اقدامات بین‌المللی راه نجات اقیانوسها است
18 خرداد 1398 ساعت 3:00
اقیانوسها و دریاها در پیشرفت و ادامه زندگی بشر نقش به سزایی دارند. حجم زیادی از مردم کره زمین از طریق این پهنه‌های وسیع آبی امرار معاش می‌کنند، از سوی دیگر نقش قابل توجهی در تلطیف هوا و تعدیل دما دارند که بر این اساس نمی‌توان نقش آنها را در ادامه حیات بر روی کره زمین نادیده گرفت.
به گزارش زیست آنلاین، اقیانوسها و دریاها پهنه‌های آبی وسیعی هستند که زندگی جمعیت زیادی از ساکنان کره زمین به آنها وابسته است اما عواملی مانند اسیدی شدن این پهنه‌ها را تهدید می‌کند و تنها راه نجات، اقدامات بین‌المللی است.
پیش از سال ۲۰۰۰، فقط چهار اقیانوس آرام، اطلس، هند و منجمد شمالی در جهان به رسمیت شناخته شده بود اما پس از آن بدنه اقیانوسی جدیدی توسط سازمان بین‌المللی آبنگاری یا هیدروگرافی (IHO) نامگذاری و با عنوان اقیانوس جنوبی یا اقیانوس منجمد جنوبی تعیین شد. این اقیانوس در بخش‌های جنوبی اقیانوس آرام، اقیانوس اطلس و اقیانوس هند گسترش یافته است. در واقع تقریباً سه چهارم زمین از اقیانوسها پوشیده شده است، پس حجم بیشتر کره زمین را پهنه‌های آبی در بر گرفته است و از این رو حفاظت از آنها الزامی است اما گویا گوش بشر بدهکار این حرف‌ها نیست و برای توسعه حاضر به انجام هر کاری است حتی نابودی دریاها و اقیانوسها.
ایران نیز با قرار گرفتن در کنار سه توده آبی ارزشمند خلیج‌فارس، دریای عمان و دریای خزر و دارا بودن هزاران کیلومتر خط ساحلی، یک کشور دریایی محسوب می‌شود. استفاده از دریاها و حفاظت از محیط این منابع یکی از وظایف ما انسان‌هاست و بهره‌برداری از این دریاها قطعاً نقش اساسی در توسعه همه جانبه کشور دارد.
اما انسان همراه با توسعه مشکلاتی را برای دریاها و اقیانوسها ایجاد کرده که موجب شد تصمیمی در این زمینه اتخاذ شود تا برای حفاظت از اقیانوسها دست به کار شوند. در همین راستا برای شروع، یک روز را به نام روز جهانی اقیانوسها نامگذاری کردند.
در واقع برای نخستین بار و در سال ۱۹۹۲، پیشنهاد اختصاص روزی به این نام توسط هیئت کانادایی شرکت‌کننده در «اجلاس زمین» در ریو دو ژانیرو برزیل مطرح شد. در سال ۱۹۹۸، کمیسیون بین دولتی اقیانوس‌شناسی یونسکو از برگزاری مراسم بین‌المللی رسمی در این زمینه حمایت کرد. در سال ۲۰۰۲، دو سازمان حفاظت از محیط‌زیست به نام‌های «شبکه جهانی اقیانوس» و «پروژه اقیانوس» این روز را با استفاده از شبکه باغ‌وحش‌ها، آکواریوم‌ها و گروه‌های زیست‌محیطی خود در سراسر جهان جشن گرفتند. در نهایت، مجمع عمومی سازمان ملل نیز به‌صورت رسمی روز جهانی اقیانوسها را در سال ۲۰۰۸ تعیین کرده و در هشتم ژوئن ۲۰۰۹ نخستین مراسم آن برگزار شد. پس از آن هر ساله در روز هشتم ژوئن (۱۸ خرداد) مراسم روز جهانی اقیانوسها برگزار می‌شود.
هر سال نیز با توجه به وضعیت اقیانوسها یک شعار برای این روز جهانی انتخاب می‌شود که امسال «اسیدی شدن اقیانوسها و توسعه ظرفیت منطقه‌ای در مشاهدات اقیانوسی» تعیین شده است.
