بنابر گفته یک کارشناس شهری اگر به قوانین طبیعت و محیط زیست احترام نگذاریم و در اقدامات خود علم را نادیده بگیریم،طبیعت روزی ضربه شست خود را نشان خواهد داد، رسیدگی نکردن به سدها نیز می‌تواند یکی از عوامل بروز سیل در این مناطق و به طور کلی در کشور باشد.

به گزارش زیست آنلاین، کیومرث حبیبی، کارشناس شهری با بیان اینکه ازهزاران سال قبل تاکنون بحثی تحت عنوان توسعه و بالندگی وجود دارد و قدمت آن به زمان ظهور انسان بازمی‌گردد، اظهار کرد: در مقاطع زمانی مختلف، دیدگاه و رویکرد در مورد توسعه متفاوت بوده است اما در هر همه مقاطع می‌توان این دیدگاه‌ها را به دو دسته دیدگاه عوام و دیدگاه خواص دسته‌بندی کرد.

وی ادامه داد: از دیدگاه عوام توسعه به معنای کاهش بیکاری در جامعه، افزایش رفاه‌، در اختیار داشتن مسکن و اتومبیل به‌صورت فردی و یا قدرت نظامی در حاکمیت یا در خانواده‌های سنتی تعداد پسر، زمین‌های زیرکشت و... به معنای توسعه بوده است. به‌طور خاص در صدسال اخیر توسعه چهار مرحله را طی کرده است.در دهه‌های ۲۰ تا ۵۰ توسعه به معنای رشد اقتصادی و نگاه کمیت‌گرا بوده‌ است یعنی هر نوع تغییرات در نرخ رشد اقتصادی جامعه با تکیه بر تولید ناخالص ملی به عنوان متغیر اساسی در توسعه به حساب می‌آمد.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: از دهه ۱۹۶۰ میلادی تا دهه ۷۰ شاخص‌های حیاتی مطرح شد. به عبارت دیگر جامعه به رشد اقتصادی رسید اما هنوز برخی افراد فاقد مسکن و شغل بودند و توزیع ثروت عادلانه صورت نگرفته بود. برای همین هرم «مازلو» به منظور دسته‌بندی نیازهای بشریت مطرح شد که در این هرم نیازهای اساسی انسان مانند مسکن، آب، غذا وحمل و نقل در قاعده و نیازهای اساسی در نوک هرم جای گرفت. از دهه ۱۹۷۰ میلادی اما رویکرد توسعه تغییر یافت و مفاهیم جدیدی مطرح شد به‌طوری که این‌ بار علاوه بر توجه به نیازهای اساسی انسان توجه به روحیات فرد، اخلاق، زیبایی، احساس تعلق و مشارکت اجتماعی و حقوق شهروندی مورد توجه قرار گرفت. این موضوع نیز مطرح شد که انسان تنها وابسته به نیازهای حیاتی نیست.



وی تصریح کرد: در دهه ۱۹۸۰ میلادی کارشناسان و صاحب‌نظران متوجه شدند که تمام پارامترهای رشد اقتصادی، شاخص‌های حیاتی و معنوی تامین شده‌ است اما موضوعی وجود دارد که در تمام انگاره‌ها و بنیادها نظری قبلی نادیده گرفته شده و آن هم «محیط زیست» است یعنی برون‌داد تمام تصمیمات بشر آلودگی هوای شهرها، توسعه کلانشهرها، از بین رفتن جنگل‌ها، از بین رفتن دریاچه‌ها و منابع آبی، کاهش یخ‌های قطبی، از بین رفتن پوشش گیاهی و تنوع حیات جانوری در مقیاس گسترده بود. در حقیقت بروز چنین مشکلات محیط زیستی باعث شد که در این دهه دستورالعملی مبتنی بر توسعه پایدار در دستور کار سازمان ملل متحد قرار گیرد.

این کارشناس شهرسازی و مطالعات شهری با بیان اینکه توسعه مبتنی بر محیط زیست بیان می‌کند که بزرگترین دلمشغولی عصر حاضر محیط زیست است، اظهارکرد: تمام توسعه‌های ما بدون توجه به حساسیت‌های زیست محیطی بوده است و با وجود برگزاری کنفرانس‌های جهانی و قرار گرفتن توسعه پایدار در دستور کار سازمان ملل متحد و پیوستن بیش از ۱۹۵ کشور دنیا به دستور کارهای توسعه پایدار همچون هبیتات ۱ و ۲، نشست زنان، و.... اما زیست بوم با کیفیتی را شاهد نیستیم زیرا کلمه توسعه پایدار به‌درستی تفسیر و تبیین کامل نشده است و ما امروز نیازمند توسعه پایداری هستیم که مانند سه ضلع مثلث اجتماع توانمند، اقتصاد توانمند و محیط زیست توانمند را کنار هم داشته باشد.

