اپيدمی شدن بيماری های عفونی به دنبال حوادث طبيعی به ويژه در کشورهای پيشرفته بندرت ديده می شود. بررسی حوادث طبيعی قبلی نشان می دهد که مشکلات پوستی، اسهال و عفونت های تنفسی شايع ترين بيماری های عفونی در نجات يافتگان می باشد. آنچه که مطرح است اپيدمی های ويژه ای است که بدنبال زلزله، سيل، طوفان، سونامی، فوران آتشفشان و ريزش و خشکسالی ديده می شود.

به گزارش زیست آنلاین، بلايای طبيعی حوادث مصيبت بار در اتمسفر و زمين و آب هستند که شامل زمين لرزه، فورانهای آتش فشانی، سونامی، سيل و خشکسالی می باشند. بلايای طبيعی می توانند شروع ناگهانی يا تدريجی و عواقب جدی سلامتی، اجتماعی و اقتصادی داشته باشند. در طی ۲ دهه گذشته بلايای طبيعی باعث مرگ ميليونها انسان شده اند و روی زندگی ۱ ميليارد نفر اثر گذاشته اند و به اقتصاد جامعه صدمه زده اند. کشورهای در حال پيشرفت به خاطر نداشتن منابع، زيرساخت ها و آمادگی لازم در مقابله با بلايا بيشتر تحت تاثير قرار می گيرند.
پتانسيل بيماريهای واگيردار به دنبال بلايای طبيعی به علت بی نظمی و هرج و مرج بسيار بالاست. افزايش بلايای اندميک و ريسک شيوع اگر چه به فاکتورهای زيادی بستگی دارد ولی بايد به طور سيستميک ارزيابی شود. اين کار باعث اولويت بندی مداخله ها برای کاهش اثرات بيماريهای واگيردار بعد از فاجعه میشود. مراحل حوادث طبيعی شامل برخورد، بعد از برخورد و بهبود می باشد.

بیماری‌های پوستی شایع در سیل/احتمال ابتلا به سندرم پای غوطه‌وررییس پژوهشکده زخم و ترمیم بافت جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران درباره شیوع بیماری‌های پوستی در مناطق سیل‌زده گفت: آب ممکن است محرک بخشی از بیماری‌های پوستی باشد؛ مثلا کسانی که دچار خشکی پوست و اگزما هستند تماس مکرر با آب می‌تواند ضایعات پوستی آن‌ها را تشدید کند و باعث تشدید اگزماها و خارش‌ها و حساسیت‌های پوستی شود.

دکتر سید مهدی طبایی در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: در وقایعی مانند سیل با توجه به اینکه سیلاب‌ها آب‌های خالصی نیستند و مواد گوناگون معدنی و شیمیایی که در محیط هستند با این آب‌ها مخلوط می‌شوند ممکن است محرک‌های بسیار قوی‌ای برای ضایعات پوستی و خارش‌های پوستی باشد، از طرف دیگر در وقایعی مثل سیل، آب‌ها عمدتاً آب‌های آلوده‌ای هستند. انواع و اقسام عفونت‌های پوستی ممکن است باعث ایجاد ضایعات مختلف شود عفونت‌هایی مثل عفونت‌های باکتریایی عفونت‌های ویروسی و حتی عفونت‌های انگلی می‌تواند از آب در پوست شیوع پیدا کند و به صورت ضایعات مختلف خود را نشان دهند از جمله خارش‌های پوستی، ایجاد دلمه‌ها، زخم‌ها برآمدگی‌ها جوش مانند و توده‌های پوستی.

دانشیار مرکز تحقیقات لیزر درباره بیماری‌های پوستی که ممکن است با آب تحریک شوند، اظهار کرد: برخی از بیماری‌های پوستی بیماری‌هایی هستند که ممکن است با آب تحریک شوند و در وقایعی مثل سیل ما شاهد آن‌ها باشیم؛ مثلاً انواعی از کهیرهای پوستی در اثر تماس با آب تشدید می‌شوند یا خارش‌هایی داریم که با آب تحریک می‌شوند و در مواقع سیل ممکن است شاهدش باشیم.

