برخی از رسانه ها، با انتشار خبرها و گزارشهایی نسبت به توافق اقلیمی پاریس انتقادهایی می کنند و عده ای کلا آن را از اساس غلط می دانند و پاسخشان این است که چون «سهم ما در انتشار گازهای گلخانه ای کم است»، پس این توافق برای ما اثری ندارد. حال آنکه، زمین متعلق به همه ماست. اگر برای پیشگیری از تغییرات اقلیمی کاری نکنیم باز هم شاهد اتفاقاتی مثل سیل اخیر ایران که خسارات مادی و معنوی زیادی در بر داشت خواهیم بود و یا دوباره گرفتار خشکسالی خواهیم شد.

به گزارش زیست آنلاین، پیرو انتشار گزارشی با عنوان وقوع "اشتباهی پرهزینه" در نحوه بررسی "توافقنامه پاریس" در این خبرگزاری، سازمان محیط زیست پاسخی در این خصوص ارسال کرده است که در ادامه توضیحات محیط زیست و پاسخ تسنیم به این توضیحات آمده است:

«در پی رویداد‌های آب و هوایی و آثار مخرب آن در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی کنوانسیون تغییر اقلیم در سال میلادی ۱۹۹۲ (۱۳۷۱ شمسی) با هدف مبارزه با اثرات مخرب تغییرات اقلیمی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مخرب و جلوگیری از افزایش دمای زمین، کنوانسیون تغییرات اقلیم در ریودو ژانیرو مورد توافق کشورهای جهان قرار گرفت؛ طبق مفاد آن، کشورهای توسعه یافته ملزم به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت های صنعتی شدند، این کنوانسیون در تاریخ ششم خرداد ماه ۱۳۷۵ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان مرجع صلاحیت‌دار ملی آن تعیین شد.

پس از آن با توجه به ضرورت ایجاد تعهد مشخص برای کشورهای توسعه یافته در سال ۱۹۹۸ (۱۳۷۶ شمسی) پروتکل کیوتو با دو ضمیمه کشورهای پیوست یک و دو به تصویب رسید که پس از لازم الاجرا شدن، کشورهای پیوست یک پروتکل، را بر اساس جدول پیوست یک پروتکل با درصد مشخص نسبت به سال مبنا ۱۹۹۰ ملزم به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌کرد.

شایان ذکر است لازم الاجرا شدن این پروتکل منوط به امضای بیش از دو سوم کشورهای عضو بود و برای کشور  ما  هیچ تعهدی در پی نداشت، ایران در سال ۱۳۸۴ با تصویب مجلس شورای به این پروتکل ملحق شد؛ از آنجا که موضوع محیط زیست مسئله ای فرا ملی است و عواقب و تبعات ناشی از آن فرامرزی قلمداد می شود و با توجه به اهمیت   موضوعات محیط زیست و تغییر اقلیم در کشور و ضرورت نگاه میان بخشی در کاهش اثرات سوء آن در  کشور ، بنا به پیشنهاد شماره ۳۳۸۱۲-۱ مورخ ۲۹/۰۷/۱۳۸۳سازمان حفاظت محیط زیست، هیأت وزیران در جلسه مورخ ۲۱ اردیبهشت ۸۴ به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، موارد زیر را در این خصوص تصویب کرد:
۱-  سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان مرجع ملی کنوانسیون تغییر آب و هوا تعیین می شود و دبیرخانه آن نیز در سازمان یاد شده استقرار خواهد یافت.
۲-  شورای هماهنگی کنوانسیون تغییر آب و هوا با مسئولیت سازمان حفاظت محیط زیست و عضویت وزارتخانه های نفت، نیرو، صنایع و معادن، جهاد کشاورزی، امور خارجه، سازمان مدیریت و  برنامه‌ریزی کشور و سازمان هواشناسی و حسب مورد سایر دستگاههای اجرایی ذی ربط تشکیل می‌شود.

