مدیریت حوزه آبخیز به عنوان یکی از اقدامات تلفیقی در کنترل سیلاب مطرح است که با بهره گیری از روش های بیولوژیکی و مکانیکی نقش موثری در تغییر رفتار سیلاب در پایین دست و مناطق خطرپذیر دارد.

به گزارش زیست آنلاین، مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور گفت: بر پایه بررسی ها، بیش از ۲ میلیارد مترمکعب از سیلاب های اخیر با اجرای فعالیت های آبخیزداری و آبخوانداری کنترل و پس از تعدیل سیلاب به درون آبخوان ها هدایت شده است.

به گزارش تارنمای وزارت جهاد کشاورزی، ابوالقاسم حسین پور افزود: چنانچه این حجم از سیلاب در سطح حوزه های آبخیز در مناطق بالادست کنترل نمی شد، ابعاد فاجعه سیل اخیر بسیار بیشتر بود.
وی یادآوری کرد: مدیریت حوزه آبخیز به عنوان یکی از اقدامات تلفیقی در کنترل سیلاب مطرح است که با بهره گیری از روش های بیولوژیکی و مکانیکی نقش موثری در تغییر رفتار سیلاب در پایین دست و مناطق خطرپذیر دارد.

به گفته وی، مدیریت ریسک سیل و کاهش آسیب پذیری مناطق با اجرای اقدامات پیشگیرانه در حوزه های آبخیز بالادست در قالب طرحهای آبخیزداری و آبخوانداری، دبی اوج سیلاب را که اثر زیادی در ایجاد خسارت و تلفات دارد کاهش می دهد.

این مسوول تصریح کرد: مدیریت حوزه های آبخیز در مناطق بحرانی و سیلخیز با اجرای فعالیت های متنوع و جامع مشتمل احداث سامانه های آبگیر باران، سیل بند، پخش سیلاب، احیای پوشش گیاهی، گوراب، تورکینست، تراس بندی، بانکت بندی، بندهای کوتاه تاخیری، سازه های مشبک سرشاخه گیر و غیره موجب کاهش سرعت سیلاب، فیلتر سیلاب با ترسیب مواد محموله سیل، افزایش فرصت نفوذ آب به درون زمین و کاهش خسارت سیل می شود.

به گفته وی، این پروژه ها علاوه بر کاهش سیلاب، باعث تغذیه آبخوان های زیرزمینی و تقویت منابع آبی چاه ها، چشمه ها و قنوات در کشور شده است.

افزایش شدت بارش ها به سبب تغییرات اقلیمیمدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور در تحلیل بارش های اخیر گفت: به واسطه تغییرات اقلیمی، شدت بارش ها در کشور در حال افزایش است، به نحوی که به وفور شاهد بارش های بیش از یکصد میلی متر در ۲۴ ساعت در سنوات گذشته بوده ایم.

وی یادآوری کرد: در سیل استان گلستان ۳۱۷ میلیمتر بارش را در ۳۰ ساعت شاهد بودیم؛ به عبارت دیگر حجم بارش های بیشتر در زمان کوتاه تر به وقوع می پیوندد که این امر علاوه بر تشدید خسارت سیل، باعث هدررفت سریع آب و تشدید کم آبی می شود.

حسین پور اضافه کرد؛ در شرایط تغییر اقلیم، الگوی بارش ها رگباری است. بنابراین در این شرایط اقدامات سازگاری و تطبیقی مانند فعالیت های آبخیزداری و آبخوانداری باید توسعه یابد.

این مسوول تاکید کرد وقوع سیل یک واقعیت اقلیمی و امری اجتناب ناپذیر در کشور ماست که در زمره مناطق سیلخیز دنیا قرار دارد اما توسعه زیرساخت های آبخیزداری و آبخوانداری در کشور و حفاظت از جنگل ها و مراتع می تواند از شدت خسارت سیل در آینده بکاهد.

وی یادآوری کرد: گستره وسیع آبخیزهای کشور، نیازمند سرمایه گذاری بیشتر و همراهی مردم و دولت در مدیریت عرصه های منابع طبیعی است و تهدید سیلاب را می توان با آبخیزداری و آبخوانداری به فرصتی برای مقابله با کم آبی و خشکسالی در کشور تبدیل کرد.

به گزارش ایرنا، بارندگی های شدید و سیل از بیست و هشتم اسفندماه گذشته آغاز شد و همه استان های کشور را درگیر کرد. استان های گلستان، مازندران، ایلام، کرمانشاه، لرستان، خوزستان، چهارمحال بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد در شرایط اضطراری قرار گرفتند. جاده های میان شهری در این نواحی بسته و بسیاری از خانه ها در شهرها و روستاها ویران شد.

اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری کاهش خسارت ناشی از سیل را ممکن می سازد اما بهره برداری های نادرست از منابع طبیعی و غفلت در مدیریت می تواند علاوه بر تخلیه آبخوان ها و فرونشست دشت ها، به بی توازنی در عرصه های طبیعی، اکولوژیک و هیدرولوژیک و کاهش امنیت غذایی، حیات اقتصادی و اجتماعی مردم منجر شود.

برای امسال با هدف استحصال آب و توسعه پوشش گیاهی، ۱۵۰ میلیون یورو از محل صندوق توسعه ملی به پروژه های آبخیزداری و آبخوانداری اختصاص یافته است.
در سال ۹۷ نیز از محل تخصیص ۲۰۰ میلیون دلار از صندوق توسعه ملی، در ۶ هزار و ۸۴ نقطه از کشور طرح های آبخیزداری و آبخوانداری اجرا شد.

بیشتر بخوانید: ممانعت در اجرای طرح‌های آبخیزداریدلیل بازنشدن دریچه برخی سدها در سیلاب‌های اخیرمدیرکل دفتر مدیریت بحران وپدافند غیرعامل در مورد انتقادهای اخیر در مورد سیلاب نسبت به وزارت نیرو توضیح داد.

میثم جعفرزاده در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به آخرین وضعیت سدهای کشور، گفت: تا این لحظه هیچکدام از سدهای کشور آسیب ندیده‌اند و تمام سدها در پایداری کامل قرار دارند. در خصوص سدهای خوزستان نیز که حجم زیادی از سیلاب را در خود ذخیره کرده‌اند باید بگویم که شرایط نرمال است.

وی ادامه داد: در حال حاضر سد کرخه، دز، گتوند و در بالادست سد سیمره به لحاظ شرایط فنی بسیار نرمال هستند و از لحاظ ورودی و خروجی و همچنین کنترل و مانیتورینگ نیز شرایط به صورت نرمال است و یک تیم قوی کارشناسی به صورت ۲۴ ساعته وضعیت را کنترل می‌کند.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل با تاکید بر اینکه تمام تلاش ما این است که در بخش فنی بتوانیم طبق استانداردهای جهانی پیش برویم، ابراز کرد: یکی دیگر از اهداف ما کاهش آسیب به سدها است که تا این لحظه توانسته‌ایم وضعیت را به خوبی کنترل کنیم.

وی با اشاره به میزان بارندگی اظهار کرد: در حال حاضر ورودی سد سیمره تا حد قابل توجهی کاهش پیدا کرده و همین موضوع نیز باعث بهبود وضعیت در این حوزه شده است. البته وضعیت آینده بستگی به پیش‌بینی هواشناسی دارد، چرا که باید دید که میزان بارندگی در حوزه‌های مختلف تا چه میزان خواهد بود.

جعفرزاده تصریح کرد: روستاهایی که تاکنون تخلیه شده بیشتر جنبه پیشگیرانه داشته است، تا اگر سیلابی اتفاق افتد و سیل‌بندی بشکند، شاهد کمترین آسیب باشیم، اما باید گفت که در حال حاضر سدهای کشور به لحاظ پایداری وضعیت بسیار نرمالی دارند.

بیشتر بخوانید: ۱۲۶ میلیون هکتار از اراضی کشور تحت فرسایش آبی قرار دارنددلیل باز نشدن دریچه سدهاوی در پاسخ به این سوال که چرا وزارت نیرو سدها را زودتر باز نکرد و آیا می‌توانست در این حوزه مدیریت بهتری داشته باشد، اظهار کرد: مبنای مدیریت سازه‌ها تنها پیش‌بینی هواشناسی نیست، چرا که بعضاً شاهد خطاهایی در پیش‌بینی سازمان هواشناسی هستیم. علاوه بر این باید گفت که پیش‌بینی‌هایی که صورت می‌گیرد احتمالی است و متأسفانه ما هشدار قطعی سیل نداریم.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل با بیان این‌که حتی اگر هشدار قطعی سیل نیز وجود داشته باشد، نمی‌توان در زمان ۴۸ یا ۷۲ ساعت آب زیادی را از سدها تخلیه کرد، چرا که تخلیه سدها بسیار بالا است و نیاز به زمان بیشتری دارد.

جعفرزاده ادامه داد: البته وزارت نیرو بحث‌های مربوط به مدل‌های بارش پیش‌بینی و موضوعات تحلیلی در حوزه آب و هوا را دنبال می‌کند؛ با این وجود تصمیم گیری تابع شرایط مختلفی است که باید با دقت انجام شود.