این متخصص پوست درباره سندرمی به نام غوطه‌وری پا که ممکن است در مناطق سیل‌زده شایع شود، گفت: حالت دیگری وجود دارد به نام سندرم پای غوطه‌ور که میان آسیب‌دیدگان و امدادرسانان به سیل‌زدگان ممکن است دیده شود. این سندرم که ناشی از قرار گرفتن طولانی پا در آب سرد است با علائمی مثل تورم، درد شدید، رنگ‌پریدگی در ناحیه پا و حتی زخم‌های پوستی ظاهر می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود سیل زدگان و امداد رسانان از کفش‌های مناسبی که هم از ورود آب جلوگیری کند و هم مانع نفوذ سرمای آب به پا هستند استفاده کنند.

این عضو هیأت علمی پوست جهاد دانشگاهی در پایان درباره راه‌های پیشگیری از ابتلاء به این بیماری‌های پوستی در مناطق سیل‌زده گفت: در وقایعی مثل سیل، بعد از خروج از بحران می‌شود برای درمان سریع‌تر افرادی که مستعد بیماری‌های پوستی هستند اقدام کرد. کسانی که به عنوان امدادرسان در حال کمک هستند و می‌خواهند در مناطق سیل‌زده وضعیت را به حالت عادی بازگردانند باید از پوشش‌های مناسب استفاده کنند و سعی کنند پوستشان طولانی مدت با آب تماس نداشته باشد. علاوه بر آن پوست را به طور مناسب و مکرر خشک کنند. افراد باید از تماس با آب‌های آلوده پرهیز کنند و در صورت داشتن هرگونه علائم پوستی به نزدیک‌ترین پزشک مراجعه کنند.

بیشتر بخوانید: نقش مدیریت و ارتباطات در شرایط بحرانی و کنترل بلایای طبیعیتهدید حیاتی ترین نیاز سیل زدگان/خطر شیوع بیماری های عفونی و انگلیسیلاب، با تمام آسیب ها و خسارت هایی که به بار می آورد، تبعات دیگری نیز دارد که نمی توان نسبت به آنها بی اعتنا بود. آب شرب سالم، حیاتی ترین نیاز سیل زدگان است که باید تامین شود.

به گزارش خبرنگار مهر، به دنبال وقوع سیل در استان‌های گلستان، لرستان، خوزستان و ایلام، شاهد وارد آمدن خسارت‌های زیادی به مناطق مسکونی بودیم. اما، دغدغه‌ای که در این روزها، بیش از پیش خودنمایی می‌کند، نگرانی از کمبود آب شرب سالم و استفاده مردم مناطق سیل زده از آب‌های روان و بعضاً آلوده است که می‌تواند سلامت آنها را به طور جدی تهدید کند.

دانشگاه علوم پزشکی لرستان با توجه به ترکیدگی لوله آب شرب و انجام عملیات تعویض این لوله‌ها در شهرهای سیل زده معمولان و پلدختر که خطر آلودگی آب وجود دارد، از تمامی شهروندان شهرهای پلدختر و معمولان درخواست کرده است که تا پایان عملیات تعویض لوله‌های تخریب شده، از آب‌های بسته بندی و آب جوشیده سرد شده استفاده کنند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی گلستان نیز، از شهروندان مناطق سیل زده این استان خواسته است که در هنگام استفاده از آب شرب، حتماً به نکات بهداشتی توجه کنند. زیرا، در غیر این صورت، شاهد شیوع برخی بیماری‌ها در منطقه خواهیم بود.

در همین حال، وضعیت مناطق سیل زده استان خوزستان نیز به همین صورت است. با توجه به اینکه روزهای گرم در این نقطه از کشور در پیش است، نگرانی بابت شیوع بیماری‌های عفونی و انگلی در این استان، بیشتر خودنمایی می‌کند.

