بارش های فراوان امسال،‌ هرچند خساراتی به بار گذاشت،‌ اما منابع آبی و سفره های آب زیرزمینی را تا حدودی اشباع کرد و این می تواند فرصتی برای رونق کشاورزی باشد.

به گزارش زیست آنلاین، رشد بیش از ۲ برابری بارش ها، احیا و رونق کشاورزی را در بیشتر استان های کشور نوید می دهد، به شرط آنکه مدیریت منابع آبی، برنامه ریزی و حمایت های مالی و تسهیلاتی یاور و همراه کشاورزان این سرزمین باشد.

بر اساس آخرین آمار، میزان ریزش های جوی از ابتدای سال آبی امسال تا ۱۴ اردیبهشت ماه به ۳۱۷ میلیمتر رسید که نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (۲۱۲ میلیمتر) ۵۰ درصد افزایش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته ( ۱۳۶ میلیمتر) ۱۳۳ درصد افزایش نشان می‌دهد.
برپایه این آمار و با توجه به وقوع سیلاب در برخی استان ها بویژه در هفته های نخستین امسال، حجم بارش ها از ابتدای مهر ماه پارسال تا پایان ۱۴ اردیبهشت ماه جاری به ۵۲۲.۴۲۵ میلیارد مترمکعب رسیده است.
گرچه یک روی سکه بارش های بهاری سیل و در برخی نقاط خرابی بوده، اما روی دیگر آن که غلبه بیشتری دارد، دستیابی به منابع آبی مطلوب است که آثار گرانبهایی در سال های آتی برای ما خواهد داشت.
شکوفایی صنعت کشاورزی در بخش های مختلف البته در صورت مدیریت این منابع و برنامه ریزی برای توسعه آن یکی از اصلی ترین نتایج این موهبت الهی است. موضوعی که حتی می تواند بر تولیدات دامی و صنعت گیاهان دارویی کشور نیز اثرگذار باشد.
با این رویکرد اگرچه سیل اخیر به گفته وزیر کشور ۳۵ هزار میلیارد تومان خسارت برجای گذاشت که حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان آن تنها در بخش کشاورزی بود اما انتظار می رود که با بهره برداری درست از مواهب آبی در بخش کشاورزی بتوان در سال های جاری و آتی، بخشی از این زیان ها را با رونق بخشی به تولیدات بخش کشاورزی جبران کرد.
این موضوع بویژه در استان های کویری و مرزی که اقتصاد آن مناطق برپایه کشاورزی استوار است و بیش از ۹۰ درصد روستاییان از محل کشاورزی و دامداری امرار معاش می کنند، در کنار موضوعات اقتصادی، اهمیت دو چندان سیاسی و امنیتی نیز می یابد.

احیای مراتع، نوید رونق دامداری محلیاحیای مراتع خشکیده بر اثر نزدیک دو دهه خشکسالی مستمر در کشور را می توان نخستین دستاورد این بارش ها نامید که همه استان های کشور اعم از مناطق کویری و کوهستانی بر سفره آن نشسته اند.
میانگین تولید علوفه در مراتع در شرایط عادی ۶۵ کیلو علوفه خشک در هکتار است که سالهای قبل به دلیل خشکسالی به کمتر از ۲۰ کیلو رسیده بود اما کارشناسان انتظار دارند با احیای منابع طبیعی بتوانند تولید آن را به ۴۰ تا ۴۵کیلوگرم در هکتار در استان های مرکزی ایران برسانند.
رویش دوباره گیاهان در مراتعی که در سال های نه چندان دور منبع تغذیه دام های محلی بویژه عشایر بوده اند، به این معناست که می توان به زایش دام ها در سال پیش رو و به دنبال آن افزایش تولید دام سبک که بخش قابل توجهی از سفره های خانوارهای ایرانی را پوشش می دهد، امیدوار بود.
در اهمیت این نکته همین بس که در فصل پایانی سال گذشته بازار گوشت قرمز کشور به دلایل متعددی از جمله قاچاق دام به خارج دچار اختلال شد و دولت سعی کرد با واردات گوشت گرم با نرخ ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی بخشی از نیاز بازار را تامین کند که البته توزیع نامناسب، این محصول به دست مصرف کننده نهایی نمی رسید.
از سوی دیگر کاهش بارش ها، سبب شیوع بیماری ها و آفت ها در مراتع ، باغ ها و حتی مناطق جنگلی را در پی داشت؛ برای نمونه محمدمهدی رجبی زاده مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان به ایرنا گفته است: ۲۰ سال خشکسالی مستمر سبب شیوع آفات گیاهی در جنگل ها و مراتع کشور شده بود از این رو پیش بینی می شود که با بارش های بهاری امسال، این بیماری ها از عرصه های طبیعی رخت بندد و یا کاهش یابد.

