پیشکسوت علم هواشناسی ایران، در نشست علمی با موضوع «نقش گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی و تاثیرات دور پیوندهای اقلیمی در شکل­ گیری سامانه­ های جوی که باعث بروز سیلاب شده اند»، با اشاره به برگشت پذیر بودن سیلابها، درباره امکان پیش بینی سیل اخیر گفت: اکنون مدل های پیش بینی آن زمان را در اختیار ندارم، البته سازمان هواشناسی ادعا می کند که سه روز جلوتر اطلاعیه و ۴۸ ساعت قبل، اخطاریه صادر کرده است.

به گزارش به گزارش زیست آنلاین، پیشکسوت علم هواشناسی ایران گفت: تاریخ نشان می دهد حوادثی مانند سیل اخیر در کشور قابل برگشت هستند، بنابراین پرداختن به این گونه حوادث با هدف کاهش خسارات مالی و جانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

حسین اردکانی، روز شنبه در نشست علمی با موضوع «نقش گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی و تاثیرات دور پیوندهای اقلیمی در شکل­ گیری سامانه­ های جوی که باعث بروز سیلاب شده اند» در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی افزود: معمولا وقتی حادثه ای در کشور رخ می دهد، تا مدتی با شور و هیجان زیادی به آن پرداخته می شود اما بعد از مدتی فراموش می شود.
وی با بیان اینکه نباید اینطور باشد و باید به این مسائل با دقت بیشتری توجه شود، تاکید کرد: معمولا هر کشوری در زمینه شبیه سازی حوادث مثلا سیل اینطور عمل می کند که تمام جوانب وقوع سیل را در یک شهر در قالب یک ماکت نشان می دهد و میزان بارش و میزان آبی که قرار است وارد شهر شود را مشخص می کند که با توجه به آن می توان اقدامات پیشگیرانه را انجام داد.
اردکانی اظهار داشت: اما در ایران چنین ماکتی نداریم و تاکنون درباره آن تحقیق نیز نشده است که با توجه به موقعیت خاص ایران از لحاظ بلایای طبیعی، اگر چنین ماکتی برای شهرها تهیه شود قطعا می توان میزان خسارات را کاهش داد زیرا تاریخ نشان داده وقوع چنین حوادثی مانند سیل اخیر قابل برگشت است.

داشتن برنامه برای مقابله با سیل الزامی استوی درباره امکان پیش بینی سیل اخیر گفت: اکنون مدل های پیش بینی آن زمان را در اختیار ندارم، البته سازمان هواشناسی ادعا می کند که سه روز جلوتر اطلاعیه و ۴۸ ساعت قبل، اخطاریه صادر کرده است.
اردکانی افزود: امروزه در دنیا پیش بینی ها برای ۵ روز با ۹۰ درصد صحت انجام می شود، حتی آمار بارندگی ها را سه ساعت به سه ساعت اعلام می کنند؛ البته معمولا پیش بینی ها هیچگاه با صحت ۱۰۰ درصد نیست و درصدی هم خطا وجود دارد.
پیشکسوت علم هواشناسی ایران ادامه داد: باید بگویم چنین سیستمی با این حجم بارش تاکنون در کشور نداشته ایم اما در عین حال باید بگویم که همین سیستم را نیز تا ۹۰ درصد می شد پیش بینی کرد که اگر این کار انجام و تمهیدات لازم اندیشیده می شد، قطعا خسارات کمتری را متحمل می شدیم، این نشان می دهد که یک جای کار می لنگد.
وی افزود: درست است که گفته می شود این بارندگی در کشور استثنا بوده اما باید تحقیقات را از یک جایی شروع کنیم و فقط به حرف متکی نباشیم، این سیستم ها به گونه ای هستند که ممکن است در ۲۴ ساعت هزار میلیمتر بارندگی داشته باشد و چند شهر را به زیر آب ببرند، بنابراین داشتن برنامه بسیار ضروری است.