با توجه به گرم شدن هوا و بالا آمدن فاضلاب‌ها در استان خوزستان، خطر رشد بیماری‌های عفونی مختلف از جمله عفونت‌های گوارشی، پوستی و…، وجود دارد
مریم حضرتی معاون پرستاری وزارت بهداشت، در بازدیدی که از یکی از اردوگاه‌های اهواز داشته است، نسبت به خطر شیوع بیماری‌های واگیر در این منطقه هشدار داده و گفته است؛ با توجه به شرایط جوی و گرم شدن سریع هوا، بالا آمدن فاضلاب‌ها، حضور جمعیت در اردوگاه‌ها، خطر رشد بیماری‌های عفونی مختلف از جمله عفونت‌های گوارشی، پوستی و…، وجود دارد.

این در حالی است که محمدمهدی گویا رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، با عنوان این مطلب که تاکنون طغیانی از بیماری‌های واگیر در هیچ نقطه‌ای از مناطق سیل زده رخ نداده است، گفت: پیامدهای سیل در رابطه با بیماری‌های واگیر در استان‌های مختلف، با یکدیگر متفاوت است و وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی مربوطه، برای هرکدام از این مناطق، برنامه‌ای جداگانه طراحی و اجرا کرده است.

وی در خصوص کنترل بیماری‌های منتقله از آب و غذا در مناطق سیل زده، افزود: کنترل بیماری‌های منتقله از آب و غذا، گسترده‌ترین و دشوارترین بخش عملیات کنترل بیماری‌های واگیر در مناطق سیل زده را شامل شده و بیشترین انرژی و توان خود برای کنترل این بیماری‌ها اختصاص داده ایم. در این راستا نیازمند همکاری بین بخشی گسترده به خصوص با سازمان‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی هستیم.

البته رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، به این نکته اشاره کرده است که دستاوردهای موفقیت آمیز حوزه بهداشت در مناطق سیل زده، نمی‌تواند ما را نسبت به روزهای آینده خوشبین کند و ظرف روزها و هفته‌های آینده برای کنترل این بیماری‌ها، کماکان در وضعیت آماده باش به سر خواهیم برد.

گویا افزود: سلامت آب آشامیدنی در مناطق سیل زده به طور مستمر مورد پایش قرار گرفته و عملیات کلرزنی نیز انجام شده و تداوم دارد.

دستاوردهای موفقیت آمیز حوزه بهداشت در مناطق سیل زده، نمی‌تواند ما را نسبت به روزهای آینده خوشبین کند
ایرج خسرونیا رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران، در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: خطرات سیل بر سلامت افراد بسیار جدی است. زیرا، به دنبال وقوع سیلاب، شاهد شایع شدن بیماری‌های عفونی، پوستی و همچنین مارگزیدگی و عقرب گزیدگی هستیم.

وی با اشاره به شایع شدن بیماری‌های گوارشی، پوستی و انگلی در مناطق سیلابی، افزود: استفاده از آب‌های آلوده می‌تواند منجر به شایع شدن این قبیل بیماری‌ها شود که توصیه می‌کنیم هموطنان مناطق سیل زده به هیچ عنوان از آب‌های روان و آلوده حتی در شرایط خیلی سخت نیز استفاده نکنند.

به گفته خسرونیا، اسهال خونی و ناراحتی‌های گوارشی، از جمله عوارض مصرف آب آلوده است.

مجتبی یمانی استاد دانشگاه تهران، در همین ارتباط، گفت: در برخی شهرهای خوزستان که دچار سیلاب شده اند یکی از مشکلات آنها آلودگی و بوی تعفن ناشی از خروج فاضلاب بوده است. مردمی که در حال حاضر در گل و لجن راه می‌روند وقتی دست و پایشان آلوده می‌شود و غذا می‌خورند بیماری و عوارض انسانی منتقل می‌کنند.

وی افزود: بهترین راه رفع این بحران‌ها، توزیع آب معدنی و استفاده از تانکرهای آب در مناطقی است که مشکل دارند.

