باید بررسی شود که چرا حجم عظیمی از گل و لای در پشت سدها انباشت می شود؟ چرا که پوشش گیاهی را در بخش بالادستی سدها از بین برده‌ایم و به قوانین موجود در این زمینه که هم در بخش حفظ مرتع وجود دارد و هم در بخش طرح‌های آبخیزداری، طی سال‌های متمادی توجهی نکرده‌ایم. تجاوز به حریم رودخانه‌ها، رفتار طبیعی رودها را متأثر کرده‌ است. به طور نمونه حدود ۱۵۰ متر از حریم رودخانه کارون کاسته شده است؛ طبیعی است که وقتی بستر کافی برای عبور آب وجود نداشته باشد رود طغیان می‌کند.

به گفته عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، به دلیل اندکی پوشش گیاهی و آبخیزداری در بالادست سدها روسبات زیادی در پی سیل پشت دز انباشته شده که فشار مضاعف بر دیواره سد دارد.

محمد درویش، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور درباره اینکه آیا رسوباتی که پشت سد دز و سایر سدهای قدیمی کشور انباشت شده می‌تواند فشار مضاعف به دیواره سد وارد کرده و موجب شکست آن شود، گفت: بهتر است نخست بررسی کنیم که چرا باید حجم عظیمی از گل و لای در پشت این سد یا سایر سدها انباشت شود؟ چون که پوشش گیاهی را در بخش بالادستی سدها از بین برده‌ایم و به قوانین موجود در این زمینه که هم در بخش حفظ مرتع وجود دارد و هم در بخش طرح‌های آبخیزداری، طی سال‌های متمادی توجهی نکرده‌ایم.

تخریب سریع بافت خاک در ایرانوی با اشاره به اینکه در نتیجه سیلاب‌های اخیر شاهد جابجایی حجم زیادی از خاک به صورت گل و لای بودیم، افزود: با وجود اینکه تنها ۰.۰۱ از کل خاک کره زمین را در اختیار داریم اما یک دوازدهم از فرسایش خاک در دنیا را به خود اختصاص داده‌ایم که رقم بالایی است. به این ترتیب می‌توان گفت ۸ برابر سطح جهانی در ایران فرسایش خاک وجود دارد.

این مقام مسؤول هزینه سه مرتبه لایروبی یک سد را معادل هزینه ساخت آن دانست و ادامه داد: اینکه گفته می‌شود فشار مضاعف به سدها از طریق رسوب گل و لای‌ها وارد می‌شود، بی دلیل نیست. در حال حاضر برخی مراتع کشور سه برابر حد و ظرفیت مجاز مورد بهره برداری قرار گرفته‌اند. در بسیاری از نقاط جنگل‌ها از بین رفته و هیچ جایگزین مناسبی برای آن منظور نشده است که از جمله آن می‌توان به از بین رفتن جنگل‌های بلوط در استان فارس اشاره کرد.

به گفته وی که در حوزه سدسازی نیز مطالعاتی انجام داده است، عمر مفیدی که برای سد دز در زمان طراحی آن در نظر گرفته‌اند حدود ۲۰۰ سال است که اکنون ۵۰ سال آن گذشته سپری شده است، اما میزان رسوبات انباشت شده پشت آن معادل زمانی است که ۲۰۰ سال از عمر آن گذشته باشد و با ادامه روند کنونی احتمال شکست سد دور از انتظار نیست.

بیشتر بخوانید: کنترل ۲ میلیارد مترمکعب سیلاب به واسطه طرح های آبخیزداری سیلاب مصنوعی در پایین دست سدهادرویش در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه اکنون میزان آب ورودی به سد دز حدود ۲ هزار مترمکعب در ثانیه و میزان خروجی آن حدود ۲ هزار و ۴۰۰ تا ۲ هزار و ۵۰۰ مترمکعب در ثانیه است، تصریح کرد: درست است که با خروج آب، ظرفیت مخزن سد برای ورود سیلاب‌ها افزایش می‌یابد اما باید در نظر داشت که به دلیل اینکه خروجی آب سد از ورودی آن بیشتر است شاهد یک سیل مصنوعی در بخش پایین دستی سد هستیم.