به گفته وی علاوه بر این مساله باید در نظر گرفت که گاهی سیلاب‌ها در فصل تابستان اتفاق می‌افتد، اما این ‌بار سیلاب‌ها در زمانی اتفاق افتاد که معمولاً در این بازه زمانی به دنبال ذخیره آب کشاورزی هستیم و باید با دقت بسیار بالایی مدیریت سدها انجام شود.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران وپدافند غیرعامل اظهار کرد: یک بار در سال‌های نه چندان دور این اتفاق افتاد و ما با استفاده از همین هشدارهای احتمالی هواشناسی قسمتی از مخزن سدی را تخلیه کردیم که در تابستان همان سال با مشکل جدی مواجه شدیم. همچنین باید به این موضوع نیز اشاره کرد که حجم سیلابی که وارد استان‌ها شده با ذخیره سدها برابری نمی‌کند؛ به گونه‌ای که در حوزه گرگان‌رود دوره بازگشت بالای ۲۰۰ سال و در حوزه لرستان رودخانه کشکان که تخریب‌های زیادی را نیز شاهد بودیم دوره بازگشت ۵۰۰ ساله داشته‌ایم. در حوزه کرخه نیز دوره بازگشت ۲۰۰ ساله اتفاق افتاد که هیچکدام از این سیلاب‌ها قابل پیش‌بینی دقیق نبود.

وی ادامه داد: علاوه بر این حداکثر آب گذری که در شهر خرم‌آباد می‌توانستیم عبور دهیم ۳۲۰ مترمکعب در ثانیه بود و سیلابی که در این شهر اتفاق افتاد، بیش از ۱۴۰۰ مترمکعب در ثانیه ثبت شده است. همچنین در کشکان، حوزه آبریز ما تنها ۱۵۰۰ مترمکعب در ثانیه بود که بیش از ۲۵۰۰ متر مکعب در ثانیه ورودی آب داشتیم. در پلدختر نیز آب گذر ما ۲۵۰۰ مترمکعب در ثانیه تخمین زده شده که بیش از ۵۰۰۰ مترمکعب در ثانیه ورودی آب داشته‌ایم.

جعفرزاده همچنین در پاسخ به این سوال که اگر وزارت نیرو تاکنون رودخانه را کامل سروسامان می‌داد میزان خسارات کاهش پیدا می‌کرد نیز توضیح داد: اینکه هرچقدر به ایده‌آل نزدیک شویم موضوع مطلوبی است، اما باید به برخی مسائل توجه شود. به طور مثال وزارت نیرو همیشه در مجموعه آب منطقه‌ای یک ردیف اختصاصی برای ساماندهی رودخانه‌ها دارد که در اول دولت یازدهم حدود ۳۰ میلیارد تومان بود و اکنون به ۱۲۰ میلیارد تومان افزایش یافته است و در حال حاضر علیرغم کمبود اعتبارات از محل بودجه داخلی با توجه به اولویت در حال ساماندهی رودخانه‌هاست.

جمع‌آوری بدون نظارت مصالح کف رودخانه‌ها؛ یکی دیگر از مشکلاتوی با بیان این‌که یک طرح توسط وزارت نیرو در لایحه بودجه ۱۳۹۸ پیشنهاد شده بود، اظهار کرد: یکی از نقاط ضعفی که در این حوزه داریم این است که در کف رودخانه مصالحی وجود دارد که آن مصالح در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار می‌گیرد اما براساس طرح پیشنهادی وزارت نیرو، ۳۰ درصد عوارض این مصالح باید به ساماندهی رودخانه‌ها اختصاص یابد.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران وپدافند غیرعامل با تاکید بر اینکه این طرح وارد کمیسیون آب و کشاورزی مجلس شورای اسلامی شد و در آنجا مورد موافقت قرار گرفت، گفت: متأسفانه این طرح در کمیسیون تلفیق رد شد و اکنون ساماندهی رودخانه‌ها با مشکلات زیادی مواجه شده است.

وی تصریح کرد: زمانی که از مصالح رودخانه بدون اطلاع وزارت نیرو استفاده می‌شود عملاً وزارت نیرو هیچ‌گونه کنترلی روی دبی رودخانه ندارد و این مساله نیز مشکلات زیادی را برای سروسامان دادن رودخانه‌ها ایجاد کرده و ساماندهی رودخانه‌هایی که اکنون رخ می‌دهد تنها به وسیله منابع داخلی است.

جعفرزاده ادامه داد: وزارت نیرو طرح‌های متعددی را برای ساماندهی وضعیت منابع آبی کشور دارد اما متأسفانه اولویت‌بندی و بودجه برای اجرای این طرح‌ها موجود نیست. اما این مساله نیز واقعیت دارد که اگر طرح‌های پیشنهادی وزارت نیرو مصوب و اجرا می‌شد قطعاً با آسیب پذیری کمتری مواجه بودیم.