بیماری‌های عفونی از جمله تهدیدهای پس از وقوع بحران‌های طبیعی است که می‌تواند مسبب اپیدمی‌های بزرگ شود. سیل نیز با تغییر ساختاری که به صورت حاد در اکوسیستم منطقه ایجاد می‌کند و همچنین از بین بردن زیرساخت‌های سلامتی، شرایط مناسبی برای رشد میکروارگانیسم ها ایجاد می‌کند.

به گزارش سازمان بهداشت جهانی خطر بروز بیماری‌های ناشی از آلودگی آب و غذا در مناطق سیل زده وجود دارد، به طوری که پس از وقوع سیل، احتمال ابتلاء به تب تیفوئید یا حصبه، وبا، هپاتیت A، لپتوسپیروزیس، مالاریا و تب دنگی وجود دارد. به دنبال سیل اخیر در اقصی نقاط کشور و آب گرفتگی‌ها و آب مانده‌ای ایجاد شده در نقاط مختلف، به رغم اینکه گزارشی مبنی بر بروز بیماری‌های عفونی تاکنون گزارش نشده است، اما امکان ایجاد اپیدمی بیماری‌ها هنوز وجود دارد و باید به شدت نظام مراقبت بیماری‌های کشور فعال باشد.



بیشتر بخوانید: درباره بلایای طبیعی بیشتر بدانیمبیماری‌های شایع در سیلاحتمال وقوع بیماری‌های عفونی در شرایط سیلاب افزایش می‌یابد، البته خطر مرگ ناشی از این بیماری‌ها معمولا پایین است؛ مگر اینکه دسترسی به آب آشامیدنی سالم وجود نداشته باشد.

به گزارش گروه اخبار علمی ایرنا، عفونت‌های ناشی از آب آلوده بسیار خطرناک هستند. بنابراین نظارت بر آب آشامیدنی و غذای سالم افراد سیل زده باید در اولویت برنامه‌های بهداشتی باشد.
از طرفی وجود گل و لای و آب‌های ساکن نیز می‌تواند محل تجمع انواع باکتری، پشه، قارچ و ویروس باشد. معمولا بیماری‌های منتقله از پشه نیز در این شرایط به عنوان عامل خطر قلمداد می‌‌شود. استفاده از حشره‌‌کش‌های دوستدار محیط زیست برای جلوگیری از انتقال بیماری‌های ناشی از حشرات موثر است.
آشنایی با این بیماری‌ها و روش‌های تشخیص می‌تواند نقش موثری در موفقیت درمان مبتلایان داشته باشد.

- حصبهحصبه یا تب تیفوئید (typhoid fever) یک بیماری عفونی است که در اثر باکتری سالمونلا تیفی ایجاد می‌شود، این بیماری مسری بوده و از طریق آب و غذای آلوده منتقل می‌شود و معمولا با علائمی چون تب بالا، اسهال، بی‌اشتهایی و سردرد همراه است.
باکتری حصبه در آب‌های گل‌آلود تا یک‌ماه زنده می‌ماند و در اثر گرما بخصوص نور آفتاب به سرعت از بین می‌رود.

- وباوبا از طریق آب آلوده و یک باکتری به نام ویبریو کلرا ایجاد می‌شود. اسهال، استفراغ، کاهش ادرار، تغییر رنگ ادرار، احساس تشنگی زیاد، و گرفتگی عضلات از جمله مهمترین علائم وباست.

- تب شالیزار (leptospirosis)این عفونت از نوعی باکتری به نام لپتوسژیرا ناشی می‌شود و با علائمی مانند سردرد، تب، درد عضله و خونریزی ریه همراه است.

- هپاتیت Aبه التهاب کبد، هپاتیت گفته می شود. التهاب کبد می تواند به فیبروز، سیروز یا سرطان کبد منجر شود.
تاکنون پنج ویروس اصلی هپاتیت شناخته شده است که به عنوان هپاتیت نوع A، B، C، D و E شناخته می‌شوند. احتمال سیروز کبدی و سرطان در دو نوع B و C بیشتر است. هپاتیت نوع A و E معمولا بر اثر مصرف آب و غذای آلوده ایجاد می‌شوند.