وی گفت: در صورتی که مخازن سدهای کشور حجم آب کمتری داشت خسارات وارده کاهش می‌یافت، اما به دلایل مختلف این اقدام را نکردند. درباره سد گتوند باید گفت علت اینکه آب مخزن این سد را کاهش ندادند این است که نگران شوری آب رودخانه کارون بودند.

عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در پاسخ به اینکه آیا امکان افزودن به ارتفاع تاج سد دز در شرایط کنونی وجود دارد، توضیح داد: بله ممکن است، همان طور که ارتفاع تاج سد اکباتان در همدان را ۲۵ متر افزودند، اما این افزایش ارتفاع تا حدی مقدور است و محدودیت‌هایی دارد.

به حریم رودخانه‌ها تجاوز کردیم / ‏تولید‬ مواد غذایی بیش از نیازدرویش در توضیح اینکه به دلیل افزایش جمعیت وزارت نیرو مجبور است که با سدسازی، نسبت به تأمین آب کشاورزی، شرب و صنعت، اقدام کند، گفت: باید پرسید در گذشته خوزستانی‌ها چگونه زندگی می‌کردند؟ این ما هستیم که به حریم رودخانه‌ها تجاوز کردیم و رفتار طبیعی رودها را متأثر کرده‌ایم. به طور نمونه حدود ۱۵۰ متر از حریم رودخانه کارون کاسته شده است؛ طبیعی است که وقتی بستر کافی برای عبور آب وجود نداشته باشد رود طغیان می‌کند.

وی ادامه داد: در ارتباط با تخصیص آب کشاورزی برای تولید مواد غذایی کشور نیز باید گفت که بر اساس محاسبات فائو نیاز ۸۰ میلیون نفر به مواد غذایی حدود ۴۵ میلیون تن است که در ایران ۱۲۰ میلیون تن محصول کشاورزی تولید و بخش قابل توجهی نیز وارد می‌شود اما ۳۵ درصد از این میزان دور ریز می‌شود. بنابراین با بهینه کردن مصرف و کاستن از دور ریز، می‌توان نیاز بخش کشاورزی به آب را نیز بهینه کرد.

وی در ارتباط با نقش سدها در تأمین آب خانگی گفت: میزان مصرف آب در بخش خانگی ۸ میلیارد مترمکعب است و در بخش کشاورزی نیز بر اساس قوانین بین الملل برای این بخش می‌توان از ۲۰ تا ۴۰ درصد آب قابل استحصال را بر داشت. این در حالی است که نیاز آبی کل کشور ۴۶ میلیارد مترمکعب بوده ولی ظرفیت ساخته شده برای سدهای کشور ۷۶ میلیارد مترمکعب است. بنابراین می‌توان گفت بیش از اندازه نیاز سد در کشور احداث شده است.

وی درباره راهکار کاهش خسارات سیل گفت: برای کاهش خسارات سیلاب‌ها و حتی کاهش شدت سیلاب‌ها نباید به حریم رودخانه‌ها تجاوز کرد، طرح‌های آبخیزداری به طور جدی باید اجرا شود، ضمن اینکه در حاشیه رودخانه‌ها نباید ساختمان سازی کرد.

بیشتر بخوانید: ۱۲۶ میلیون هکتار از اراضی کشور تحت فرسایش آبی قرار دارندمیزان رسوب در شکستن سد دز تأثیری ندارد/سدهای خوزستان بدون مشکلمدیر دفتر برنامه ریزی منابع آب معاونت مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان گفت: میزان رسوب تأثیری در شکستن سد دز ندارد وخطری سدهای خوزستان را تهدید نمی کند.

