عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: علت اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه برداشت بی رویه آب برای مصرف کشاورزی بود که در چند سال اخیر تا حدودی کنترل شد.

به گزارش زیست‌ آنلاین،‌ از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، عیسی کلانتری در دیدار با هیات رئیسه شبکه ملی سازمان های مردم نهاد محیط زیستی کشور درباره کاهش آب مصرفی کشاورزان و تاثیرات احتمالی بر آنها اظهارداشت: در ابتدای شروع به کار ستاد احیای دریاچه ارومیه، بسیاری بر این باور بودند که کاهش آب باعث بیکار شدن کشاورزان خواهد شد اما دیدیم که نه تنها کاهشی به همراه نداشت بلکه ۲۰ درصد افزایش محصول نیز داشته است.

وی افزود: زمانی که آب زیاد و رایگان در اختیار کشاورزان قرار می گرفت، باعث می شد که زمین به شکل باتلاق در آید و به همین علت به محصول و تولیدات آنها لطمه وارد می شد، بنابراین نباید سیاست های توسعه ای یک طرفه باشد.
کلانتری با اشاره وضعیت هوای کشور گفت: در ۲۰ سال گذشته به اندازه اسفند و فروردین ماه اخیر، هوای پاک نداشتیم، قطعا این هوای پاک را مدیون سوخت با کیفیت و معاینات فنی منظم هستیم.
وی در ادامه به وضعیت مصرف انرژی و تولید پسماند در کشور اشاره کرد و گفت: متاسفانه به طور میانگین روزانه ۷۵۰ تا ۸۰۰ گرم پسماند تولید می کنیم یا در مصرف انرژی بعد از روسیه رتبه اول را داریم و باید این روند نامطلوب اصلاح شود.
رئیس سازمان محیط زیست در خصوص وظایف تشکل های مردمی محیط زیستی گفت: باید وظیفه اصلی این سمن ها آموزش باشد و کمیته ای به نام آموزش داشته باشند، سازمان نیز در خصوص مساله آموزش با وزرات علوم تحقیقات و فناوری و آموزش و پرورش تعاملاتی دارد و از طریق قانونی پیگیر هستیم‌ که دروس محیط زیستی در برنامه درسی دانشگاه ها و مدارس وارد شود.
کلانتری همچنین به سیل اخیر در کشور اشاره کرد و در خصوص لایروبی رودخانه های کشور برای پیشگیری از سیل های آتی هشدار داد.

همچنین مسعود تجریشی، معاون محیط ‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گزارشی درباره عملکرد سازمان برای احیای دریاچه ارومیه و هوای کلانشهرها ارائه کرد.
وی در خصوص وضعیت دریاچه ارومیه گفت: اواخر دهه ۸۰ و قبل از شکل گیری ستاد احیای دریاچه ارومیه، طی چند سال، همین حجم از بارش ها و حتی بیش از آن را داشتیم، اما سطح آب دریاچه، نه تنها تغییری نکرد، بلکه تراز آب حدود ۴۰ سانتیمتر کمتر هم شد در حالی که با تلاش های انجام شده، طی این دوره از بارش ها تراز دریاچه بیش از یک متر افزایش داشته است.
تجریشی با اشاره به دلایل بهبود وضعیت دریاچه گفت: دو دلیل اصلی باعث شد تا سطح دریاچه بالاتر بیاید. دلیل اول، لایروبی ها بود و بودجه ۱۲۷ میلیارد تومان برای ۲۵۳ کیلومتر لایروبی اختصاص داده شده بود. آخرین لایروبی هم در آذر سال ۱۳۹۷ انجام شد، این لایروبی ها به هدایت سیلاب و بالا رفتن سطح آب دریاچه کمک کرد. دلیل دوم، رهاسازی آب بود. امسال اولین سالی بود که در بهمن ماه رهاسازی ها انجام می شد و از این بابت ما باید از وزارت نیرو تشکر کنیم. سالهای گذشته رها سازی در ۲۰ اسفندماه شروع می‌شد و آب در مزارع و کشتزارهای کشاورزان رها می شد و به دریاچه ارومیه وارد نمی شد.