سیستم بارشی شمال و جنوب غرب متفاوت بوداردکانی گفت: سیستم بارندگی در شمال و جنوب غرب کشور کاملا متفاوت بود، این نوع بارندگی ها در شمال قابل پیش بینی است، مثلا اینکه این سامانه در ۲۴ ساعت ۴۰۰ میلیمتر بارندگی به همراه دارد، بنابراین ممکن است پیش بینی شود اما مشکلات دیگری مانند لایروبی نکردن مسیل ها و سدها وجود دارد که بر افزایش و طغیان اینگونه سیلاب ها دامن می زند.
وی تاکید کرد: شاید برخی مدل های پیش بینی برای منطقه ما جوابگو نباشند، باید خودمان دست به کار شویم و تحقیق کنیم.

«مهندسی زمین» راهی برای مقابله با تغییر اقلیمپیشکسوت علم هواشناسی ایران گفت: امروزه در جهان مساله ای وجود دارد به نام « زمین مهندسی » که بسیار معروف شده است و کشورهای پیشرفته در حال توسعه آن هستند و تغییرات زیادی توسط این پروژه در جو در حال انجام است. به عنوان مثال آمریکا در تلاش است با استفاده از آن توفان هایی که وارد این کشور می شود را کنترل کند.
وی افزود: سامانه هایی که معمولا موجب بروز توفان های سهمگین در آمریکا می شوند، ابتدا امواج بسیار ضعیفی هستند که با عبور از مناطق مختلف و جذب انرژی های متعدد دمای آنها بالا رفته و به توفان های ویرانگر تبدیل می شوند که آمریکا در تلاش است با استفاده از پروژه زمین مهندسی، آب آن بخش از دریا که موجب بالا رفتن دمای این امواج ضعیف می شود را جابجا کند یعنی آب سرد پایین تر را که دمای کمتری دارد به سطح بیاورد تا این امواج با عبور از آن مناطق رشد نکنند، البته این کار بسیار هزینه بر است و باید مطالعات زیادی روی آن صورت گیرد.
اردکانی به بروز تغییر اقلیم اشاره کرد و گفت: با توجه به تغییر اقلیم، سال گذشته دولت پاکستان اعلام کرد که قصد دارد یک میلیون درخت در کشورش بکارد تا یک منطقه گرم کشور را از گرما نجات دهد اگر ما نیز بتوانیم این کار را در سیستان و بلوچستان انجام دهیم می توانیم گرمای تابستان این منطقه را که به بالای ۵۰ درجه می رسد تا حدودی کاهش دهیم.
وی افزود: چند سالی است که در تهران نیز شاهد دمای ۴۲ تا ۴۳ درجه در تابستان هستیم که با مهندسی زمین می توانیم دما را به ۳۴ تا ۳۵ درجه برسانیم که تا حدودی مطلوب است.
وی اظهار داشت: این تفکراتی است که برای آینده زمین متصور شده اند، البته بسیار هزینه بر است و اجرای آن نیز نیاز به مطالعات و علم بالایی دارد.

انجام بارور سازی ابرها برای یک محدوده مشخص و با علم بالاپیشکسوت علم هواشناسی ایران درباره بارور سازی ابرها گفت: سال ۱۳۴۰ یک گروه کانادایی با ورود به ایران قصد داشتند با بارور کردن ابر برای حوضه آبریز سد کرج، باران مصنوعی تولید کنند که آن زمان هزینه ای حدود ۵ میلیون دلار تخصیص یافته بود. البته من مخالفت کردم چون هنوز نمی دانستیم که نتیجه این کار چه می شود، اما به هر حال این کار انجام شد و اعلام کردند که ۲۰ تا ۲۲ درصد بارش ها را در آن منطقه اضافه کرده اند.
وی افزود: کار بارور سازی ابرها در دنیا به صورت تحقیقاتی و برای یک محدوده مشخص انجام می شود، بنابراین می توان آنرا برای یک محدوده تعیین شده با علم و فناوری بسیار بالا انجام داد اما عمومیت ندارد.