داریوش بهارلویی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: میزان رسوبات به هیچ وجه تأثیری بر شکسته شدن سدها ندارد و با توجه به میزان رسوب پشت سد دز، این سد نیز از این قاعده مستثنی نیست و خطری آن را تهدید نمی‌کند.

وی با بیان اینکه در طراحی سدها مقاومت آنها پیش بینی و لحاظ می‌شود، تأکید کرد: هیچکدام از سدهای استان خوزستان مشکلی ندارند و خطری در خصوص شکسته شدن آنها را تهدید نمی‌کند.

مدیر دفتر برنامه ریزی منابع آب معاونت مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان ادامه داد: در تمامی سدها سیستم هشدار نصب شده است و با توجه به مدیریت‌های صورت گرفته هیج کدام از سیستم‌های هشدار به صدا در نیامده‌اند و خطری سدهای استان را تهدید نمی‌کند.

بهارلویی اظهار کرد: در صورت ورود سامانه جدید بارندگی، با مدیریت بین ورود و خروج آب از سدها، پیک سیل مهار خواهد شد.

به گزارش خبرنگار مهر، محمد درویش، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور که در حوزه سدسازی نیز مطالعاتی انجام داده است در مصاحبه‌ای عنوان کرده بود عمر مفیدی که برای سد دز در زمان طراحی آن در نظر گرفته‌اند حدود ۲۰۰ سال است که اکنون ۵۰ سال آن گذشته سپری شده است، اما میزان رسوبات انباشت شده پشت آن معادل زمانی است که ۲۰۰ سال از عمر آن گذشته باشد و با ادامه روند کنونی احتمال شکست سد دور از انتظار نیست.

سدهای خوزستان در پایداری کامل هستند/ خسارت ۱۲۰۰ میلیارد تومان استمدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل وزارت نیرو گفت: هم اکنون سدهای خوزستان در پایداری کاملا هستند و ورودی و خروجی به آن‌ها لحظه به لحظه کنترل می‌شود.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت نیرو، میثم جعفرزاده، به تشریح آخرین وضعیت آب و برق مناطق سیل‌زده استان خوزستان پرداخت و افزود: در حال حاضر حدود ۱۶۱ روستای استان به دلیل آب‌گرفتگی با قطعی آب روبه‌رو هستند که توزیع آب بسته‌بندی و آبرسانی با تانکر به این مناطق در حال انجام است. همچنین برق ۹۳ روستای خالی از سکنه استان نیز به منظور حفظ ایمنی و جلوگیری از برق گرفتگی قطع شده است.

وی با تاکید بر پایداری کامل سدهای خوزستان عنوان کرد: آورد سیلاب اخیر به منطقه حدود هشت میلیارد و ۷۰۰ میلیون مترمکعب بوده است که سه میلیارد و ۴۶۰ میلیون مترمکعب از این میزان در مخازن سدها نگهداری و مابقی آن به تدریج رهاسازی شده است.

مدیرکل مدیریت بحران وزارت نیرو به تشریح آخرین وضعیت آب و برق استان لرستان پرداخت و افزود: در پی وقوع سیلاب اخیر حدود ۸۰۰ روستای لرستان با قطعی آب مواجه شده بود که در حال حاضر مشکل قطعی آب ۷۴۷ روستای استان برطرف شده است. همچنین برق ۶۷۰ روستای لرستان در پی وقوع سیلاب اخیر در استان قطع شده بود که با تلاش تیم‌های عملیاتی مشکلی قطعی برق ۵۸۰ روستای استان برطرف شده که قطعی آب و برق روستاهای باقی‌مانده نیز به علت نبود راه دسترسی بوده است.

مدیرکل مدیریت بحران وزارت نیرو تاکید کرد: در شهر پل دختر نیز برق بخشی از شهر به لحاظ رعایت مسائل ایمنی قطع است و مشکلی در زمینه تجهیزات و امکانات در این بخش وجود ندارد.

