زیست آنلاین: به عنوان یک نتیجۀ اساسی، اصلاح الگوی مصرف انرژی در بخش های مختلف، ارتقای سطح فناوری های حوزۀ انرژی و اعمال راهکارهای تشویقی و تنبیهی پیش بینی شده در قانون مذکور می تواند تأثیر چشمگیری در کاهش شدت انرژی کشور داشته باشد و به افزایش بهره وری کمک کند.

به گزارش زیست آنلاین، لزوم مدیریت مصرف انرژی در طرف عرضه و تقاضای انرژی و تأثیر آن در ارتقای کارایی انرژی بر کسی پوشیده نیست و فاصلۀ شاخص های مهم ارزیابی مصرف انرژی در کشوری مانند ایران با سطح استاندارد جهانی خود مبیّن این موضوع است. در این میان، اعمال سیاست هایی که رفتار مصرف کنندۀ نهایی را اصلاح کند از اهمیت ویژه ای برخوردار است. قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی یکی از مهم ترین قوانینی است که شامل سیاست ها و برنامه های غیرقیمتی است که اعمال آن نقش بسزایی در افزایش کارایی سیستم انرژی، کاهش میزان مصرف انرژی و کاهش آلودگی دارد.

مقدمه: در عصري كه رشد فزاينده جمعيت از يك طرف و ظهور تكنولوژي هاي نوين از سوي ديگر كشورها را در يك دوران گذر قرار داده است، توجه به منابع و ثروت هاي خدادادي در راستاي ارائه زندگي و اداره كرد جوامع مختلف نقش حياتي و حائز اهميتي دارد، علاوه بر آن پرداختن به مقوله بهرمندي نسل هاي آينده بشري ازاين منابع به عنوان حق مسلم آنان سبب ميگردد تا اين انگيزه در هر فرد بوجود آيد كه خود را در قبال مصرف، حفظ و نگهداري و تلاش درجهت تجديد حيات مجدد منابع طبيعي مسئول بداند و سعي و تلاش نمايد تا علاوه بر بهره برداري بهينه از اين منابع موجب كاهش سطح دسترسي آيندگان نگردد و با ارئه راه كارهاي قابل اجرا فرهنگ مصرف اصولي و هدفمند را در كشور نهادينه نمايد.

تعاريف اصلاح الگوی مصرف: اصلاح : اصلاح به معناي سامان دادن ، بهينه ساختن وبه نيكي در آوردن است

الگو: عبارت است از مدل، طرح و نمونه اي كه از آن الهام گرفته مي شود و يا نسخه اي از آن برداشته مي شود

مصرف: يعني بهره گيري از چيزي(كالاوخدمات) براي برآوردن يك يا چند نياز

به بیان کلی الگوي مصرف عبارت است: ازرفتار افراد، خانوار ها وكل جامعه، در انتخاب، خريد ومصرف كالاوخدمات و در نهایت اصلاح الگوي مصرف به معني نهادينه كردن صحيح استفاده از منابع كشور در راستاي ارتقاي شاخص هاي زندگي وكاهش هزينه ها بمنظور تحقق عدالت اجتماعی است.



الگوي مصرف در فرهنگ ملل : اصلاح الگوي مصرف كه به معني نهادينه كردن روش صحيح استفاده از منابع كشور است، سبب ارتقاي شاخص هاي زندگي و كاهش هزينه ها شده و زمينه اي براي گسترش عدالت است . از طرفي الزام مصرف بهينه باعث مي شود تا علاوه بر پيشرفت علمي ناشي از ارتقاي فن آوري در طراحي و ساخت وسايل و تجهيزات بهينه مطابق با استانداردهاي جهاني، فرصت توزيع مناسب منابع و به تبع آن پيشرفت در ديگر بخش هايي كه كمتر مورد توجه بوده است نيز فراهم گردد. اصلاح الگوي مصرف نيازمند فرهنگ سازي پايدار است و اين خود نيازمند راهكارهايي است تا همه افراد جامعه الزام رفتارهاي اصلاح مصرف را احساس كنند و به تدريج اين اصلاح نهادينه شده و به يك رفتار پايدار و نهايتا به يك فرهنگ در تمامي عرصه هاي مصرف تبديل شود.