بنا به ضرورت تدوین فرآیندها و راهکارهای اجرای کنوانسیون تغییر اقلیم، آیین نامه اجرایی کنوانسیون به شماره شماره ۱۰۴۵۴۸/ت۳۹۲۱۳ که در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۸۸ تصویب و به سازمان ها و نهادهای ذیربط ابلاغ شد. در بند ج ماده یک این آیین نامه کارگروه ملی تعریف و در ماده ۳ آیین نامه مذکور به وظایف کارگروه ملی و نام نهادهای ذیربط  اشاره شد که به شرح ذیل است:

ماده ۳- در مسیر اجرای سیاست ها و راهبردهای تعیین شده در فصل اول، کارگروه ملی تغییر آب و هوا برای اجرا و پیگیری بهینه امور کنوانسیون و پروتکل کیوتو، با مشارکت نمایندگان رسمی و تام الاختیار سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت خانه های امور خارجه، جهاد کشاورزی، راه و ترابری (سازمان هواشناسی)، صنایع و معادن، کشور، نفت، نیرو و معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور در سازمان حفاظت محیط زیست کشور تشکیل می شود.
در اصلاحیه بعدی آیین نامه اجرایی به شماره ۲۱۷۸۴۵/ت۴۸۱۵۳ه مورخ ۰۷/۱۱/۱۳۹۱ به شماره ۲۴۸۴۸۷/۴۸۱۵۳ مورخ ۱۴/۱۲/۱۳۹۱ حسب ضرورت مشارکت سازمان ها و نهادهای مرتبط اعضای کارگروه ملی اصلاح و از ۱۰ دستگاه اولیه به ۱۷ عضو ارتقا یافته است

با تاکید بر قوانین مذکور گفتنی است که حضور دستگاه های مرتبط با موضوع تغییر اقلیم برای سازمان محیط زیست از حساس ترین موضوعات و مسئولیت ها است  و تمام اعضای کارگروه ملی در تمام جلسات مرتبط با کنوانسیون تغییر اقلیم اعم از تدوین برنامه مشارکت ملی و الحاق به توافقنامه پاریس دعوت شده و نظرات خود را از منظر منافع دستگاهی خود بیان کرده اند.
 در خصوص توافقنامه پاریس، این مهم به طور مرتب در دستور کار جلسات کارگروه ملی تغییر اقلیم با مسئولیت این دستگاه قرار گرفت  و نظرات دستگاه ها در رابطه با  پیوستن به توافقنامه مذکور، فراتر از آنچه در کشورهای مورد اشاره در گزارش درج شده، اخذ شده است.

لازم به ذکر است از آنجا که موضوع تغییر اقلیم از موضوعات فرا دستگاهی است، این سازمان همواره نسبت به برگزاری نشست های بین المللی کنوانسیون مذکور به سایر دستگاه ها اطلاع رسانی کرده و برای حضور در نشست های سالانه و کارشناسی آن دعوت به عمل آورده است. به این منظور در نشست های  سالانه این کنوانسیون نمایندگانی از دستگاه های مرتبط در  این نشست ها حضور یافتند  و از کم و کیف مذاکرات به طور مستقیم مطلع شده اند همچنین در بیست و یکمین نشست اعضاء متعاهد کنوانسیون که دسامبر سال ۲۰۱۵ در پاریس برگزار شد و توافقنامه پاریس نیز پس از یک دوره ۳ ساله مذاکرات در آن نهایی شد،  اطلاع رسانی به تمام نهادهای مرتبط برای حضور در بیست و یکمین نشست اعضاء تغییر اقلیم COP۲۱  صورت گرفت که در نهایت هیات اعزامی کشورمان به اجلاس مذکور متشکل از دستگاه ها و وزارتخانه های امور خارجه، نفت، معاونت فناوری ریاست جمهوری، مرکز همکاری های فنی و تکنولوژی ایران، سازمان ملی استاندارد و این سازمان بود که  در این نشست حضور یافتند  و نظرات خود را ارائه کردند.