وی با تاکید بر اینکه تمرکز تیم‌های عملیاتی وزارت نیرو معطوف به مناطق سیل‌زده لرستان و خوزستان شده است: وقوع سیلاب اخیر در کشور بیش از هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به تأسیسات آب و فاضلاب و حدود ۲۷۰ میلیارد تومان به تأسیسات صنعت برق خسارت وارد کرده است.

جعفرزاده در پایان با اشاره به اینکه آب و برق مناطق سیل‌زده گلستان و مازندران در حال بازگشت به شرایط نرمال است، گفت: در حال حاضر به لحاظ کلی شبکه آب و برق این دو استان دارای پایداری نسبی است.

بیشتر بخوانید: از دست دادن خاک بسیار مرغوب کشور در سیلاب وضعیت سد کرخه پایدار است/ شهروندان به شایعات توجه نکننداندیمشک - مدیر عامل سد کرخه اندیمشک سد کرخه اندیمشک در وضعیت پایدار دانست و گفت: شایعات را در ارتباط با سد کرخه به هیچ وجه صحت ندارد.

محمد یزدانی پور در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: سد کرخه اولین سد ساخته شده به دست متخصصان کشور و یک دانشگاه تربیت نیروی ماهر و متخصص در حوزه سد در کشور است.

وی، وضعیت سد کرخه اندیمشک را پایدار دانست و افزود: شهروندان به شایعات توجه نکرده و سد کار خود را به خوبی انجام داده و میزان رهاسازی آب در پایین دست کنترل شده بوده و سد کرخه اندیمشک توانسته با مدیریت خروجی آب از خسارات سنگین به پایین دست پیش‌گیری کند.

مدیر عامل سد کرخه اندیمشک، تراز آب در مخزن سد کرخه به ۲۲۴ متر و ۳۰ سانتی‌متر است، گفت: میزان ورودی به سد کرخه در مقاطعی بیش از هشت هزار متر مکعب در ثانیه بوده است.

وی افزود: ورودی آب به سد کرخه به مرز دو هزار مترمکعب بر ثانیه رسیده و کاهش داشته و دبی خروجی از سد کرخه نیز یک هزار و ۷۰۰ متر مکعب در ثانیه است.

یزدانی‌پور، شایعات را در ارتباط با سد کرخه بی‌اساس دانست و تصریح کرد: سد کرخه اندیمشک در وضعیت پایدار است و شهروندان نیز برای اطلاع از اخبار از رسانه ملی، خبرگزاری‌های رسمی و منابع موثق پی‌گیری کنند.

به گزارش خبرنگار مهر، سد کرخه از بهمن‌ماه امسال سه سیلاب را مهار و از سال ۷۵ پس از اولین مرحله آب‌گیری در مهار سیلاب‌ها همواره موفق بوده و سیلاب بی‌سابقه در ۱۲ فروردین را نیز مدیریت کرده است.

سد کرخه خسارت‌های سیل خوزستان را کاهش داداندیمشک - رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره) گفت: سد کرخه اندیمشک اولین سد ساخته شده در کشور توسط مهندسان و متخصصان کشور بوده و با عملکرد خود از خسارت‌های سیل خوزستان کاست.

پرویز فتاح در حاشیه بازدید از سد کرخه اندیمشک در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: رهاسازی آب از سد کرخه کنترل شده بوده و مجموعه بهره‌برداری از سد کرخه در کنترل سیلاب اخیر موفق بوده‌اند.

وی با اشاره به اینکه در استان لرستان، مردم خواستار احداث سدی هم‌چون کرخه برای مهار سیلاب هستند، افزود: در سفر به مناطق سیل‌زده لرستان مردم خواستار انتقال پیام مبنی بر احداث سد در این مناطق هستند.

رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره) گفت: سد کرخه اولین سد ساخته شده در کشور توسط مهندسان و متخصصان کشور بوده و یک شاهکار مهندسی در کشور است.