- مالاریامالاریا از طریق نیش پشه آلوده به انگل پلاسمودیم فالسیپاروم به انسان منتقل می‌شود. این انگل وارد جریان خون میزبان می‌شود و سلول‌های قرمز را تخریب می‌کند. زمانی که گلبول‌های قرمز تسلیم این انگل می‌شوند، علائم این بیماری که شامل سردرد، لرز، درد عضلانی، خستگی، تهوع، اسهال و استفراغ است، ظاهر می‌شود. این انگل همچنین سبب مشکلات تنفسی شدید، کاهش قندخون، کم خونی شدید و در نهایت بروز کما در بیمار می شود که در صورت نبود درمان کشنده است. کودکان به دلیل ضعف سیستم ایمنی در مقابل این انگل تسلیم می شوند و از بین می‌روند.

- تب دانگدانگ (dengue) یک عفونت ویروسی است که از طریق نیش پشه آلوده Aedes منتقل می‌شود. علائم این بیماری تب بالای ۴۱ درجه سانتیگراد، سردرد شدید، درد مفاصل، عضلات و چشم ها، بثورات پوستی، استفراغ و تهوع است.
در صورتیکه این عفونت به موقع تشخیص و درمان نشود، منجر به مرگ بیمار می‌شود. برخی از پزشکان این بیماری دردناک را تب استخوان شکن (Breakbone fever) می‌نامند.
در بدن بیمار مبتلا به تب دانگ، آنتی بادی‌هایی تولید می‌شود که می‌توانند منجر به تب خونریزی دهنده دانگ (DHF) یا سندرم شوک دانگ (DSS) شود.

- تب زرد (yellow fever)تب زرد یک بیماری ویروسی است که با نشانه‌هایی مانند تب، لرز، تهوع، کاهش اشتها، سردرد و درد عضلانی همراه است. دردهای شکمی و آسیب‌های کبدی نیز از دیگر علائم این بیماری هستند.

- بیماری‌های منتقل‌شده از اجسادمدارکی دال بر انتقال بیماری از جساد در دست نیست؛ چرا که احتمال زنده ماندن عوامل بیماری‌زای شایع در سیل پس از مرگ وجود ندارد، به جز ویروس HIV‌ (ایدز) که تا ۶ روز پس از مرگ در بدن زنده می‌ماند.
با این حال به شدت توصیه می‌شود که اجساد با استفاده از تجهیزات لازم منتقل و جابجا شوند و از تماس دست و پوست با جراحت‌های باز اجتناب شود. امکان انتقال عفونت‌های گوارشی از طریق مدفوع اجساد نیز وجود دارد، بنابراین باید کمترین تماس را داشت.
کارکنان بهداشت، پرستاران و پزشکان باید تمهیدات لازم برای جلوگیری از تماس با اجساد را اتخاذ کنند.

- مداوای سریع زخم‌های باززخم‌های باز مهمترین عامل ورود انواع عفونت به بدن هستند، بنابراین درمان و پانسمان این افراد در اولویت است و نباید کمبودی در زمینه تجهیزات پانسمان و ضدعفونی کننده وجود داشته باشد.

- عفونت‌های تنفسیعفونت‌های تنفسی به دلیل عوامل بیماری‌زا و شرایط جوی ناشی از سیل و عدم وجود بهداشت کافی در شرایط پس از سیل بسیار شایع است.

- اسهالاسهال یکی از شایع‌ترین اختلالات گوارشی در شرایط سیلاب است. این عارضه می‌تواند روزها به طول انجامد و باعث کم‌آبی بدن شود. علت اصلی اسهال عفونت روده‌هاست. عوامل ویروسی، باکتریایی و انگلی می‌توانند منجر به اسهال شوند. این آلودگی‌ها معمولا از طریق آب و غذای آلوده وارد بدن می‌شوند.

بیشتر بخوانید: خسارت سیل، دست انتقام آب از توسعه ناپایدار