یک استاد گروه مهندسی و مدیریت در سوانح طبیعی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران با بیان اینکه با ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی کار تبلیغ برای این زیستگاه طبیعی آسان‌تر شده است، گفت: آنچه مهم به نظر می‌رسد این است که باید برای حفظ و حراست از این جنگل‌ها از ذینفعان یعنی مردم محلی استفاده کرد که این امر با ارایه آموزش‌های بنیادی شیوه حفاظت از میراث‌طبیعی به مردم میسر می‌شود.

به گزارش زیست آنلاین، یک استاد دانشکده محیط‌ زیست دانشگاه تهران با بیان این‌که با ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی مسئولیت حفاظت از این میراث طبیعی سنگین‌تر شده است، گفت: جنگل‌های هیرکانی باقی‌مانده دوران «ژوراسیک» و به نوعی میراث طبیعی ۴۰ میلیون ساله است.

دکتر احمد نوحه‌گر اظهارکرد: جنگل‌های هیرکانی یک زیست‌منطقه در زیست‌بوم جنگل‌های مختلطِ پهن‌برگِ حاشیهٔ جنوبی دریای خزر است که در حاشیهٔ جنوبی و جنوب غربی دریای خزر در بخش‌هایی از ۵ استان شمالی ایران قرار گرفته است.

این دکترای هیدروژئومورفولوژی دانشگاه تهران با ابراز خرسندی از ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در سازمان علمی فرهنگی سازمان ملل (یونسکو) گفت: بدین ترتیب وظایف ما در قبال حفاظت از این میراث طبیعی سنگین‌تر شده است و وقتی «لند اسکیپ اکولوژی» (سیمای سرزمین) جنگل‌ها را بررسی می‌کنیم، درمی‌یابیم که باید برای حفاظت بیشتر در ابتدا مطالعات دقیق و پایه‌ای از این جنگل‌ها انجام داد همچنین بانک اطلاعاتی جدیدی برای این جنگل‌ها تعریف و نتیجه این مطالعات به استراتژی یا راهبرد تبدیل شود.

وی ادامه داد: براساس این استراتژی باید سیاستگذاری صحیحی انجام و منجر به تدوین برنامه‌ای برای حفاظت از میراث طبیعی شود تا این میراث طبیعی با کمترین آسیب‌ها به نسل‌های آینده سپرده شود.

این دکترای هیدروژئومورفولوژی دانشگاه تهران با بیان اینکه باید از ظرفیت‌های محیطی این زیستگاه طبیعی با برنامه‌ای دقیق به‌درستی استفاده شود،اظهارکرد: متأسفانه به دلیل توسعه شهرها در ۵۰ سال گذشته، امانت‌دار خوبی برای این جنگل‌ها نبوده‌ایم اما امید می‌رود از این پس با جلوگیری از دخالت‌های بی‌مورد مانع از تخریب این امانت الهی شویم.

نوحه‌گر با بیان اینکه توسعه و پیشرفت باید با در نظر گرفتن حفظ ظرفیت‌های محیطی باشد، گفت: توسعه یعنی رسیدن به جایگاهی که سبب رفاه، آسایش و آرامش پایدار مردم شود که در این جهت باید به حفظ زیستگاه‌های طبیعی هم توجه ویژه داشته باشیم.

وی با بیان اینکه دستیابی به توسعه باید بر مبنای حفظ عوامل طبیعی و زیستگاه‌ها باشد،اظهارکرد: با ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی حفظ ، حراست، تقویت و توسعه این زیستگاه طبیعی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند و کنترل و نظارت کار دوچندان می‌شود و اگر به این موارد توجه شایان نداشته باشیم از فهرست آثار ثبت شده یونسکو حذف خواهیم شد.

این استاد گروه مهندسی و مدیریت در سوانح طبیعی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران با بیان اینکه با ثبت جهانی این جنگل‌ها کار تبلیغ برای این زیستگاه طبیعی آسان‌تر شده است، گفت: آنچه مهم به نظر می‌رسد این است که باید برای حفظ و حراست از این جنگل‌ها از ذینفعان یعنی مردم محلی استفاده کرد که این امر با ارایه آموزش‌های بنیادی شیوه حفاظت از میراث‌طبیعی به مردم میسر می‌شود.