اصلاح الگوی مصرف در اقتصاد این، مسأله براي ايجاد تعادل ميان درآمد و هزينه بسيار مهم و اساسي است و در حوزه اقتصاد خانواده نيز مي تواند تأثيرگذار و سرنوشت ساز باشد. طبیعی است که اصلاح الگوی مصرف می تواند آرمان یک ملت باشد. اصلاح الگوی مصرف یک مفهوم بسیار کلی به شمار می آید که هم در حوزه ها و ابعاد مختلف فرهنگی، در خصوص مباحث اصلاح الگوی مصرف، رفتار مصرفی مردم و دولتمردان برنامه های مشخص داشته و هم بخش عمده ای از سیاستهایی که باید در حوزه اقتصاد دنبال شود، بر مبنای این آرمان باشد.

در علم اقتصاد چون سخن از توليد و توزيع و مصرف است واژه صرفه جويي به معناي مصرف درست و مناسب چيزي است كه در اختيار شخص قرار دارد و در ازاي آن كار و يا هزينه اي پرداخت شده است. بنابراين صرفه جويي در ارتباط با مصرف چيزي است كه داراي ماليت مي باشد و انسان در قبال آن كار و يا هزينه اي پرداخته و يا مي پردازد.

درحوزه علم اقتصاد، آموزه های این علم اغلب در این مورد است که چگونه از حداقل منابع، حداکثر استفاده را ببریم. علم اقتصاد خرد و کلان بر همین موضوع متمرکز است. پس باید از آموزه های این علم برای بهره وری بهتر از منابع موجود استفاده نمود. در مسایل اجتماعی، الگوهای رفتاری، فنی و فناوری باید به اصلاح الگوی مصرف توجه شود.

قانون اصلاح الگوي مصرف انرژي كاربرد انواع انرژيهايي كه در كشور توليد، وارد و مصرف مي شود، به گونه اي كه بدون كاستن از سطح توليد ملي و رفاه اجتماعي، از اتلاف انرژي از نقطه توليد تا پايان مصرف جلوگيري نمايد و افزايش بازدهي و بهره وري، استفاده اقتصادي از انرژي، بهر هبرداري بهتر، كمك به توسعه پايدار و حفاظت از محيط زيست را باعث شود، براساس اين قانون مديريت و بهينه سازي مي گردد.