وی با اشاره به انتقادهایی که تاکنون به سدسازی صورت می‌گرفت، اظهار کرد: تاکنون منتقدان بسیاری برای سدسازی در ایران وجود داشتند و این در شرایطی است که اگر سدهای کنونی نبودند یک فاجعه انسانی به معنای واقعی رخ می‌داد، چرا که به طور مثال اگر سد کرخه وجود نداشت شش میلیارد آب رها می‌شد و این مساله می‌توانست عواقب ناگواری را به دنبال داشته باشد.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران وپدافند غیرعامل با اشاره به پیش‌بینی‌های صورت گرفته برای شروع ترسالی در کشور، گفت: در مجامع علمی بین‌المللی تاکید می‌شود که سیلاب جدا از حوادثی همچون زلزله، طوفان، گردوغبار و غیره است و سیلاب می‌تواند خیلی به نفع کشور باشد، به شرط اینکه بتوانیم مدیریت درستی را برای کنترل آن داشته باشیم.

ساخت‌وساز در بستر حریم رودخانه باید ملزم به اخذ مجوز از وزارت نیرو شودوی با اشاره به یکی دیگر از مشکلات وزارت نیرو، اظهار کرد: یکی از بحث‌هایی که به طور مداوم در محافل آبی صورت می‌گیرد بحث حریم و بستر رودخانه‌ها است. در حال حاضر تهران آبستن حادثه است و ما تنها می‌توانیم وارد عمل شویم و این در شرایطی است که اگر ساخت‌وساز در بستر حریم رودخانه ملزم به اخذ مجوز از وزارت نیرو باشد، قطعاً شاهد وضعیت کنونی فعلی نخواهیم بود.

جعفرزاده تصریح کرد: شرکت‌های آب منطقه‌ای تنها با اخذ مجوزهای لازم از دادگستری می‌توانند اقدام به تخریب منازل مسکونی و تجاری در بستر حریم رودخانه کنند که اگر از همان ابتدا این مساله تحت نظارت وزارت نیرو صورت گیرد نیازی به تخریب نیست.

وی مهم‌ترین مساله را در مواجه با سیلاب همزیستی با آن دانست و گفت: سیلاب می‌تواند فواید متعددی را برای کشور به دنبال داشته باشد اما به شرط آنکه مدیریت درست صورت گیرد.



۱۰۰ درصد تالاب میقان اراک آبگیری شدمدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان مرکزی گفت: بارش های مناسب هفته های اخیر باعث شد تا تالاب میقان اراک با ۱۰۰ کیلومتر وسعت به طور کامل آبگیری شود.

«عزت الله آمره ای» گفت و گو با ایرنا افزود: ۱۱۰ میلیون مترمکعب حجم ذخیره تالاب میقان است که تاکنون ۱۰۰ میلیون مترمکعب آن پرشده است.

وی اظهارداشت: این میزان ذخیره در طول ۴۰ سال اخیر کم سابقه است و تالاب میقان اراک اکنون دوران طلایی را در انباشت آب تجربه می کند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان مرکزی گفت: ۱۸ مسیر ورودی به تالاب سیلاب های اخیر را به میقان اراک هدایت کرد و امکان جذب بیشتر آب در تالاب با توجه به شکل مخروطی وجود دارد.
آمره ای افزود: این تالاب ظرفیت ۲ برابر حجم موجود آب کنونی را دارد و هیچ خطری روستاهای اطراف و فرودگاه اراک را تهدید نمی کند و می تواند ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب را در خود جای دهد.

وی اظهار داشت: تالاب نفوذ ناپذیر است و با تبخیر آب تبدیل به شوری می شود اما می توان با حفر چاهای جذبی بر سر انتقال آب به تالاب از ظرفیت این منطقه بیشتر استفاده کرد.

مدیرعامل آب منطقه ای استان مرکزی گفت: در سال آبی جاری میانگین بارندگی های استان به ۴۳۰ میلی متر رسیده که نسبت به آمار درازمدت رشد ۹۰ درصد را نشان می دهد.

آمره ای افزود: حجم بارش های استان مرکزی چهار میلیارد مترمکعب بود که از این میزان ۸۰۰ میلیون مترمکعب آن در روخانه، سد، و چشمه ها جاری شد.

وی اظهار داشت: سد کمال صالح اکنون درحال سرریز است و سد ساوه نیز بعد از اولین سرریز در سال ۷۶ اکنون ۱۶۵ میلیون مترمکعب، آب ذخیره دارد.

۹۲ درصد از حجم آب مصرفی استان مرکزی در بخش کشاورزی، سه و نیم درصد در بخش صنعت و بقیه در بخش آشامیدنی مصرف می شود.