جنگ داعش و خشکسالی سال ۹۶ در ایرانپیشکسوت علم هواشناسی ایران گفت: در پاییز ۹۶ حدود ۴ تا ۵ ماه در ایران باران نبارید و سازمان هواشناسی اعلام کرده بود وارد نیم قرن خشکسالی شده ایم، علت این خشکسالی این بود که سیستمی تمام منطقه را در برگرفته بود و همان زمان پدیده داعش و جنگ سوریه و امریکا شکل گرفته بود که به علت حملات جنگی دود و خاک منطقه را در بر گرفته بود که به نظر می رسید آن آلودگی ها می توانست بر روی سیستم بارشی تاثیر بگذارد.
وی اظهارداشت: به گونه ای به نظر می رسید که این گرد و خاک ها مانع ورود سامانه بارشی از اروپا و یا مدیترانه به سمت منطقه می شد، بنابراین می توان گفت که بشر با دستکاری می تواند در طبیعت تغییراتی ایجاد کند.

 راهکاری برای کاهش خسارات تگرگوی گفت: بروز تگرگ یکی از پدیده هایی است که چند سال است در فصول مختلف با آن مواجه می شویم که خسارات زیادی را به بخش کشاورزی وارد می کند؛ امروزه در دنیا با روش های مختلفی با این پدیده مقابله می کنند مثلا در روسیه با استفاده از صوت تگرگ را از مزارع و باغات دور می کنند اما ما هنوز نتوانستیم کاری بکنیم.

هارپ نقشی در سیل اخیر ندارداردکانی گفت: وقتی پدیده ای مانند زلزله، سونامی یا سیل در کشور رخ می دهد، برخی آنرا به هارپ ربط می دهند که بیشتر آن می تواند جنبه تبلیغاتی داشته باشد، این مساله به تحقیقات بیشتری نیاز دارد، من اعتقادی به نقش هارپ در بروز این پدیده ها ندارم.

پوشش گیاهی مناسب، خسارت سیل را کاهش می داد«محمد درویش» کارشناس محیط زیست از میان رفتن پوشش گیاهی و رویش جنگلی، تبدیل جنگل ها به کشاورزی دیم، وجود دام مازاد بر ظرفیت و افزایش برهنگی خاک را سبب آسیب پذیرتر شدن کشور در مواجه با سیل دانست و گفت: بی شک اگر جنگل ها وضعیت مناسب تری داشتند، خسارت ناشی از سیل کاهش پیدا می کرد.

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ سیل همواره و به خودی خود بلا نیست بلکه می توان گفت بخشی از اثرات تخریبی آن نتیجه عملکرد انسان ها است که باعث می شود بارش باران و وقوع سیل خسارت هایی را به دنبال داشته باشد که از مهمترین این اقدام ها تخریب جنگل ها و پوشش گیاهی است که زمینه ساز ایجاد سیل در مناطق مختلف می شود.

ایران اگرچه از نظر پوشش گیاهی و جنگل وضعیت خوبی داشته است اما در سال های اخیر این پوشش گیاهی وضعیت مناسبی ندارد زیرا ساخت و سازهای بی رویه و قطع درختان، تبدیل جنگل ها به زمین های کشاورزی، استفاده از آب های زیرزمینی و تخریب خاک و دیگر عوامل انسانی سبب شده تا سطح قابل ملاحظه ای از پوشش گیاهی تخریب شود. به این ترتیب طی سال‌های اخیر متاسفانه این منابع خدادادی ملی مورد هجوم بی‌رویه بهره‌برداران قرار گرفته و اینگونه بهره‌برداری‌های غیرمجاز موجب آسیب‌های فراوانی شده است به گونه‌ای که با کوچکترین بارندگی، سیلاب‌هایی جاری شد که پوشش گیاهی قدرت جلوگیری از این تخریب را نداشت.