شکوفایی گیاهان دارویی در دشت هاسرزمین ایران از دیرباز به دلیل برخورداری از اقلیم های مختلف محل رویش گیاهان متعدد دارویی بوده که در طی دهه های گذشته منبع درآمدی برای جوامع روستایی نیز تبدیل شده بود؛ اما این بخش نیز از آفت خشکسالی های سال های گذشته در امان نبود؛ این روزها از استان های مختلف خبر می رسد که بارش باران سبب افزایش تولید گیاهان دارویی در مراتع و کوهستان ها شده است.
این نکته از آنجا ضرورت دارد که در سال های گذشته به دلیل کاهش شدید رویش ها، برداشت برخی از انواع این گیاهان در برخی استان ها ممنوع شده بود تا حیات آنها به خطر نیفتد.
در این زمینه می توان به کرمان به عنوان بزرگترین استان کشور اشاره کرد که با وجود خشک بودن، مکان های مناسبی برای کشت گیاهان دارویی را در اختیار دارد به گونه ای که ۴۰۰ گونه گیاه دارویی در استان شناخته شده است و شهرهایی مختلفی همچون بافت، جیرفت و زرند بیشترین فعالیت را در حوزه گیاهان دارویی دارند. همچنین ۱۵ هزار تن ظرفیت اسمی برای تولید فرآورده های گیاهی در استان وجود دارد.

حیات دوباره قنات ها و آبخواندارینگاهی به میزان بارش ها در کشور بویژه در دو ماه گذشته حاکی از آن است که حتی فلات مرکزی و مرزهای شرقی کشور نیز از این موهبت الهی برخوردار بوده اند.
نتیجه این امر، در کنار فعال شدن رودخانه های فصلی و رونق کشاورزی در این مناطق، احیای قنوات و تغذیه سفره های زیرزمینی در روستاها و مناطق کویری است که در سال های گذشته خشکسالی ها سبب تشدید برداشت آب از منابع زیرزمینی و خشک شدن قنات ها و بروز پدیده فروچاله ها در برخی مناطق شده بود.
در این زمینه می توان به خراسان جنوبی اشاره کرد که از ۲ هزار و ۵۰۰ رشته قنات این استان از مجموع ۶ هزار و ۵۲۵ رشته قناتی که در اختیار دارد، در بارش های اخیر آبدهی شد.
این آبگیری در نگاه کلان اقتصادی سبب می شود تا چاه های کشاورزی که برای آبیاری مزارع اغلب با برق کار می کنند، خاموش باشند و این خود در صرفه جویی انرژی موثر است.

جنب و جوش دوباره در آبزی پروریشیلات و آبزی پروری یکی دیگر از رشته های بخش کشاورزی است که این روزها حال خوشی دارد؛ از مازندران خبر می رسد که سرریز شدن آب ۱۰سد ، تکمیل ظرفیت ذخیره آب در ۸۰۰ قطعه آببندان، دائمی شدن روان آب و افزایش دبی آب ۱۲۰رودخانه بزرگ و کوچک و بالا آمدن آب چاهها بر اثر سیل و سیلاب اواخر سال گذشته و فروردین ماه امسال، پرورش و تولید انواع ماهیان گرم آبی را در مازندران رونق داده است.
شیلات مازندران با دارا بودن بیش از سه هزار و ۵۰۰ مرکز آبزی پروری و اشتغال بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ نفر بهره بردار شیلاتی جایگاه ویژه ای در فعالیت های شیلاتی کشور دارد؛ این استان پارسال ۷۶ هزار تن انواع آبزیان پرورشی تولید کرد که پیش بینی می شود امسال تولید به مراتب بیشتر از سال گذشته باشد.
با این حال فعالان صنعت شیلات از افزایش بهای نهاده های این بخش گلایه دارند که سبب قیمت تمام شده محصولاتشان می شود؛ برای نمونه قیمت خوراک ماهی از کیلویی ۲ هزار و ۸۰۰ تومان به ۶ هزار تومان افزایش داشته که خرید آن برای تکثیر و پرورش ماهی ضروری است.

 سیلاب رونق دهنده کشت صیفی جاتیکی از مواهب خفته سیلاب در استان های کویری، رونق مجدد کاشت صیفی جات است؛ در این مناطق به دلیل جاری فقر سفره های زیرزمینی و فقدان رودخانه های دایمی، کشاورزان از نعمت بارش های مقطعی برای کشت صیفی جات بهره می برند که سیستان و بلوچستان نمونه بارز آن است.
هر چند سیلاب اخیر از سمت افغانستان زمانی به سمت سیستان جاری شد که از فصل کاشت بسیاری از محصولات مانند گندم و جو گذشته بود اما به گفته کارشناسان می توان از این آب برای کشت انواع صیفی جات مانند خربزه و هندوانه و حتی برخی انواع علوفه بهره برد.