چند مورد از اصطلاحات به كار رفته در قانون اصلاح الگوي مصرف انرژي بازيافت انرژي: بهره گيري از انرژيهاي اتلافي در سامانه هاي مصرف كننده انرژي، به طوري كه باعث افزايش بازدهي كلي انرژي گردد. برچسب مصرف انرژي: صفحه حاوي اطلاعات مربوط به معيارها و مشخصات فني از قبيل مقدار مصرف و يا بازده انرژي در هر كالاي انرژي بر و مقايسه آن با معيارهاي مصوب است كه قابل نصب بر روي كالاها باشد.  تجهيزات مصرف كننده انرژي: وسايل، ماشي نآلات و كالاهاي مصر فكننده حاملهاي انرژي يا تبديل كننده انرژي كه در بخشهاي مختلف اعم از صنعت، كشاورزي، تجاري، خانگي، حمل و نقل عمومي و نظاير آنها استفاده مي شود.  توربين هاي انبساطي: تجهيزاتي است كه ب هجاي فشارشكن نصب مي شود و از انرژي حاصل از تفاوت فشار گاز طبيعي شبكه هاي گازرساني استفاده و آن را تبديل به برق مي كند.  توليد همزمان برق و حرارت: فناوري ويژ هاي كه در آن تلفات حرارتي ناشي از تبديل سوخت به انرژي مكانيكي يا الكتريكي، بازيافت شده و به مصرف حرارتي مراكز صنعتي، تجاري، مسكوني، كشاورزي و عمومي مي رسد و در اثر آن بازدهي كل سامانه به مقدار قابل ملاحظه اي افزايش مي يابد.   توليد همزمان پراكنده برق و حرارت: روشي كه در آن باتوجه به توسعه مولدهاي مقياس كوچك، همزمان برق و حرارت در محل مصرف توليد مي شود و بدون نياز به انتقال، حرارت توليد شده به مصرف مي رسد. حاملهاي انرژي: مواد و عناصر طبيعي اعم از فسيلي و غيرفسيلي يا فرآورده هاي آنها مانند نف تخام، فرآورده هاي نفتي، گازطبيعي، زغا لسنگ و منابع تجديد شونده انرژي كه قابليت انرژ يزايي دارند و مي توان با انجام عمليات خاصي، از انرژي نهفته در آنها به صورتهاي مختلف استفاده نمود. حمل و نقل تركيبي: اتصال سامانه هاي مختلف جاب هجايي مسافر و حمل كالا به نحوي كه شيوه حمل ونقل به صورت بهينه تغيير يابد.  حمل و نقل هوشمند: فناوريهاي پيشرفته الكترونيكي، مخابراتي و اطلاعاتي در وسايل نقليه و زيرساختهاي حمل و نقل كه ب هكارگيري آنها موجب افزايش ايمني، بهر هوري، تسهيل در رفت و آمد و كاهش تراكم ترافيكي مي گردد. ساختمان سبز: به ساختماني اطلاق مي شود كه ضوابط خاص مكان يابي، طراحي سامانه هاي ساخت، اجراء، نگهداري، بهره برداري و بازيافت در آن ب همنظور آسيب رساني هرچه كمتر به طبيعت و تعامل با محيط پيراموني رعايت مي شود.  ساختمان و واحد صنعتي هدف: ساختمان و واحدي صنعتي كه مشمول مقررات مديريت انرژي است.  سامانه مصرف كننده انرژي: مجموع هاي از تجهيزات و فرآيندهاي توليدي، خدماتي، صنعتي و مانند آن است كه در آن انرژي، مصرف، تبديل و يا منتقل م يشود.  سوخت: موادي كه قابليت احتراق دارند؛ مانند نفت خام، فرآورده هاي نفتي و گاز طبيعي، زغال سنگ و زغال چوب. سوخت هسته اي مشمول اين تعريف نيست.  شركت بازرسي فني انرژي: شركتي از نوع خدمات مهندسي و تأييد صلاحي تشده كه موظف به بررسي و اندازه گيري معيار مصرف انرژي در واحدهاي صنعتي و تطبيق آن با معيارهاي تعيين شده در استانداردهاي مربوطه است.   شركت خدمات انرژي: شركتي از نوع خدماتي و مهندسي است كه در كليه بخشهاي مصرف كننده انرژي، پروژه هاي مرتبط با بهبود كارآيي انرژي را طراحي، اجراء و تأمين مالي می کند. اين شركت با تضمين حصول سطح مشخصي از كارآيي انرژي، تمام مخاطرات پروژه را بر عهده م يگيرد و هزينه و سود خود را از محل صرفه جويي انرژي تأمين مي كند. شناسنامه صرفه جويي انرژي: فرم گزارشي از ميزان و نحوه صرفه جويي انرژي واحدها و سامانه ها و فرآيندهاي يك واحد صنعتي است كه موارد و اقلام آن طبق بخشنامه ها و آيين نامه ها مشخص خواهد شد. ضوابط برتر مديريت مصرف انرژي: مجموعه مشخصات فني مربوط به مصرف انرژي است كه در برگيرنده كيفيتي بالاتر نسبت به استاندارد و متضمن مصرف كمتر نسبت به حد تعيين شده براي اعمال تشويق هاي ويژه در معيارها و مشخصات فني مصرف انرژي بر طبق آيي ننامه هاي مربوط به ضوابط قانوني استاندارد مصرف انرژي باشد.

 فرآيند مصرف كننده انرژي: مجموعه عملياتي است كه به توليد يا تبديل يك كالا و يا ارائه خدمات مشخصي منجر و طي اين عمليات، حاملهاي انرژي مصرف گردد. قيمت غيريارانه اي برق: قيمتي كه هر ساله توسط هيأت وزيران تعيين مي شود.   قيمت غيريارانه اي فرآورده هاي نفتي: قيمتي معادل بهاي عرضه فرآورده هاي نفتي در خليج فارس است.   قيمت غيريارانه اي گاز: قيمتي معادل بهاي پاية صادراتي گاز است. سياستها و خط مش يهاي اساسي در زمینه اصلاح الگوی مصرف انرژی تعيين، اصلاح و بازنگري خط مشي هاي اساسي در مورد هر كدام از حوزه هاي مصرف و توليد انرژي توسط كارگروهي متشكل از وزراء نيرو و نفت و معاون برنام هريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهور انجام مي شود. علاوه بر آن راهكارهاي اجرائي مناسب به منظور حمايت و تشويق براي ارتقاء نظام تحقيق و توسعه درباره فناوري هاي جديد نیز از طريق تأمين اعتبارات تحقيقاتي موردنياز تا مرحله ساخت نمونه و تجاري سازي، توسط وزارتخانه هاي نفت و نيرو در قالب بودجه سنواتي تدوين و به تصويب هيأت وزيران مي رسد.

ساختار و تشكيلات سياستگذاري در بخش انرژي كشور از جمله انرژي هاي نو و بهينه سازي توليد و مصرف انواع حامل هاي انرژي فقط برعهده شوراي عالي انرژي است.