در پایان تاکید می‌شود طبق ماده ۳ آیین نامه اجرایی کنوانسیون، سازمان محیط زیست به عنوان مسئول کارگروه ملی تغییر آب و هوا هیچگاه در این زمینه به تنهایی تصمیم‌ساز نبوده و ضمن همکاری با دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط، مبتنی بر علم و آگاهی، منافع ملی را مد نظر قرار داده و در این مسیر گام برداشته است.»

اما پاسخی که تسنیم به این گزارش داده است:«سازمان محیط‌زیست در جوابیه اخیر خود در قبال استدلال‌هایی که در گزارش تسنیم ارائه شده است، سعی داشته عنوان کند به‌دلیل اینکه در سال‌های گذشته متولی پیمان کیوتو بوده پس حتما باید در موافقتنامه پاریس نیز متولی اصلی بررسی موضوع در کشور باشد!

در این باره باید به چند نکته قابل تامل است؛ نخست اینکه در پروتکل کیوتو کشور به دلیل اینکه جزو گروه کشورهای در حال توسعه دسته‌بندی شده بود هیچگونه تعهدی نداشت اما در موافقتنامه پاریس تمامی کشورهای اعم از توسعه‌یافته و در حال توسعه، متعهد به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند لذا در این فقره نمی‌توان به مانند پروتکل کیوتو رفتار کرد چون موافقت‌نامه پاریس معاهده‌ای کاملا الزام‌آور است و موضوع کاملا به آینده انرژی کشور گره خورده است؛ از این رو لازم است تا ابعاد اقتصادی آن به طور مجزا و در سازمانی مرتبط مورد بررسی دقیق کارشناسی قرار گیرد، موضوعی که به‌دلیل تخصص سازمان محیط زیست در امور زیست‌محیطی غیر قابل تحقق است.

نکته دوم اینکه، سازمان محیط زیست مدعی است تعهدات کشور در موافقتنامه پاریس را با حضور و تائید دیگر نهادها تهیه کرده است! تعهداتی که با وجود تاکید شورای نگهبان، مرکز پژوهش‌های مجلس، نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و افکار عمومی و رسانه‌ها تاکنون برای بررسی به مجلس شورای اسلامی به عنوان نهاد قانونی ارائه نشده است!

از طرفی اگر سازمان محیط زیست مدعی است دولت یکپارچه از تعهدات موافقتنامه پاریس حمایت می‌کند چرا آن را در قالب لایحه‌ به مجلس تقدیم نمی‌کند تا به طور روشن نشان دهد که نظر بدنه دولت در آن اعمال شده است؟»

در همین راستا خبرگزاری مهر، نیز اقدام به انتشار گزارشی نموده است و این توافق را از پایه غلط خوانده است که در ادامه گزارش آن را می خوانید:

سهم ناچیز ایران در تولید گاز گلخانه‌ای/گرای غلط توافقنامه پاریستوافق پاریس درحالی کشورهای درحال توسعه را ملزم به کاهش تولیدگازهای گلخانه ای کرده است که سهم آنها ۲۰درصد و سهم کشورهای توسعه یافته ۸۰درصد است؛ از سهم ۲۰ درصدی ۱.۳ درصد متعلق به ایران است.

به گزارش خبرنگار مهر، آغاز انقلاب صنعتی در اروپا و بعد از آن در آمریکا، موجب افزایش مصرف منابع انرژی‌های فسیلی مانند زغال‌سنگ، نفت و گاز شد. این افزایش مصرف باعث شد تا رشد صنعتی و اقتصادی این کشورها، سرعت بیشتری به خود بگیرد به‌طوری‌که از این منابع به عنوان موتور محرک توسعه یاد می‌شود. این افزایش سرعت توسعه اما یک‌روی سکه است و روی دیگر آن افزایش مصرف منابع انرژی و به گفته برخی دانشمندان، افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و به طبع آن، افزایش دمای کره زمین است. در حال حاضر افزایش دمای کره زمین، تبدیل به یک چالش بزرگ در بین اقلیم شناسان و حتی می‌توان گفت بین مردم جهان شده است.