برپایه اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در ۱۳۹۷خورشیدی حدود ۵۵.۵ درصد مساحت کشور معادل ۹۱ میلیون هکتار از عرصه حوزه‌های آبخیز کشور سیل‌خیز است. این عرصه‌ها در تولید هرزآب‌های سطحی که سریعاً از دسترس خارج می‌شوند نقش دارند و در تشدید فرسایش و ایجاد سیلاب‌های مخـرب مؤثرهستند. همچنین حدود ۲۵۵ شهر معادل ۴۱.۵ درصد کل شهرهای کشور، هشت هزار و ۶۵۰ پارچه ‌آبادی معادل ۱۲.۷درصد آبادی‌های کشور و حدود یک میلیون هکتار از زمین های زراعی شامل باغات، اراضی آبی و دیم واقع در دشت‌ها و حاشیه رودخانه‌ها، ۲۰ هزار رشته‌ قنات و بخش قابل زیادی از جاده‌ها و راه‌های ارتباطی در معرض خطر سیل قرار دارد.

آمارهایی که در ایجاد سیل های فروردین ۱۳۹۸خورشیدی به خوبی قابل مشاهده بود و در بعضی از مناطق قدرت تخریبی آنها را بیشتر کرد و تاثیر زیادی بر روی محیط زیست گذاشت. بنابراین وجود پوشش گیاهی در هر منطقه سرعت جریان های سطحی آب را کاهش می دهد و سـبب نفـوذ بیـشتر آب به داخل خاک می شود و در نتیجه تأثیر قابل ملاحظه‌ای بـر کـاهش سـیلاب‌هـای مخـرب دارند اما وضعیت پوشش گیاهی در ایران آنچنان که باید قابل قبول نیست و همین امر هم زمینه ساز قدرت تخریبی بیشتر سیل های اخیر شد، سیل هایی که در بیشتر استان های کشور به راه افتاد و خسارات جانی و مالی را به مردم تحمیل کرد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا درباره تاثیر سیل های گذشته بر محیط زیست با «محمد درویش» کارشناس محیط زیست به گفت وگو پرداخته است.

-در ادامه متن گفت وگو را می خوانیم:

خشکسالی های گذشته و تخریب جنگل ها به خصوص در شمال کشور تا چه اندازه در روان شدن سیل ها تاثیر داشته اند؟

پوشش گیاهی و رویش جنگلی از مهم ترین مولفه هایی هستند که می توانند ضریب رواناب را کاهش دهند و قطره های باران به راحتی بر سطح خاک جاری شوند و در عمق خاک نفوذ کنند. در طول ۶ دهه اخیر در شمال کشور نیمی از وسعت جنگل ها از دست رفته و از حدود سه و نیم میلیون هکتار به حدود ۱.۶ میلیون هکتار کاهش پیدا کرده است. در زاگرس ۳۰ درصد از جنگل ها دچار پدیده خشکیدگی شدند و نزدیک ۲۰ میلیون درخت بلوط و بنه از میان رفته است.

از دیگر عوامل تاثیر گذار در روان شدن سیل ها تبدیل جنگل ها به کشاورزی دیم است. بخش بزرگی از زاگرس به کاربری کشاورزی دیم تبدیل شده و به آنها اجازه می دهد که در زیر اشکوب های جنگل ها، کشاورزی اتفاق بیافتد. همچنین وجود دام مازاد بر ظرفیت سبب شده تا نهال ها جوان در زاگرس رشد نکنند. این دلایل باعث می شود تا برهنگی خاک افزایش پیدا کند و به آسیب پذیر تر شدن سرزمین در مواجه با رخداد سیل کمک کرده است. بی شک اگر جنگل ها وضعیت مناسب داشت خسارت ناشی از سیل کاهش پیدا می کرد.