به گفته نوحه‌گر، باید بخش‌های از دست رفته جنگل‌های هیرکانی طی ۵۰ سال گذشته دوباره احیا و برای حفظ بخش‌های موجود نیز بیش از پیش اهتمام ورزیده شود.



محدودیت در جنگل‌های هیرکانی مهدی‌شهر/آتش افروختن در رودبارک ممنوع رییس منابع طبیعی مهدی شهر از اجرای محدودیت‌هایی در رودبارک این شهرستان همزمان با ثبت جنگل‌های هیرکانی در میراث جهانی خبر داد و گفت: افروختن آتش در رودبارک از این پس ممنوع است.

به گزارش خبرنگار مهر، حمید رضا عبدوس بعد از ظهر شنبه در نشست ستاد مدیریت بحران مهدی‌شهر به میزبانی فرمانداری شهرستان ضمن بیان اینکه به دلیل دارا بودن پوشش بالای گیاهان علفی زیر اشکوب جنگل رودبارک و همچنین ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در میراث ملل جهانی پیشنهاد اعمال محدودیت‌هایی درباره این جنگل‌ها در شمال مهدی‌شهر ارائه شده است، تاکید کرد: یکی از بخش‌های این محدودیت‌ها، ممنوعیت افروختن آتش است.

وی با بیان اینکه منابع طبیعی از این پس با افروختن آتش در رودبارک و جنگل‌های هیرکانی مهدی‌شهر ممانعت خواهد کرد، افزود: از همه گردشگران و طبیعت دوستان و بهره برداران و دامداران می خواهیم با توجه به پوشش بالای گیاهان تا اطلاع ثانوی از هرگونه روشن کردن آتش خودداری کنند.

رئیس منابع طبیعی مهدی‌شهر با بیان اینکه ۲۵ هزار هکتار جنگل پهن برگ و هیرکانی در شهرستان وجود دارد، گفت: در صورت مشاهده افروختن آتش، ماموران محیط‌بان منطقه رودبارک با افراد متخلف برخورد متعاقب با قانون خواهد کرد.

عبدوس با بیان اینکه از مردم و گردشگران می خواهیم در حفظ جنگل‌های هیرکانی، سرمایه ارزشمند و موزه زنده جهانی دست یاری به منابع طبیعی بدهند، گفت: منابع طبیعی اقدامات خوبی در راستای نگهداری از این جنگل‌ها صورت می‌دهد برای مثال برگزاری مانور اطفای حریق با حضور دستگاه‌های اجرایی عضو ستاد در آینده نزدیک یکی از این اقدامات است اما به هر روی باید مردم نیز دست به دست هم دهند تا از جنگل‌های هیرکانی حفاظت کنیم.

معدن‌کاوی؛ تیشه جدید به ریشه جنگل‌ها انگار ما ایرانیان به تغییر کاربری اراضی، قطع درختان، افروختن آتش، چرای دام و احداث جاده برای نابودی جنگل‌ها بسنده نکرده‌ایم و در سال‌های اخیر با احداث «معادن» در جنگل‌ها تیشه بر نابودی ریشه درختان و البته خودمان، به دست گرفته‌ایم.

ارزش منابع‌طبیعی کشور بر هیچکس پوشیده نیست؛ اما جای سوال دارد که چرا روز به روز به خبرهای تکان‌دهنده از غارت آن افزوده می‌شود. شاید ثبت جنگل‌های هیرکانی در یونسکو طی هفته‌های اخیر، خوش‌ترین خبر این سال‌ها از منابع طبیعی بوده است.

هومن روانبخش عضو هیأت علمی دانشکده کویرشناسی دانشگاه سمنان و عضو انجمن علمی جنگلبانی ایران در این‌باره با خبرنگار علمی ایرنا گفت‌وگویی داشت.