وی در ادامه با تشکر از پیگیری نهاد های اجرایی گفت: با این که در صحن علنی مجلس در برابر باز شدن سدها مقاومت هایی شد؛ اما وزیر نیرو سدها را باز کرد که آثار مثبت آن را اکنون می بینیم. به عنوان مثال، در مهاباد اگر در زمستان سد باز نشده بود ما شاهد سیل وحشتناکی بودیم.
معاون محیط ‌زیست انسانی سازمان، همچنین با اشاره به بهبود هوای پایتخت و کلانشهرها در سال گذشته گفت: با توجه به آمارها تا پایان سال ۱۳۹۷، در تهران ۲۸ روز هوای پاک و ۲۷۴ روز سالم داشتیم، در حالیکه در مدت مشابه سال ۹۶، تنها ۱۴ روز هوای پاک و ۲۳۹ روز سالم داشتیم. روزهای ناسالم سال ۹۷، ۵۹ روز، اما در سال ۹۶، ۱۰۰ روز بود.
تجریشی با ذکر این نکته که سازمان محیط زیست در سال گذشته به تمام تعهدات خود عمل کرده است، گفت: گزارشی که در دو روز گذشته کمیسیون اصل ۹۰ در صحن علنی مجلس ارائه داد، بیان کرد که سازمان حفاظت محیط زیست به تمامی تعهدات خود عمل کرده است.
در پایان این نشست، اعضای هیات رئیسه شبکه ملی سمن های محیط زیستی کشور گزارش عملکرد و برنامه های آتی خود را تشریح کردند و مهمترین دغدغه خود را آموزش محیط زیست به مردم دانستند.
در این‌گزارش مطرح شد که در کشور ۹۷۴ سمن محیط زیستی وجود دارد که بیشترین سمن ها در تهران و کمترین آن ها در خراسان شمالی است.

 فرصت احیای دریاچه ارومیه را غنیمت بدانیممهدی ابراهیمی، پژوهشگر محیط زیست، می گوید: باید فرصت احیای دریاچه ارومیه را غنیمت بدانیم. میزان بارندگی در حوضه دریاچه ارومیه از ابتدای سال آبی ۹۸-۹۷ (مهرماه تا انتهای اسفند ۹۷)، ۳۲۲ میلیمتر بوده که نسبت به میانگین ۵۰ ساله (۲۰۶ میلیمتر ) در همین بازه زمانی ۵۶ درصد افزایش بارندگی وجود داشته است.

در کل می‌توان گفت که از ابتدای سال آبی ۹۸-۹۷ تاکنون، میزان بارش در حوضه دریاچه ارومیه نسبت به میانگین ۵۰ ساله، رشد صعودی داشته که این رشد در فروردین‌ماه امسال حالت تصاعدی به خود گرفته است.
با توجه به بارش‌های اخیر در حوضه دریاچه ارومیه و رهاسازی آب پشت سدها به سمت دریاچه، آخرین وضعیت دریاچه در تاریخ ۲۴ فروردین ۹۸ به این قرار است که تراز آن نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته ۶۲ سانتیمتر افزایش داشته است. همچنین سطح و حجم دریاچه به ‌ترتیب ۲۶ و ۸۲ درصد افزایش یافته است. از ابتدای سال ۹۸ وضعیت بارش‌ها در این پهنه آبی به ‌گونه‌ای بوده که به طور متوسط روزانه ۲ سانتیمتر به تراز دریاچه اضافه شده است.
با توجه به بارندگی‌های مناسب سال آبی جاری، حجم دریاچه ارومیه نسبت به ابتدای سال آبی ۳.۵ برابر شده و به ۳.۵ میلیارد متر ‌مکعب رسیده است.
انتشار تصاویر ماهواره‌ای دریاچه ارومیه این باور عمومی را ایجاد کرده که در اثر بارندگی‌های اخیر، دریاچه بهترین وضعیت خود را طی چند سال گذشته که تلاش برای احیای آن در جریان بوده است، تجربه می‌کند. در مقابل برخی نیز مدعی‌اند با وجود بارش‌های بی‌سابقه، دریاچه ارومیه هنوز با نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد.
استدلال مطرح شده برای این موضوع فاصله زیاد تراز فعلی دریاچه با تراز اکولوژیک است. در تراز اکولوژیک (۱۲۷۴.۱ متر)، سطح و حجم دریاچه ارومیه به‌ ترتیب برابر با ۴۳۰۰ کیلومتر مربع و ۱۳.۵ میلیارد متر مکعب خواهد بود، مقایسه وضعیت حاضر دریاچه با تراز اکولوژیک نشان می‌دهد که ۱۰ میلیارد ‌متر مکعب با حجم اکولوژیک آن فاصله وجود دارد.

