محققان در مطالعه‌ای هشدار دادند: شکار غیرقانونی موجب کاهش فاجعه‌بار جمعیت پستاندارانی شده که در جنگل‌های استوایی باقیمانده در جهان زندگی می‌کنند. اما، با وجود کاهش جمعیت پستانداران در جهان، بیمه «ما» به عنوان حامی پلنگ و یوزپلنگ ایرانی امسال قرارداد جبران خسارت های ناشی از این گونه ارزشمند را تمدید نکرده و این امر سبب نگرانی دوستداران حیات وحش و علاقه مندان به محیط زیست شده است.

به گزارش زیست آنلاین، کارشناسان اظهار داشتند: جمعیت پستاندارانی همچون جگوار یا پلنگ خالدار آمریکایی، پلنگ، فیل و کرگدن تنها در مدت ۴۰ سال با کاهش ۴۰ درصدی همراه بوده و شکار غیر قانونی این حیوانات موجب شده در بسیاری از جنگل‌های استوایی جهان این جانوران دیگر یافت نشوند.  

گروهی از محققان بین المللی به سرپرستی دانشگاه رادبود در هلند دریافتند که حتی اکوسیستم‌های موجود در بکرترین جنگل‌های جهان آسیب دیده‌اند چرا که شکارچیان، گونه‌های جانوری کلیدی را به دلیل جمع‌آوری عاج‌ها و استخوان‌هایشان از بین برده‌اند. در مناطق گرمسیری تنها ۲۰ درصد از زیستگاه‌های باقیمانده بکر و دست نخورده هستند.

به گفته محققان درصورتیکه اقدامات کافی در نظر گرفته نشود شکار غیر قانونی جانوران در آینده افزایش خواهد یافت. بررسی‌ها حاکی از آن است که حتی در مناطق حفاظت‌شده، جمعیت پستانداران به ویژه در غرب و مرکز آفریقا و جنوب شرق آسیا به دلیل شکار در معرض خطر انقراض است. همچنین درصورتیکه پیش‌بینی رشد جمعیت در آفریقا صحیح باشد روند افزایشی تقاضا ادامه پیدا خواهد کرد.

به گزارش روزنامه ایندیپندنت، بیشترین کاهش جمعیت گونه‌های جانوری در غرب آفریقا بوده که بیش از ۷۰ درصد از جمعیت آن از بین رفته‌ است. به گفته محققان نخستی‌سانان و پانگولین‌ها بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

 توقف بیمه پلنگ و نگرانی دوستداران محیط زیستبیمه «ما» به عنوان حامی پلنگ و یوزپلنگ ایرانی امسال قرارداد جبران خسارت های ناشی از این گونه ارزشمند را تمدید نکرده و این امر سبب نگرانی دوستداران حیات وحش و علاقه مندان به محیط زیست شده است.

به گزارش ایرنا، خراسان شمالی، تنها زیستگاه مولد یوزپلنگ در کشور است و بیشترین شمار یوزپلنگ کشور در واحد سطح مربوط به این استان است که باید به زیست این گونه توجه ویژه ای بشود.
منطقه میاندشت در خراسان شمالی، از زیستگاه های مهم یوز در کشور است که بر اساس اعلام محیط زیست ۷ تا ۸ قلاده از این گونه کمیاب در این زیستگاه مشاهده شده است.
حمایت بیمه از پلنگ و یوزپلنگ سبب شد تا دامداران و روستاییان، خیال آسوده ای از جبران خسارت ها داشته باشند اما تعلیق این حمایت ها در سال جاری، دوستداران محیط زیست را نگران کرده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در این باره گفت: نبود بیمه برای جبران خسارات پلنگ و یوز، امسال دغدغه ما هم نیز شده که این امر در سطح ملی باید پیگیری شود.
سیداصغر مطهری اظهار داشت: حمایت های بیمه سبب می شود تا دامداران نگران خسارت های ناشی از تلف شدن دام خود توسط پلنگ نباشند و نسبت به حفاظت از این گونه ارزشمند حساس بوده و به آن آسیبی نرسانند.
عضو شورای سیاست گذاری پارک ملی گلستان هم در این باره گفت: بر اساس شنیده ها، دولت تعهدات خود نسبت به بیمه «ما» را به خوبی انجام نداده و شاید تمدید نشدن حمایت های بیمه ای ناشی از همین امر بوده است.
سیدحمید کشمیری اظهار داشت: برای صیانت از گونه های ارزشمند وحوش همچون یوزپلنگ باید فرهنگ سازی شود و همه نسبت به آن حساس باشند.
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی نیز گفت: خوشبختانه امسال گزارش زیادی از تلفات ناشی از حمله پلنگ به دام در این استان دریافت نشده و تنها یک قلاده سگ و یک سر اسب توسط این حیوان تلف شده است.
بهروز جعفری اظهار داشت: فروردین امسال، یک سر اسب در شهرستان بجنورد، بر اثر حمله پلنگ، تلف شد که به علت نامشخص بودن وضعیت بیمه ما، برای جبران این خسارت از طریق بیمه هنوز اقدامی نشده است.
وی افزود: البته اداره کل حفاظت محیط زیست استان در این باره پرونده ای تشکیل داد و برای جبران خسارت ها از طریق صندوق ملی محیط زیست، پیگیری لازم انجام می شود.
وی اظهار داشت: اسب تلف شده توسط پلنگ، در طبیعت رها بوده و جبران خسارت آن در دست پیگیری است.
به گزارش ایرنا، اسفندماه سال گذشته، یک چوپان بجنوردی در حمله پلنگ زخمی و در آی.سی.یوی بیمارستان بستری شد.
در خراسان شمالی ۶۵ گونه پستاندار از ۱۹۷ گونه موجود در کشور زیست دارند و ۱۴۱ گونه پرنده از ۵۳۲ گونه موجود، ۶۸ خزنده از ۲۲۸ گونه کشور، چهار گونه خزنده دوزیست از ۲۰ گونه موجود و هشت گونه ماهی و آبزی از ۱۶۰ گونه آبزی موجود در کشور زیست می کنند.
برخی از این گونه ها نظیر یوزپلنگ، بالابان، هوبره، کبک دری و کرکس مصری در طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت در رده‌های بحرانی و در حال انقراض قرار دارند.
اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی مناطق حفاظت شده و پارک های ملی سالوک، ساریگل و ضامن آهو، مناطق حفاظت شده قرخود، گلول، سرانی و پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم را مجموعا با گستره ۱۹۴ هزار و ۱۴۱ هکتار مدیریت می کند.