پرواز دوباره زنبورداریتولید عسل دارویی و زنبورداری از دیرباز یکی از مشاغل روستاییان در مناطق مختلف بوده که در سال های گذشته به دلیل تحدید رویش گیاهان صحرایی بر اثر خشکسالی ها، در معرض اضمحلال قرار داشت اما اکنون که مراتع رو به سبزی نهاده و بار دیگر دشت ها به رویش گلهای رنگارنگ نشسته اند، زنبورداران بار دیگر وسوسه شده اند تا کار زنبورداری را از سر بگیرند.
سالانه ۷۰ هزار تن عسل در کشور تولید و روانه بازار مصرف می‌شود؛ ایران از جمله معدود کشورهایی است که زنبور عسل به صورت بومی در آن وجود دارد و در حال حاضر ۹ گونه زنبور عسل در جهان دو گونه آن ( زنبورعسل کوچک در مناطق گرمسیری و زنبور عسل اروپایی) در ایران وجود دارد.
عسل انواع گوناگونی دارد و از انواع دارویی آن می توان به عسل طبیعی گون و آویشن ، شبدر ، چهل گیاه ، گشنیز ، کنار ، اقاقیا ، آفتابگردان ، یونجه و پونه اشاره کرد؛ از این رو رشد و نمو گیاهان خودرویی چون آویشن و گون که این روزها در اغلب دشت های ایران قابل مشاهده است، منبع تغذیه این زنبورها خواهد بود.
در استانی چون مازندران در سیل ابتدای امسال بیش از ۲۱ هزار کلنی زنبور عسل از بین رفت اما اکنون که به نیمه اردیبهشت ماه رسیده ایم، وضعیت شهد گیاهان برای تغذیه زنبورها به نسبت سال های گذشته بسیار مطلوب شده است و کارشناسان پیش بینی می کنند گرچه در پنج سال اخیر روند تولی عسل ییلاقی در استان کاهشی شده بود اما با توجه به وجود ۱۶۰ هزار هکتار زمین باغی و ۲۵ هزار هکتار زمین کشاورزی تحت کشت دانه های کلزا در استان، امسال شاهد رکورد تازه ای در تولید عسل در این خطه باشیم.

حمایت از کشاورزی با اعطای وام و بیمه محصولاتاکنون که اقصی نقاط کشور مستعد توسعه کشاورزی و تولید انواع محصولات گیاهی و دامی است، دست اندرکاران این صنعت خواستار حمایت دولت و اعطای سهم بیشتر از تسهیلات بانکی هستند تا بتوانند در سال رونق تولید، اقتصاد روستا را حیاتی دوباره ببخشند.
با این همه نگاهی به آخرین وضعیت پرداخت تسهیلات در نظام بانکی کشور نشان می دهد پارسال از مجموع بیش از ۷۷۳ هزار میلیارد و ۷۲۷ میلیون تومانی که بانک ها به فعالان اقتصادی وام داده اند، سهم بخش کشاورزی تنها حدود ۵۸ میلیارد و ۴۹۱ میلیون تومان بوده است.
این در حالی است که سهم بخش کشاورزی در سبد صادراتی کشور پابه پای محصولات صنعتی، معدنی و مشتقات نفتی رو به رشد بوده و بر پایه آخرین آمار تا دی ماه پارسال، بهای صادراتی صنایع غذایی ۱۴۳ درصد، محصولات حیوانی ۱۳۴ درصد و محصولات نباتی ۱۴۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن رشد یافته است.
در آن سوی ماجرا، بیمه محصولات کشاورزی نیز اهمیت دوچندان می یابد زیرا در سیل اخیر کشاورزی کشور حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان خسارت دید در حالی که حجم غرامتی که صندوق بیمه کشاورزی می پردازد حدود ۷۵۰ میلیارد تومان است زیرا سالیانه حدود یک و نیم میلیون نفر از کشاورزان فعالیت تولیدی خود را بیمه می کنند.

جهت مشاهده مهمترین مطالب مرتبط می توانید بر روی هر یک از عناوین زیر کلیک کنید:

آبخیزداری راه نجات کشور از از خشکسالی‌های بلندمدت و جلوگیری از سیلکشاورزی احیا جایگزین بهتر کشاورزی مرسوم تولید غذا با استفاده از کشاورزی شناور