ابوالفضل صالح عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی روز شنبه همزمان با روز جهانی اقیانوسها درباره علت اسیدی شدن این پهنه‌های آبی به خبرنگار علمی ایرنا گفت: افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی و تغییرات کاربری سطح زمین به ویژه بعد از انقلاب صنعتی باعث افزایش قابل توجه ورود دی‌اکسید کربن به اتمسفر شده است، طوری که امروزه میانگین غلظت دی‌اکسید کربن در اتمسفر به بیش از عدد ۴۰۰ PPM رسیده است. این مقدار یعنی افزایش یک ونیم برابری طی ۲۰۰ سال گذشته، هرساله حدود ۳۰ درصد از دی‌اکسید کربن تولید شده توسط بشر وارد اقیانوسها و دریاها می‌شود و طی واکنش‌هایی که با آب دریاها انجام می‌دهد باعث اسیدی‌تر شدن این پهنه‌های آبی می‌شود.
به گفته وی در واقع دلیل اصلی افزایش دی‌اکسید کربن، مصرف سوخت‌های فسیلی و صنایعی مانند صنایع سیمان است و کشورهایی مانند آمریکا، چین، هند و اتحادیه اروپا در صدر تولیدکنندگان گاز گلخانه‌ای دی‌اکسید کربن قرار دارند.
وی تاکید کرد: اسیدی شدن دریاها و اقیانوسها می‌تواند عوارض زیادی بر روی موجودات و منابع دریایی داشته باشد، بسیاری از موجودات مانند آبسنگ‌های مرجانی، نرم‌تنان صدفدار و سخت‌پوستان که در دریاها و اقیانوسها زندگی می‌کنند در واقع ساختارهای سخت خود مانند اسکلت یا پوسته‌های محافظ خود را از کانی کربنات کلسیم می‌سازند، این در حالی است که تشکیل و پایداری کانی کربنات کلسیم نسبت به اسیدی شدن بسیار حساس است، در شرایطی که دریا اسیدی‌تر شود یا به عبارت دیگر PH آب دریا کاهش یابد تشکیل و حفظ ساختارهای کربنات کلسیمی توسط موجودات دریایی دشوارتر می‌شود، بنابراین ادامه این روند در آینده می‌تواند بسیاری از منابع دریایی که از ساختارهای کربنات کلسیمی استفاده می‌کنند را در معرض تهدید قرار دهد.
صالح ادامه داد: مطالعات زیاد صورت گرفته در این خصوص نشان می‌دهد که آبسنگ‌های مرجانی ممکن است بیشترین تأثیر منفی را از فرایند اسیدی شدن دریاها متحمل شوند، افزایش انرژی مورد نیاز برای ساخت اسکلت کربناتی و بنابراین کاهش رشد کلنی‌های مرجانی، از اولین آثار اسیدی شدن اقیانوسها بوده است، این پدیده می‌تواند صنایعی مانند پرورش دوکفه‌ای‌ها را نیز با توجه به جنس صدف‌های کربناتی آنها تحت تأثیر قرار دهد.
وی گفت: تحقیقات نشان می‌دهد که حتی برخی گونه‌هایی که به کانی کربنات کلسیم وابسته نیستند نیز به شیوه‌های دیگری مورد تهدید قرار می‌گیرند. به عنوان مثال کاهش قدرت تشخیص شکارچی در برخی گونه‌های ماهی در شرایط اسیدی‌تر باعث می‌شود این گونه‌ها راحت‌تر شکار شوند و به این صورت در خطر انقراض قرار می‌گیرند و چون بخشی از یک زنجیره غذایی بزرگ‌تر هستند چنانچه از بین بروند به تبع آن کل زنجیره غذایی تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی افزود: همچنین بسیاری از شناورهای کوچک مانند فیتوپلانکتون‌ها که در واقع تولیدکنندگان اولیه در زنجیره غذایی دریاها و اقیانوسها هستند و برخی از آنها از ساختارهای کربنات کلسیمی استفاده می‌کنند نیز در خطر تهدید قرار می‌گیرند؛ بنابراین تأثیرات اسیدی شدن اقیانوسها بسیار گسترده است و باید مورد توجه مسئولان در سطح بین‌المللی قرار گیرد. اگرچه راه‌حل‌های متعددی جهت جلوگیری از اسیدی شدن دریاها و اقیانوسها ارائه می‌شود ولی اکنون می‌توان گفت، تنها راه‌حل رهایی از تأثیرات منفی اسیدی شدن اقیانوسها، اقدامات قاطع بین‌المللی در مسیر کاهش و جلوگیری از انتشار گاز دی‌اکسید کربن در اتمسفر است.