 تخریب زیستگاه، تقابل با انسان و توله‌کُشی؛ بلای جان خرس‌هاخرس‌ها علاوه بر اینکه از لحاظ تخریب زیستگاه و تقابل با انسان در عذاب هستند؛ خودشان هم به خود رحم نمی‌کنند و برای اینکه مادر آماده زادآوری دوباره شود خرس نر اقدام به کشتن توله‌ها می‌کند و این سه عامل در کنار هم، جمعیت این‌گونه ارزشمند را در معرض تهدید قرار داده است.

خرس‌ها موجودات مهربانی هستند و معمولاً از هر چیزی تغذیه می‌کنند؛ علف، بلوط، حشرات، میوه و حتی گوشت به مذاق این حیوانات عظیم‌الجثه و همه‌چیزخوار خوش می‌آید، اما با تمام این‌ها مانند دیگر حیوانات برای ادامه زندگی و بقا در زحمت هستند و به علت تخریب زیستگاه و تقابل و تعارض با انسان در معرض تهدید هستندد.
به اعتقاد کارشناسان امر؛ خرس یک‌گونه چتر است از این رو حفاظت از آن در دنیا بسیار حائز اهمیت است، در تعریف آن می‌توان گفت که خرس در بهار بیشتر از علف‌های تازه تغذیه می‌کند، آخر بهار و اول تابستان حشرات زیاد می‌شوند و بیشتر از آن‌ها می‌خورد، در اواخر تابستان میوه‌ها فراوان است و خرس شروع به خوردن میوه‌ها می‌کند، آخر تابستان و اول پاییز بلوط زیاد می‌شود بنابراین به خوردن بلوط بسیار وابسته می‌شوند، در پاییز و زمستان که هوا سرد می‌شود و دیگر چیزی برای خوردن ندارند تا این جثه بزرگ را سیر کنند می‌خوابند البته اگر در طول سال هر وقت که بتوانند شکار کنند گوشت می‌خورند.
بنابراین برای حفاظت از خرس، باید از علف، حشرات و میوه‌ها نیز محافظت کنند از این رو یک گونه چتر محسوب می‌شود زیرا گونه‌های دیگر در سایه آن حفاظت می‌شوند و این در واقع یک استراتژی حفاظت برای مدیران است.
باقر نظامی عضو هیات علمی دانشکده محیط‌ زیست سازمان محیط‌ زیست درباره وضعیت خرس‌های ایران با اشاره به اینکه در ایران دو گونه خرس قهوه‌ای و سیاه وجود دارد، به خبرنگار علمی ایرنا گفت: جمعیت خرس قهوه‌ای در رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس گسترده است در واقع در ۲۲ استان کشور، این گونه وجود دارد.

خرس قهوه‌ای ایران در خطر انقراضوی افزود: خرس قهوه‌ای در دنیا زیرگونه‌های مختلف دارد و تقریباً در کل نیمه کره شمالی پراکنده است مثلاً خرس گریزلی در امریکا با ۶۵۰ کیلو یا خرس کودیاک که حدود یک تن وزن دارد همان خرس قهوه‌ای ایران است با این تفاوت که خرس قهوه‌ای ایران کوچک‌ترین زیرگونه با وزن حدود ۲۵۰ کیلوگرم است. در واقع خرس قهوه‌ای در کشورهای مختلف با نام محلی خاصی شناخته می‌شود.
وی ادامه داد: این خرس در دنیا از لحاظ تعداد جمعیت از وضعیت خوبی برخوردار است یعنی در کمترین مرحله نگرانی قرار دارد اما در ایران و حوزه خاورمیانه در شرایط خطر انقراض است چون جمعیتش بیشتر تحت تأثیر عوامل مختلف تهدید قرار گرفته است.