وی با بیان اینکه سد کرخه در کنترل سیلاب ۱۲ فروردین و کاهش خسارات به مناطق پایین دست عملکرد مطلوبی از خود نشان داده است، افزود: رهاسازی آب از مخزن سد کرخه کنترل شده بوده و سد کرخه پایدار است.

فتاح تصریح کرد: محاسبات سد و طراحی آن برای مهار سیلاب‌ها بوده و این حجم بارش در تاریخ کرخه کم‌سابقه است و سد با ذخیره و عملکرد مطلوب توانسته از خسارات سنگین سیلاب بکاهد.

وی وضعیت سد کرخه اندیمشک را پس از بازدید پایدار دانست و گفت: سد کرخه از فاجعه بزرگ در خوزستان با عملکرد مثبت و مطلوب پیش‌گیری کرده و این مطلب بیانگر کار بزرگ و شاهکار مهندسی که در حوزه سد سازی در کشور انجام گرفته است.

رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره) با اشاره به جبران خسارت‌ها به مناطق درگیر سیلاب عنوان کرد: اولویت کاهش خسارات به مناطق پایین دست و حفظ سلامت شهروندان است.

وی گفت: کمیته امداد و همه مسئولان در کنار شهروندان خسارت دیده از سیلاب بوده و خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد خمینی (ره) در مناطق درگیر سیلاب حمایت می‌شوند.

به گزارش خبرنگار مهر، سد کرخه در سال ۷۵ برای اولین‌بار آبگیری شد. سد کرخه اندیمشک از بهمن سال گذشته تا به امروز سه سیلاب را در استان خوزستان مهار کرده و سیلاب مهیب ۱۲ فروردین با آورد هشت هزار و ۴۰۰ را نیز مهار کرد.

سد کرخه اندیمشک بزرگ‌ترین سد خاکی کشور و با طول سه هزار و ۳۰ متر بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین کشور محسوب می‌شود.

پایداری سدهای خوزستان در شرایط خوب استدستیار ویژه مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان درباره شایعات منتشر شده درباره برخی سدهای این استان گفت: پایداری همه سدها از جمله سد کرخه در شرایط خوب ارزیابی شده‌اند و مشکلی ندارند.

حمیدرضا خدابخشی، در گفتگو با خبرنگار مهر، اخبار منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر زیر آب رفتن خوزستان و فرو ریختن سد کرخه طی روزهای آینده را نادرست دانست و افزود: سامانه‌های پیش بینی مبنی بر رد چنین ادعایی است.

وی تاکید کرد: اوضاع را رصد می‌کنیم و فعلاً در حال کاهش حجم مخازن سدها هستیم که طبق برنامه ۱۴ روز آینده روند ورودی‌ها و خروجی از سدها را تحت کنترل داشته باشیم.

خدابخشی تصریح کرد: پایداری همه سدها از جمله سد کرخه تاکنون در شرایط خوب ارزیابی شده‌اند و مشکلی ندارند.

دستیار ویژه مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان اعلام کرد: برنامه‌ریزی برای تسکین سیل پیش رو در ۲۵ فروردین در حوضه‌های آبی کرخه و دز مطابق پیش بینی‌های سازمان هواشناسی مبنی بر میزان بارش انجام شده است.

هدف اصلی برنامه‌ریزی‌ها کاهش مخاطرات سیل باشدعضو هیأت علمی دانشکده محیط زیست ادامه داد: اهداف اصلی این برنامه ریزی می‌بایست بر پایه کاهش مخاطرات سیل باشد که بایستی تحت یک برنامه جامع به صورت پیشگیرانه اعمال شود. از ارکان اصلی این اقدامات پیشگیرانه می‌توان به افزایش امنیت‌بخشی عمومی از طریق آگاهی بخشی به عموم مردم در مورد خطرات سیل، ارتقا متوازن نواحی دارای پتانسیل خطر سیل و اقدام در خصوص کاهش آسیب سیل در آینده و کاهش هزینه‌ها و توزیع این هزینه‌ها (Cost-Sharing) اشاره کرد.