در مقابل دیدگاه یاد شده، مبنی برافزایش دمای زمین از طریق افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای، دسته‌ای دیگر از دانشمندان معتقد به افزایش دمای زمین به دلیل افزایش شدید فعالیت‌های خورشیدی هستند. با این‌همه اما معاهدات مختلفی در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت به تصویب کشورهای عضو کنوانسیون تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) رسیده است.

پروتکل کیوتو و موافقت‌نامه پاریس از مهم‌ترین این معاهدات هستند. هر دو معاهده با تأکید بر نقش محوری انسان در افزایش دمای زمین خواستار کاهش انتشار این گازها شده‌اند. کشورهای توسعه‌یافته به‌خصوص کشورهای اروپایی در حالی از این معاهدات حمایت کرده‌اند که خودشان از عاملان اصلی افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت هستند. باوجود این حمایت‌ها، این کشورها کارنامه قابل دفاعی در عمل به معاهدات کاهش انتشار مانند پروتکل کیوتو ندارند.

پروتکل کیوتو و عاملان اصلی افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ایدر سال ۱۹۹۷ میلادی در سومین اجلاس کنوانسیون تغییرات اقلیم (COP۳) در کیوتو ژاپن، کشورهای شرکت‌کننده موافقت اولیه خود را با پروتکل کیوتو به‌عنوان راهکار بین‌المللی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت، اعلام کردند. این پروتکل با شناسایی درست عاملان اصلی افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای، تنها کشورهای صنعتی ازجمله آمریکا، روسیه، کانادا، استرالیا و اتحادیه اروپا را موظف به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کرده بود. مطابق پروتکل کیوتو کشورهای فوق باید میزان انتشار خود را در بازه زمانی تعیین‌شده ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ میلادی به میزان ۵ درصد نسبت به ۱۹۹۰ میلادی کاهش می‌دادند.

همچنین طبق پروتکل فوق، کشورهای صنعتی علاوه بر کاهش انتشار باید به کشورهای درحال‌توسعه که تعهدی در راستای کاهش انتشار نداشتند، کمک‌های فنی و مالی ارائه می‌کردند. همین مسئله سبب شد تا آمریکا باوجود موافقت اولیه و حمایت از این پروتکل به آن نپیوندد. کشورهای اروپایی، کانادا و استرالیا نیز عملکردی نامناسب در این پروتکل داشتند به‌طوری‌که میزان انتشار برخی از آن‌ها نه‌تنها کاهش نیافت بلکه افزایش نیز پیدا کرد.

حال سوال این است که چرا پروتکل کیوتو کشورهای درحال‌توسعه را به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای موظف نکرد؟کارشناسان معتقدند که ۵۰ درصد گازهای گلخانه‌ای بعد از انقلاب صنعتی منتشرشده است. کشورهایی که در پروتکل کیوتو موظف به کاهش انتشار شده بودند جزو کشورهای صنعتی بودند و سهم بسیار بالایی از انتشار گازهای گلخانه‌ای را در اختیار داشتند. این در حالی بود که کشورهای درحال‌توسعه باوجود منابع عظیم انرژی در برخی از آن‌ها، سهم بسیار ناچیزی در انتشار این گازها داشتند؛ به طوری که دانشمندان ۸۰ درصد گازهای گلخانه انسان ساخت موجود در جو زمین را منتصب به کشورهای توسعه یافته می‌دانند. اما همین پروتکل کیوتو، تنها کشورهای صنعتی را موظف به کاهش انتشار کرده بود.