به گفته وی بعضاً دیده می‌شود که افراد خواسته یا ناخواسته دست به تخریب محیط زیست می‌زنند. اگرچه این اقدام ناپسند است اما به برخی از این افراد نمی‌توان خرده گرفت زیرا فردی که دست به چنین اقدامی می‌زند، توانمند اقتصادی نیست و صرفاً می‌خواهد زندگی خود را از طریق قطع درختان جنگل و فروش چوب، ماهیگیری، شکار یا دیگر اقدامات تامین کند یا حتی اگر از نظر اقتصادی هم تامین باشد به دلیل اینکه سواد و بنیان علمی ندارد و یا بنیان‌های نظری آن سنتی و قدیمی است، توانمند اجتماعی به معنای امروزی نیست بنابراین نیاز است به توانمندی اقتصادی و اجتماعی افراد توجه لازم شود.

حبیبی در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به اینکه طی چندسال اخیر شاهد بحران‌های طبیعی مانند زلزله، سیل و …در کشور بوده‌ایم، اظهار کرد: در تعریف سیل می‌توان گفت که آب جریان یافته در مجرای اصلی اگر شدت و فشار زیادی خارج از روال عادی پیدا کند در اصطلاح می‌گویم سیل رخ داده است. برون‌داد این طغیان، زیرآب رفتن زمین‌های اطراف کانال، رودخانه و اراضی مجاور است. در این حالت گفته می‌شود که رودخانه از حالت طبیعی و مرسوم خود خارج شده و سیلاب رخ داده و بخشی از زمین‌ها نیز سیلابی شده است.

وی در پاسخ به این سوال که سیل چه زمانی رخ می‌دهد، گفت: اگر در مدت دو ساعت شدت بارش بیشتر از حدود ۱۴ میلیمتر باشد، شانس اینکه سیل آنی رخ دهد زیاد خواهد بود. سیلی که در کشور و در مناطق شمالی و غربی رخ داد نیز به همین شکل بود یعنی در مدت کم بارش‌های بسیاری اتفاق افتاد بگونه‌ای که طی ۴۸ ساعت معادل یک سال آبی ایران که حدود ۱۰۰ میلیارد متر مکعب است، آب وارد کشور کرد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه غیر از شدت بارش وضعیت توپوگرافی زمین و فیزیوگرافی، ساخت و ساز در شیب طولی وعرضی، حوزه آبخیز آبریز منطقه و مدت زمان بارش در این موضوع سیل خیزی تاثیرگذار هستند، گفت: چنین متغیرهایی می‌توانند شدت سیل یک منطقه را به صورت آنی زیاد کنند.



سیل؛شورش طبیعت علیه نادیده‌انگاری علماین پژوهشگر حوزه شهری در ادامه به سیل اخیر در کشور اشاره کرد و گفت: گفته می شود در دهه ۱۳۴۰ هجری شمسی دِبی آب خروجی از سدهای خوزستان معادل با ۶۵۰۰ مترمکعب بود اما آب خروجی از سدها در حادثه اخیر حتی به این مقدار هم نرسید. در اینجا باید پرسید که چرا در آن زمان سیستم توانایی پاسخگویی داشته، اما در حال حاضر و با گذشت بیش از ۵۰ سال و تغییر و تحولات این امکان فراهم نیست؟به عبارت دیگر رسیدگی نکردن به سدها نیز می‌تواند یکی از عوامل بروز سیل در این مناطق و به طور کلی در کشور باشد.

وی در ادامه به عوامل دیگری که منجر به بروز سیل می‌شود نیز اشاره کرد و گفت: یکی از این عوامل عدم لایروبی مسیل‌ها و رودخانه‌ها است یعنی وقتی سیل رخ می‌دهد با خودش سنگ و رسوبات می‌آورد و در داخل مجراها قرار می‌دهد؛ مجراهایی که امروزه در شهرسازی تبدیل به کانال تخلیه فاضلاب و آب‌های سطحی شده‌اند. این رسوبات ته نشین می‌شوند و آن مجرا ظرفیت و کشش لازم برای انتقال جریان آب را ندارد.

جهت مشاهده مهمترین مطالب مرتبط می توانید بر روی هر یک از عناوین زیر کلیک کنید:

کاهش مصیبتهای سیلهای اخیر با فناوری‌های دانش بنیان​عامل بحران سیل چیستآبخیزداری راه نجات کشور از از خشکسالی‌های بلندمدت و جلوگیری از سیلناگفته هایی از مدیریت پس از بحران در مناطق سیل زدهخسارت سیل، دست انتقام آب از توسعه ناپایدار​بلایای طبیعی و خسارتهای اقتصادی ناشی از آن با نگاهی به خسارات  اقتصادی سیل در ایرانبررسی ابعاد اقتصادی سیل​داشتن برنامه برای مقابله با سیل الزامی استعلت سیل لرستان چه بود؟