سیل های فروردین ۱۳۹۸خورشیدی با توجه به قدرت تخریبی خود چه اثراتی بر روی خاک در جنگل ها، مراتع و دامنه ها داشته است؟

 این سیل ها حجم بزرگی از خاک سطحی در جنگل ها، مراتع و دامنه ها را شسته و با خود حمل کرده است و چیزی حدود ۵۰۰ میلیون تُن خاک جابه جا شده که ارزشش نزدیک ۱۳ تا ۱۴ میلیارد دلار برآورد می شود که چیزی حدود ۱۸۰ هزار میلیارد تومان خسارت از دست رفتن خاک بوده است و جبران این رقم خسارت با توجه به این که تولید هر سانتیمتر خاک به طور متوسط ۸۰۰ سال زمان می برد چند هزار سال طول می کشد.



آیا باران های فروردین ۱۳۹۸خورشیدی می توانند معضل بی آبی ایران را حل کند؟

در اثر بارش های فروردین ۱۳۹۸خورشیدی بیشتر تالاب ها به جز بخش هایی از تالاب بختگان و گاو خونی مملو از آب شده است و برای امسال بسیار بعید به نظر می رسد که با کم آبی مواجه باشیم اما با این بارندگی ها تمام افت سطح آب زیر زمینی کشور جبران نمی شود و براساس پیش بینی ها و برآوردها به ازای هر یک متر بارندگی فقط یک چهارم آب می تواند در سفر ه های آب زیر زمینی نفوذ کند. بنابراین در منطقه باغ گیاه شناسی در غرب تهران از ۱۳۴۵خورشیدی تا امروز حدود ۱۲۰ متر سطح آب زیرزمینی پایین رفته و ۴۸۰ متر بارندگی لازم است که این افت جبران شود. در حالی که امسال ۲۸۰ میلیمتر باران آمد و به هیچ وجه نباید فکر کنیم که با این بارندگی ها همه مشکلات حل می شود زیرا ایرانیان ذخیره یک هزار ساله آب را در کمتر از ۳۰ سال مصرف کرده اند و چند هزار سال طول می کشد که تاراج منابع آبی جبران شود.

راهکارهای شما برای استفاده بهینه از این بارندگی ها چیست؟

بهترین کار این است که اجازه دهیم این آب ها وارد تالاب ها شوند چشمه ها تولید گرد و خاک را مهار کنند و با استفاده از تکنیک هایی مثل آب خیزداری تلاش کنیم که میزان نفوذ پذیری افزایش پیدا کند و چشمه ها و قنوات ما احیا شود. همچنین مازاد آب وارد تالاب های مرکزی و یا خلیج فارس و دریای مازندران می شود و به تعادل بخشی سفره آب شیرین و شور کمک می کند. برای نمونه ورود این آب ها به دریاچه نمک باعث می شود تا وضعیت اکوسیستم های دریایی بهبود پیدا کند و در نتیجه غذای کافی برای ماهی ها فراهم شود. در واقع هیچ آبی در ایران هدر نمی رود و اینکه تصور می شود که اگر سد بیشتر بسازیم این آبها هدر نمی روند کاملاً اشتباه است. فقط باید اجازه داد که آب ها وارد مسیر خودشان مانند خلیج فارس، جلگه های سیلابی مثل خوزستان و . . . شوند تا هم فرایند غذایی ماهی ها را بهبود بخشند و امنیت غذایی بیشتر فراهم کنند.

جهت مشاهده مهمترین مطالب مرتبط می توانید بر روی هر یک از عناوین زیر کلیک کنید:

کاهش مصیبتهای سیلهای اخیر با فناوری‌های دانش بنیان​خسارت سیل، دست انتقام آب از توسعه ناپایدار​بلایای طبیعی و خسارتهای اقتصادی ناشی از آن با نگاهی به خسارات  اقتصادی سیل در ایرانبررسی ابعاد اقتصادی سیل​بررسی عملکرد سیمره در کاهش خسارت‌های سیلاب‌های فروردین ۹۷دوره ترسالی را با بهره برداری کامل از باران آغاز کنیم علت سیل لرستان چه بود؟