وی گفت: به دلیل اهمیت این موضوع، پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در راستای رسالت‌ها و وظایف خود، در قالب برنامه پایش بلندمدت محیط‌های دریایی کشور، وضعیت پارامترهای مرتبط با اسیدی شدن دریاها را در نواحی ساحلی و دور از ساحل در خلیج‌فارس و دریای مکران پایش و ثبت می‌کند که گزارش‌های مفصلی را به‌زودی ارائه خواهد کرد.
۲ هزار و ۹۲۰ گونه آبزی در خلیج فارس و دریای عمان وجود داردرییس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان گفت: یافته‌ها نشان می‌دهد، در خلیج فارس و دریای عمان ۲ هزار و۹۲۰ گونه متعلق به یک هزار و ۹۱۱ جنس از ۹۲۵ خانواده از آبزیان دریایی وجود دارد که ۴۱ گونه آن جدید هستند.
محمد صدیق مرتضوی با بیان اینکه این مرکز ماهیت تحقیقاتی خود را بر حفظ گونه‌های آبزی قرار داده، افزود: تا کنون یک هزار و ۲۰ گونه از این تعداد، طبقه بندی و در قالب چهار اطلس منتشر شده است.
وی خاطر نشان کرد: اطلس اول با معرفی ۴۰۰ گونه ماهی، ۱۵۰ گونه نرم تنان، ۱۲۰ گونه ماهیان زینتی و۱۵۰ گونه جلبک دریایی به چاپ رسید که نتایج شناسایی گونه‌های آبزی در اکوسیستم خلیج فارس و دریای عمان است.
این مقام مسؤول بیان داشت: از گونه‌های آبزیان بانک ژن زنده تهیه و طرح‌هایی نیز در شمال و جنوب کشور اجرا شده که به حفظ گونه‌ها به خصوص در استان هرمزگان کمک بسیاری می‌کند.
وی با اشاره به اهمیت نقش مدیران، بهره برداران و مردم در حفظ اکوسیستم اظهار داشت: مدیران باید در تصمیمات خود از مشارکت تعاونی‌ها و سازمان‌های مردم نهاد استفاده کنند، بهره برداران آگاهی لازم را از برداشت بی رویه در طبیعت و به خطر انداختن محیط زیست کسب کنند و به مردم آموزش‌های لازم برای حفاظت از زیست گاه‌ها داده شود.
رئیس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان، عوامل کاهش تنوع زیستی در خلیج فارس و دریای عمان را، تنش‌های محیطی و ساخت و سازهای نوار ساحلی، ورود آلاینده‌ها به اکوسیستم، افزایش جمعیت انسان‌ها و افزایش سرانه مصرف آنها عنوان کرد.
مرتضوی ادامه داد: تنوع زیستی، سلامت و تغذیه مردم با یکدیگر در ارتباط هستند و اگر زیست گاه‌ها در حوزه شیلات تخریب شود بر معیشت ساحل نشینان اثر خواهد گذاشت.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: در صورتی که اکوسیستم به خطر بیافتد، ساکنان نوارساحلی درمناطق استان به سمت حاشیه شهرها مهاجرت می‌کنند.
به گفته وی، طرح تحقیقاتی شناسایی مناطق حساس شیلات در کنار مناطق حفاظتی از سال گذشته آغاز شده است که نتایج آن به مدیریت بهتر زیست بوم کمک خواهد کرد.
۷ واقعیت تکان‌دهنده درباره بحرانِ جهانیِ آلودگی اقیانوسیپرندگان دریایی مرده، نهنگ‌هایی که همراه با حجمی از پلاستیک به ساحل می‌زنند، قلاب‌های ماهیگیری رها شده در آب‌ها، کیسه‌های پلاستیکی و دیگر زباله‌های تجمع یافته در اقیانوسها و میکروپلاستیک‌هایی که بی آن که دیده شوند، حیات دریایی را به نابودی می‌کشانند، بخشی از بحرانی است که اقیانوس‌های کره زمین با آنها مواجه‌اند.
به گزارش ایسنا، میزان پلاستیک‌هایی که روانه آب‌های اقیانوسی می‌شوند همچنان رو به افزایش است و این معضل احتملا فقط رو به وخامت خواهد رفت.
در ادامه به نقل از شبکه خبری سی‌ان‌ان برخی از واقعیت‌های تکان‌دهنده در مورد بحران آلودگی اقیانوسی در کره زمین آورده شده است:
۱) سالانه حدود هشت میلیون متریک تُن پلاستیک وارد اقیانوسها می‌شود. این میزان، وزنی معادل نزدیک به ۹۰ ناو هواپیمابر دارد.