تبصره  ساختار شورا ي عالي انرژي بايد به گونه اي اصلاح شود كه امكان حضور منظم طرف هاي عرضه و تقاضاي انرژي در جلسات شورا و سياست گذاري مشترك آنها در بخش انرژي فراهم شود. وزارتخانه هاي نيرو، نفت، كشاورزي و صنايع و معادن نیز موظفند كليه فناوري هاي موردنياز حوزه تخصصي براي عرضه و مصرف انرژي در بيست سال آينده را در حيطه تخصصي خود شناسايي و تمهيد كنند و امكان طراحي و بهبود آنها براي به كارگيري توسط سازندگان و توليدكنندگان داخلي را فراهم نمايند.



معيار و استاندارد مصرف انرژي مشتركين، فرآيندها و تجهيزات انرژ ي بر وزارتخانه هاي نفت و نيرو در چهارچوب قانون بودجه سالانه و قانون هدفمندكردن يارانه ها موظفند با همكاري وزارتخانه هاي مرتبط و مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران و توجه به شرايط اقليمي، فرهنگ و عادات مصرفي، تكنولوژي مورد استفاده در بخشهاي صنعت، معدن و كشاورزي الگوي مصرف ماهانه حامل هاي انرژي را براي بخشهاي خانگي، تجاري، عمومي و مصرف ويژه انرژي صنايع (ازجمله صنايع نفت و نيرو)، معادن، صنايع معدني، كشاورزي و پمپاژ آب را تعيين كرده و به تصويب هيأت وزيران برسانند.

مصرف كنندگان انرژي در بخش ساختمان و شهرسازي در اجراي قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان، وزارت مسكن و شهرسازي موظف است آيين نامه هاي صرفه جويي مصرف انرژي در ساختمان ها را با جهت گيري به سوي ساختمان سبز و همچنين شهرسازي را منطبق بر الگوي مذكور با همكاري وزارتخانه هاي نفت، نيرو، كشور و معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهور ظرف ي كسال بعد از تصويب اين قانون تهيه و به تصويب هيأت وزيران برساند.

آيين نامه هاي اجرائي شامل معيارها و مشخصات فني مصرف انرژي ساختمان سبز حداكثر ظرف شش ماه پس از تصويب اين قانون ب هگونه اي كه تمامي ضوابط خاص در طراحي و ساخت از ديدگاه مديريت انرژي و محيط زيست از جمله كاهش آلودگي و نياز به كمترين حد انرژيهاي تجديدناپذير در آنها لحاظ شده باشد، تبصره  الگوي مصرف برق و گازطبيعي به ازاء هر مترمربع ساختمان به پيشنهاد مشترك وزارتخانه هاي نفت، نيرو و مسكن و شهرسازي به تصويب شوراي عالي انرژي مي رسد. مصارف برق و گازطبيعي مازاد بر الگوي مصرف مشمول حداكثر صددرصد( ۱۰۰ %) افزايش قيمت خواهد شد. وزارت مسكن و شهرسازي هر سال گزارش نظارتي از عملكرد دستگا ههاي اجرائي ذي ربط را به هيأت وزيران و مجلس شوراي اسلامي تقديم خواهد كرد.

مصرف كنندگان انرژي در صنايع/ آنچه باید در محدوده صنعت و تولید توجه نمود از آنجا که دو موضوع «روش تولید» و «تولید محصولات کم مصرف» در این حوزه قابل بررسی و اصلاح می باشد، لذا هر گونه تغییری در این دو حوزه منجر به اعمال تغییرات بزرگی در حوزه های دیگر نیز خواهد شد. واضح است که اگر محصولاتی را تولید کنیم که دارای راندمان بالاو مصرف کم باشند. مطمئناً مصرف کنندگان حوزه خانوار، کشاورزی، حمل و نقل و … را نیز تحت تاثیر قرار خواهند داد و اینجاست که می توانیم با قاطعیت اعلام کنیم که «صنعت اولویت اصلاح الگوی مصرف» می باشد.اگر سیاست های تولید به سمتی پیش برود که محصولات پر بازده و کم مصرف را که اصطلاحاً «محصولات بهینه» می نامیم در اولویت تولید قرار بدهند، توانسته ایم قدم بزرگی را در زمینه کاهش هزینه های سرمایه گذاری و بهره برداری برداریم.

جهت مشاهده مهمترین مطالب مرتبط می توانید بر روی هر یک از عناوین زیر کلیک کنید:

کشور در بخش الگوی مصرف با نقاط ضعف فروان مواجه است

روند فعلی مصرف انرژی به اقتصاد کشور آسیب می زند

همسو سازی کلانشهر ها با برنامه اصلاح الگوی مصرف و توسعه انرژی های تجدید پذیر

لزوم توسعه انرژی های تجدیدپذیر و بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان های شهر تهران