اصلی و استراتژیک اقتصاد کشور یعنی نفت و گاز و کشاورزی در صدر متضررین اصلی اجرای موافقت‌نامه پاریس قرار دارند. از سوی دیگر بخش‌های پایین‌دستی صنعت نفت نیز از این کاهش ارزش تولید در امان نخواهد ماند و با کاهش ارزش تولید ۷.۱۱ درصدی روبرو خواهد شد.

به گفته این کارشناس انرژی، این مسائل علاوه بر هزینه‌های مستقیم اجرای این تعهدات است. مطابق سند مشارکت ملی (NDC) کشور، برای اجرای کاهش ۱۲ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای، ۵۲.۵ میلیارد دلار هزینه نیاز است که تأمین آن نیز بر عهده منابع داخلی است. این‌همه در حالی است که موافقان پیوستن ایران به موافقت‌نامه تغییر اقلیم پاریس، معتقد هستند که پیوستن به این موافقت‌نامه نه‌تنها هزینه‌ای برای کشور ندارد بلکه سودآوری نیز به دنبال خواهد داشت.

گفتنی است، موافقت‌نامه تغییر اقلیم پاریس باهدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برای جلوگیری از افزایش ۲ درجه‌ای دمای کره زمین در نشست سالانه کنوانسیون تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ میلادی در پاریس به تائید اولیه کشورهای عضو رسید.

لازم به تذکر است که اگر سیاست توسعه پایدار ایران، در جهت توسعه تجدیدپذیرها و تولید انرژیهای پاک پیش رود، این توافقنامه برای ایران، نه تنها ضرری نخواهد داشت بلکه در دراز مدت سودآور نیز خواهد بود. اما تا زمانیکه اقتصاد ما به نفت متکی باشد، مسلما عده ای نیز با آن به مخالفت خواهد پرداخت و این مخالفت و عدم پایبندی به توافق بین المللی پاریس، پیامدهای جبران ناپذیری را به مردم تحمیل خواهد کرد.