تولید ۸۰ درصد گازهای گلخانه‌ای توسط ۲۰ درصد جمعیت جهانمؤسسه منابع جهانی (WRI) در سال ۲۰۱۰ میلادی با ارائه شاخص‌های ارزیابی اقلیمی (CAIT)، سهم کشورهای جهان در انتشار گازهای گلخانه‌ای را بررسی کرد. نتایج این بررسی‌ها نشان داد که کشورهای توسعه‌یافته با اینکه تنها ۲۰ درصد جمعیت جهان را در اختیاردارند ولی ۷۵ درصد گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت را تولید می‌کنند. این در حالی است که کشورهای درحال‌توسعه باوجود در اختیار داشتن ۸۰ درصد جمعیت جهان، ۲۵ درصد از این گازها را منتشر می‌کنند.

همان‌طور که نمودار بالا، نشان می‌دهد سهم کشورهای درحال‌توسعه باوجود جمعیت بسیار بالا، یک سوم کشورهای توسعه‌یافته با میزان جمعیت بسیار کمتر است. از همین رو برخی کارشناسان، کشورهای درحال‌توسعه را هنوز جز کشورهای پاک می‌دانند. این کارشناسان معتقد هستند که کشورهای درحال‌توسعه برخلاف کشورهای توسعه‌یافته که باید در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای قدم بردارند، بنا بر عدالت اقلیمی، باید افزایش انتشار نیز داشته باشند.

این در حالی است که موافقت‌نامه تغییر اقلیم پاریس که در بیست و یکمین اجلاس تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد (COP۲۱) به تائید اولیه اعضا رسیده است، کشورهای درحال‌توسعه را هم موظف به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کرده است.

توافق پاریس در خدمت چشم آبیاین موافقت‌نامه در اهداف بلندمدت خود در راستای به حداقل رساندن انتشار گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت، قصد دارد تولید و مصرف منابع انرژی مانند نفت و گاز را به صفر برساند. دولت ایران نیز به‌عنوان یکی از شرکت‌کنندگان در اجلاس فوق، این موافقت‌نامه را به تائید اولیه رسانده و در حال حاضر تلاش دارد تا آن در مجلس شورای اسلامی به تصویب برساند. در همین راستا بسیاری از کارشناسان و اقلیم شناسان معتقد هستند که پیوستن ایران به موافقت‌نامه پاریس، نتیجه‌ای جز کُند شدن توسعه و نیز تحمیل هزینه‌های سنگین مالی بر کشور نخواهد داشت. چراکه باوجود بد عهدی کشورهای اصلی منتشرکننده این گازها در عمل به تعهدات خود و خروج آمریکا با حدود ۱۶ درصد انتشار، کاهش انتشار ایران با سهم ۱.۳ درصدی تأثیری درروند انتشار گازهای گلخانه‌ای انسان‌ساخت نخواهد داشت.

اما سوال در اینجاست: درست است که سهم کشورهای پیشرفته در تولید گازهای گلخانه ای بیشتر از بقیه کشورهاست، اما چون سهم ما در انتشار گازهای گلخانه ای کم است ما هیچ تلاشی نباید برای کاهش تغییرات اقلیمی که اثر آن بر روی همه کشورهاست انجام دهیم. پدیده هایی مثل سیل و خشکسالی که از عواقب همین تغییرات است. آیا باید دست روی دست بگذاریم و شاهد نابودی محیط زیست اطرافمان باشیم؟ چرا؟ چون سهم ما ناچیز است! قضاوت با شماست.

جهت مشاهده مهمترین مطالب مرتبط می توانید بر روی هر یک از عناوین زیر کلیک کنید:

هزینه اضافی ۱٪ در صورت حساب رستوران ها برای مبارزه با تغییرات اقلیمی اعلام نخستین وضعیت اضطراری اقلیمیِ جهان در انگلیس جدی‌ترین اثرهای تغییر اقلیم در ایران۲ راهکار برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ایعامل تولید گازهای گلخانه ای انسان است یا خورشیدآیا برای اجتناب از فجایع اقلیمی آماده ایم دولت چگونه می تواند آسیب های اقلیمی را کاهش دهد؟خطر انقراض حدود یک میلیون گونه گیاهی و جانوری