هیرکانی در اسارت معادن وی با اشاره به ارزش جنگل‌های هیرکانی اظهار کرد: جنگل‌های هیرکانی شمال کشور که اخیراً در یونسکو به ثبت رسیده است در دامنه‌های شمالی البرز انتشار و باقی‌مانده دوران سوم زمین‌شناسی هستند که قدمتی بیش از دو میلیون سال دارند.

روانبخش ادامه داد: در دوران عصر یخبندان که جنگل‌های معتدله کره زمین در بخش اروپا و آسیا را در بر گرفت جنگل‌های هیرکانی که در عرض جغرافیایی پایین‌تری بودند از یخبندان در امان ماندند که باعث ماندگاری گونه‌های جنگلی ایران و هیرکانی شد.

این عضو هیأت علمی تصریح کرد: در زمان یخبندان، جنگل‌های اروپا به دلیل وجود سرما از بین رفته است اما جنگل‌های هیرکانی این دوره را سپری کرده و باقی مانده‌اند، جنگل‌های اروپا ۱۰ هزار سال پیش احیا شده و توسعه پیدا کرده‌اند در حالی که جنگل‌های ایران دو میلیون سال قدمت دارند و نشان‌دهنده تنوع زیستی بسیار ارزشمند است.

وی با بیان مثالی اضافه کرد: نمونه بارز این موضوع را در بیماری مرگ نارون می‌بینیم، این بیماری در اروپا درختان نارون را از بین برد و با ورود به ایران نیز باعث نابودی بسیار زیاد درختان نارون شد اما پایه‌های زیادی از این درخت باقی ماندند زیرا ژنتیک قوی و پیشینه زیادی داشتند.

روانبخش یادآور شد: درواقع جنگل‌های هیرکانی یک ذخیره ژنتیکی دو میلیون ساله است زیرا به هر میزان که قدمت یک اکوسیستم بیشتر باشد از لحاظ تنوع گونه‌ای در سطح ژنتیکی ارزش بالایی دارد.

عضو انجمن علمی جنگلبانی ایران ادامه داد: مساحت این جنگل بسیار کم است و در گذشته ۵ میلیون هکتار وسعت داشته است اما مساحت فعلی آن به دو میلیون هکتار رسیده است که تخریب بسیاری از مناطق به دلیل عوامل مختلفی اعم از تغییر کاربری جنگل‌ها (به کشاورزی، معدنی و صنعت) اتفاق افتاده است اما مشکلی که در ۱۰ سال اخیر بیشتر به چشم می‌خورد «معادن» است.



معادن از نظر ماده معدنی ارزشمند نیستند روانبخش تصریح کرد: در بخش‌هایی از عرصه‌های جنگلی از قبیل جنگل‌های انبوه به ویژه اکوتون معادنی وجود دارد که از لحاظ ماده معدنی بسیار ارزشمند نیستند و ذخایر اکثر آنها به صورت پوکه معدنی، سنگ لاشه و سنگ آهکی برداشت می‌شود و متأسفانه به دلیل سیاست‌گذاری‌های غلط در سطح استان و جوامع محلی، منافع برخی مسئولین و دیگر مسائل، مجوز بهره‌برداری داده می‌شود و به جنگل خسارت‌های جبران‌ناپذیری وارد می‌کند.

وی با توضیح اینکه زمینی که تبدیل به معدن می‌شود به هیچ وجه قابل احیا نیست، اضافه کرد: در برداشت معدن عرصه و خاک از بین می‌رود، همچنین برای تولید چند میلیمتر خاک جنگلی، سال‌های طولانی زمان نیاز است. در زمان برداشت معدن، خاک و سنگ مادر نیز برداشت می‌شود بنابراین برای احیای اکوسیستم ۶۰۰ سال زمان نیاز است.

روانبخش با بیان اینکه بسیاری از معادن در اکوتون‌ها مجوز دارند و مجوز نیز داده شده است، افزود: در ارتفاعات گیلان، جاده چالوس، هراز، سوادکود، جاده فیروزکوه و گلستان معادنی که در اکوتون مجوز گرفته‌اند قابل مشاهده است. اکوتون محل تلاقی و هم‌پوشانی دو اکوسیستم است و در شمال ایران اکوتون بین ناحیه جنگل‌های معتدله هیرکانی و منطقه ایران و تورانی قرار دارد.