۲) میزان یاد شده همچنین معادل این است که در هر دقیقه یک کامیون زباله روانه اقیانوسها شود.
۳) گاهی اوقات پلاستیک‌ها و سایر زباله‌های سرازیر شده به اقیانوسها، در یک نقطه تجمع یافته و یک بستر اقیانوسی زباله‌ای را تشکیل می‌دهند.
بستر زباله‌ای عظیم اقیانوس آرام واقع میان هاوایی و کالیفرنیا، بزرگ‌ترین بستر اقیانوسی زباله‌ای جهان است که برآورد می‌شود از ۱.۸ تریلیون تکه زباله تشکیل شده است. این بستر به اندازه دو برابر وسعت ایالت "تگزاس" در آمریکا یا سه برابر اندازه کشور فرانسه است.
۴) سالانه بیش از یک میلیون پرنده دریایی و بیش از ۱۰۰ هزار پستاندار دریایی قربانی آلودگی پلاستیکی در اقیانوسها می‌شوند.
۵) منشا ۸۰ درصد از آلودگی محیط دریایی، خشکی‌ها هستند. این آلودگی‌ها شامل رواناب‌های مخازن عفونی، کامیون‌ها، مزارع، مراتع احشام و همچنین نفت‌های نشت شده از موتورهای وسایل نقلیه است.
۶) پلاستیک‌ها در نقاطی به عمق ۱۱ کیلومتر یا ۷ مایلی اقیانوسها کشف شده‌اند، این بدان معناست که این آلودگی‌ها به برخی از دورافتاده‌ترین نقاط جهان رسیده‌اند.
۷) تا سال ۲۰۵۰ میلادی از لحاظ وزنی، پلاستیک بیشتری نسبت به جمعیت ماهی‌ها در اقیانوسها وجود خواهد داشت.
تاکید سازمان ملل بر نقش برابری جنسیتی در حفظِ اقیانوس‌هاهمزمان با "روز جهانی اقیانوسها"، انگلیس نیز به کمپین جهانی مقابله با آلودگی پلاستیکی ملحق شد.
هشتم ژوئن (۱۸ خرداد) که روز جهانی اقیانوسها نامگذاری شده فرصت خوبی است تا آگاهی عمومی در مورد حفاظت از این منابع آبیِ ارزشمند ارتقاء پیدا کند. اقیانوس‌های جهان منابع بسیاری از جمله اکسیژن، تنظیم اقلیم، مواد غذایی، دارو و موارد دیگر را در اختیار زمین قرار می‌دهند.
با این وجود مشاهده می‌شود اقیانوسها و حیات دریایی از قبیل مرجان‌ها و شیلات به دلیل چالش‌های متعددی که با آنها روبرو هستند در معرض تهدید قرار دارند.
سازمان ملل شعار امسال روز جهانی اقیانوسها را "جنسیت و اقیانوسها" انتخاب کرده‌است تا تاکیدی بر اهمیت برابری جنسیتی در اثربخشی حفاظت از اقیانوسها، دریاها و حیات دریایی جهان باشد.
از سال ۲۰۰۲ میلادی اقدامات و تلاش‌های پیوسته‌ای به منظور تقویت فعالیت‌های روز جهانی اقیانوسها صورت گرفته و این روز فرصت ویژه‌ای برای بررسی اقدامات حفاظتی از این منابع آبی است.
به گزارش اسکای نیوز، اوائل سال جاری «ریچ هورنر» غواصی که در بالی زندگی می‌کند با بیان اینکه در سطح و عمق اقیانوسها انواعی از لوازم خانگی از جمله سبد، بطری‌های آب و کیسه‌های پلاستیکی وجود دارند در رابطه با تاثیرات پسماندهای پلاستیکی بر حیات دریایی اظهار کرد: این تاثیر منفی وحشتناک است.
جهت مشاهده مهمترین مطالب مرتبط می توانید بر روی هر یک از عناوین زیر کلیک کنید:
خطرات زیست محیطی کاهش منابع دریایی
واکنش گروه های سبز به استراتژی دریایی دولت ها
بودجه کم محیط زیست دریایی و طرح اقدام ملی برای دریای خزر
رفع آلودگی های پلاستیکی دریا توسط زیست شناسان دریایی
چالش های جدی برای اکوسیستم آبی
تغییر اقلیم مناطق کشنده اقیانوس را چهار برابر کرد
روند رو به رشد در اقتصاد آبی
کد مطلب: 80964