سرخیل توضیح داد: در خصوص افزایش امنیت بخشی عمومی می‌توان به آموزش در معرفی عوامل بروز سیلاب‌ها، آگاهی بخشی در مورد مناطق در معرض سیل، حریم‌های خطر سیل شهری و رودخانه‌ای، زون های امن شهری و رودخانه‌ای و … پرداخت.

وی افزود: در مورد ارتقا متوازن نواحی دارای پتانسیل خطر سیل می‌توان به اقداماتی از جمله، مطالعات هیدرولوژی رودخانه‌ها، تهیه نقشه‌های پهنه‌های خطر سیل، تهیه حریم خطر رودخانه‌ها در مناطق دارای پتانسیل اشاره کرد که معمولاً می‌تواند با کنترل کننده‌های سازه‌ای و غیر سازه‌ای همراه باشند تا از طغیان سیلاب به دشت‌های سیلابی و ورود آن به روستاها و شهرها جلوگیری کند.

این کارشناس ژئوفیزیک زیست محیطی تأکید کرد: اعمال ترکیبی از روش‌های آگاهی بخشی عمومی، و اقدامات پیشگیرانه سازه‌ای و غیر سازه‌ای به ساکنان اطراف رودخانه‌ها و مناطق شهری پایین دست سدها و حوزه‌های آبریز رودها، این اجازه را می‌دهد که ضرر و زیان‌ها را به حداقل رسانید و در تعامل با محیط پیرامون به زندگی ادامه داد.

سرخیل افزود: در بخش برنامه ریزی به منظور توزیع هزینه‌های ناشی از سیل (Cost-Sharing) می‌توان به برنامه‌های توسعه‌ای اشاره کرد که با اعمال سیاست‌های توأمان کمک‌های بانک‌ها و مؤسسات بیمه‌ای برای ترمیم و بهسازی ساختمان‌ها در مناطق با پتانسیل خطر سیل با الگو های متناسب مقاوم در برابر تخریب سیل امکان‌پذیر است از قبیل ساخت حداقل یک طبقه بالاتر از حداکثر تراز سیلابی در منطقه، استفاده از مصالح پایدار در برابر غرق شدن در آب در ساختمان‌ها و تأسیسات شهری و روستایی، محفوظ کردن کاربری‌های الکتریکی در این مناطق، طراحی درست زهکش ها و سیستم‌های فاضلاب بر اساس تأثیر پذیری از سیلاب‌ها، محافظت از مناطق با توسعه پوشش گیاهی و ایجاد کمربند سبز شهری و روستایی، ساخت سازه‌های عمومی مقاوم در برابر فشار هیدرولیکی ناشی از سیلاب، جلوگیری از ساخت اماکن عمومی از قبیل مدارس درمناطق پر خطر.

وی ادامه داد: در نهایت می‌بایست در برنامه ریزی های میان مدت و بلندمدت توسعه‌ای در کشور قوانین سکونت در مناطق مستعد سیلابی را تدوین و تصویب کرده و با تقسیم بندی پهنه‌های پتانسیل‌های خطر سیلاب، ساخت و ساز و خرید و فروش زمین و ملک را در این مناطق کنترل کرد و با وضع قوانین و فعالیت آموزشی –ترویجی پذیرش مشوق‌های مالیاتی برای استفاده محتاطانه از مناطق مستعد سیلاب و با پتانسیل خطر بالا را برای ساکنین محلی آسان کرد.

سرخیل در پایان گفت: متأسفانه برنامه ریزان شهری در خصوص مباحث کنترل سیلاب‌ها و آثار انسانی و محیط زیستی آن کم اطلاع اند و زیان‌های سیاسی برای مدیران دولتی در موقع اجرای روش‌های پیشگیرانه و کنترل‌های مرتبط با کاهش خطرات سیل، نقش بازدارنده ایفا می‌کند.