این استاد دانشگاه بیان داشت: مناطق اکوتون از لحاظ تنوع گونه‌ها بسیار غنی هستند زیرا عناصر هر دو اکوسیستم را درون خود دارد اما پوشش و تراکم درختی آنها در مقایسه با جنگل‌های هیرکانی کمتر است.

عضو انجمن علمی جنگلبانی ایران عنوان کرد: در این مناطق به دلیل کاهش تراکم جنگل مجوز به احداث معدن داده می‌شود در حالی که تنوع گونه‌ای در مناطق بسیار زیاد است و ارزش بسیار زیادی از لحاظ تنوع زیستی دارد.



جاده هراز به منطقه جنگی تبدیل شده است وی تصریح کرد: این نوع مواد معدنی (پوکه معدنی، سنگ لاشه و سنگ آهکی) در همه جای کشور یافت می‌شود و نیاز نیست که در مناطق البرز و به ویژه اکوتون‌ها معادن آنها ایجاد شود زیرا خسارات اکولوژیکی که به خاک و تنوع زیستی وارد می‌کند، هزینه بیشتری نسبت به درآمد حاصل از برداشت سنگ‌ها و خاک دارد.

روانبخش عنوان کرد: در این زمینه افراد تصور می‌کنند که اشتغال‌زایی ایجاد کرده‌اند در حالی که آثار و سود آن کوتاه‌مدت است، با این کار شاید برای یک روستایی برای مدت کوتاهی اشتغال‌زایی شود اما به اکوسیستم آسیب وارد کرده و حتی برخی از شهرها و روستاها را غیر قابل سکونت می‌کند.

عضو انجمن علمی جنگلبانی ایران یادآور شد: زمانی در جاده هراز در میانه‌های مسیر با جنگل‌های انبوه مواجه می‌شدیم و هوای آن بسیار شفاف و بدون هیچ گرد و غباری بود اما امروزه این مسیر، شبیه به منطقه جنگی شده؛ زیرا با احداث معادن و برداشت زمین با گرد و خاک و کوه‌های عاری از هرگونه پوشش گیاهی مواجه هستیم.

تناقض قوانین وزارت صنعت و معدن با سازمان جنگل‌ها عضو هیأت علمی دانشگاه سمنان با بیان اینکه مشکل در قوانین است، عنوان کرد: قوانین معادن در تناقض با قوانین منابع طبیعی است، در سال‌های اخیر به دلیل اینکه صنایع و معادن در نظام سیاسی کشور از قدرت بیشتری نسبت به سازمان جنگل‌ها و محیط زیست برخوردار بود، قوانین مصوب با قوانین منابع طبیعی تناقض داشت.

وی ادامه داد: این قوانین باعث می‌شود معدن‌کاوها در هر جایی امکان کاوش داشته باشند در حالی که باید پیش از آن از منابع طبیعی، مجوزهای لازم را دریافت کنند.

روانبخش عنوان کرد: موضوع دیگر اینکه ادارات منابع طبیعی، نیروی انسانی و کارشناس کافی برای بررسی پرونده‌های احداث معدن ندارند و زمانی که یک تا دو ماه از پاسخ به پرونده‌ها از طرف اداره منابع طبیعی بگذرد به منزله تأیید سازمان است که این روند، بسیار باعث صدمه شده است.

درباره این موضوع بیشتر بخوانید:

کمبود امکانات بر جان مهم ترین ذخیره‌گاه‌های طبیعی ایران آتش می‌افکند

بررسی و شناسايی عوامل تخريب جنگل ها و مراتع درايران

ایران در میان شش کشور مخرب جنگل قرار گرفته است

معرفی زیباترین جنگل های ایران​

بررسی آثار آتش سوزی جنگل ها

آتش و تبر بلای جان جنگلهای ایران آیا با ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی بی‌مهری‌ ها نسبت به آن پایان می یابد؟

۹۵ درصد آتش سوزی‌ در جنگل‌ عامل انسانی دارد/اختصاص۷۰۰ میلیون دلار برای توسعه جنگلکاری در کشور