خرس سیاه در وضعیت بحرانیاین کارشناس حیات‌وحش گفت: خرس سیاه گونه دیگر خرس در ایران است که در استان سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و حاشیه شرقی و شمال شرقی استان هرمزگان وجود دارد.
وی افزود: وضعیت خرس سیاه اسفبار است و به‌شدت در خطر انقراض قرار دارد در واقع می‌توان گفت که وضعیت آن بحرانی است و خیلی‌ها احتمال می‌دهند که کمتر از ۱۰۰ قلاده خرس سیاه در ایران وجود داشته باشد.

تخریب زیستگاه و تقابل با انسان مهم‌ترین عوامل تهدید خرس‌هانظامی گفت: تخریب زیستگاه مهم‌ترین تهدید حیات خرس‌ها است، مثلاً در حوزه زاگرس تمام جنگل‌های بلوط در حال از بین رفتن هستند، در حوزه البرز جاده‌سازی، ویلاسازی و جنگل‌تراشی زیستگاه‌های این حیوانات را نابود کرده است.
وی تعارض و تقابل با انسان را دومین عامل تهدید خرس‌ها عنوان کرد و افزود: خرس به بزرگ‌جثه بودن، نیازهای غذایی و زیستگاهی زیادی دارد و همین مسئله باعث شده تعارضش با انسان زیاد شود؛ بسیاری از مواقع جنگل‌تراشی و ویلاسازی باعث نفوذ انسان به زیستگاه این حیوانات می‌شود و خرس هم برای یافتن غذا به‌ناچار وارد آبادی‌ها شده و مثلاً دامهای کوچک را می‌خورد، از زباله تغذیه می‌کند یا زمین‌های کشاورزی و باغات میوه را تخریب می‌کند که همین مسئله موجب واکنش انسان‌ها و کشته شدن حیوان می‌شود.

توله‌کُشی تهدید دیگر خرس‌هانظامی درباره نحوه زادآوری خرس‌ها گفت: خرس‌ها هر دو تا سه سال یک‌بار زادآوری می‌کنند، از آنجا که معمولاً یک تا دو سال توله‌هایشان با آن‌ها می‌مانند تا بزرگ و مستقل شوند از این رو بعد از آن تا جفت‌گیری کند و توله به دنیا بیاید معمولاً یک فرآیند سه‌ساله طی می‌شود.
وی افزود: خرس‌ها معمولاً در هر زایمان، بین یک تا سه توله به دنیا می‌آورند البته هر چقدر سن مادر بیشتر باشد تعداد توله‌ها در زمان تولد و هم از لحاظ زنده ماندن بعد از تولد بیشتر می‌شود چون مادر باتجربه‌تر شده و بهتر می‌تواند از توله‌ها مواظبت کند.
عضو هیات علمی دانشکده محیط‌زیست سازمان محیط‌زیست ادامه داد: اولین بارداری خرس‌های ماده در سه تا چهار سالگی رخ می‌دهد که معمولاً یک توله به دنیا می‌آورند اما وقتی سن آن‌ها از ۸ سال به بالاتر می‌رود تعداد توله‌ها نیز بیشتر می‌شود چون هم جثه حیوان بزرگ‌تر می‌شود و هم باتجربه‌تر شده‌اند در این حالت نرها هم به‌راحتی نمی‌توانند به آن‌ها حمله کنند زیرا ماده‌ها باهوش‌تر شده‌اند.
به گفته وی خرس‌ها معمولاً ۱۲ تا ۱۵ سال در طبیعت عمر می‌کنند.
نظامی گفت: البته خیلی از خرس‌ها خودشان را از بین می‌برند مثلاً تصور کنید جمعیت کم است و خرس‌های نر نمی‌توانند سه سال صبر کنند تا جنس ماده دوباره آماده جفت‌گیری یا به اصلاح «فحل» شود تا زمانی که ماده توله دارد فحل نمی‌شود (برای جفت‌گیری آماده نیست) از این رو خرس‌های نر توله‌ها را می‌کشند تا مادر زودتر آماده جفت‌گیری شود که به‌اصطلاح به آن توله‌کُشی می‌گویند که خود تهدیدی برای جمعیت آن‌ها محسوب می‌شود.
طبق برآوردها حدود یک هزار تا هزار و ۳۰۰ خرس قهوه‌ای و کمتر از ۱۰۰ قلاده خرس سیاه در زیستگاه‌های طبیعی ایران زندگی می‌کنند.

جهت مشاهده مهمترین مطالب مرتبط می توانید بر روی هر یک از عناوین زیر کلیک کنید:

خطرات زیست محیطی کاهش منابع دریایی

وضعیت نامطلوب باغ وحش‌های ایران

هفت خوان رستم برای احیای شیر ایرانی

پلاستیک معضلی برای حفاظت از پرندگان

انقراض گونه ها پیش از شناسایی