تراز اکولوژیک چیست؟تراز اکولوژیک یعنی ترازی که موجودات زنده در دریاچه در ارتباط با محیط ‌زیست بتوانند ارتباط متقابل داشته باشند، از طرفی شاخص‌ترین گونه زیستی دریاچه ارومیه «آرتمیا» است که در تراز اکولوژیک که حد آستانه شوری دریاچه ارومیه به ۲۴۰ گرم بر لیتر می‌رسد، فرصت رشد پیدا می‌کند و بر این اساس تراز اکولوژیک تعریف شده است. در چند سال اخیر شوری دریاچه بیش از ۳۰۰ گرم بر لیتر بوده، بنابراین آرتمیا در این شرایط امکان حیات نداشته است.
اکنون که دریاچه ارومیه جان تازه‌ای گرفته، بهتر است که نسبت به اهداف احیای دریاچه بازنگری داشت که هدف از احیای دریاچه ارومیه چیست؟ یا در چه زمانی دریاچه احیا می‌شود؟ علت طرح این سوال این است که رسیدن به تراز اکولوژیک هزینه‌ گزافی را طلب می‌کند.
به عنوان نمونه برای انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه تاکنون ۱۶۰۰ میلیارد تومان هزینه شده است و همچنین ۷۱۰ میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. از این‌رو لازم است تا با توجه به بودجه محدود کشور، اولویت بندی صورت گیرد و سطوح دیگری از احیای دریاچه ارومیه مانند سلامت ساکنین مناطق اطراف دریاچه مورد بررسی قرار گیرد، به این ‌معنا که در چه ترازی سطوح مختلف احیا تامین می‌شود؟ و اینکه با چه هزینه‌ای می‌توان به مطلوب مورد نظر دست یافت. به این ترتیب می‌توان با یک ارزیابی هزینه - فایده، تراز مطلوب و یا به‌ عبارت دیگر احیای دریاچه را تعیین کرد.
در راستای هدف احیای دریاچه ارومیه، مهمترین مساله‌ای که در حوزه سلامت ساکنین اطراف دریاچه ارومیه مطرح می‌شود بحث ریزگردهای نمکی در آن حوضه آبریز است. برای مثال می‌توان سلامت افراد ساکن در اطراف دریاچه ارومیه را به عنوان هدف اصلی احیای دریاچه ارومیه در نظر گرفت و ترازی که در آن سلامت افراد تأمین می‌شود را به‌دست آورد. این در حالی است که نتایج بررسی کارشناسان نشان می‌دهد، در تراز بسیار پایین‌تری نسبت به تراز اکولوژیک سلامت ساکنین تأمین می‌شود. از طرفی می‌توان با انجام یک ارزیابی هزینه - فایده، میزان هزینه لازم برای این هدف را استخراج کرد.
به نظر می‌رسد بارش‌های اخیر فرصتی را پیش آورده تا دوباره به اهداف اصلی احیای دریاچه ارومیه بپردازیم و نقطه مطلوبی برای به نتیجه رسیدن تلاش‌های صورت گرفته تعیین کنیم. ضروری است که ستاد احیای دریاچه ارومیه در این رابطه روشنگری کند تا بیش‌ترین حد از منافع ملی تأمین شود.

جهت مشاهده مهمترین مطالب مرتبط می توانید بر روی هر یک از عناوین زیر کلیک کنید:

با جان گرفتن دریاچه ارومیه آرتمیا احیا شد معرفی صمغی برای رفع شوری خاک‌های اطراف دریاچه ارومیهافزایش وسعت ۱۲۴۲ کیلومتری دریاچه ارومیه در سال آبی جاریتحلیلی بر خشک شدن دریاچه ارومیهتاخیر در احیای «دریاچه ارومیه»رهاسازی آب در وضعیت آب دریاچه ارومیه موثر بوده است