در طول سه دهه گذشته به ویژه پس از کنفرانس زمین  (Earth Summit) در سال ۱۹۹۲ کشورهای صنعتی و اعضای (OECD) به منظور تنوع بخشی منابع انرژی و رفع وابستگی انحصاری به سوخت‌های فسیلی در اختیار سازمان اوپک از یک سو و نیز چالش‌های محیط‌زیستی نوظهور ناشی از پدیده گرمایش جهانی و مسوولیت ناشی از الحاق به پیمان کیوتو استراتژی اقتصاد سبز را به عنوان یک مدل جایگزین اقتصاد کلاسیک در دستور کار قرار دادند. 

به گزارش زیست آنلاین، اقتصاد کلاسیک با هدف دستیابی به رفاه و عدالت اجتماعی و کاهش ریسک مخاطرات زیست‌محیطی و نیز تعدیل فشار بر منابع حیاتی در دستور کار سازمان اوپک قرار گرفت.

رویکرد غالب اقتصاد کلاسیک افزایش GDP در مقایسه با سایر اهداف است، اگر چه این مدل موجب افزایش درآمد ملی و کاهش فقر صدها میلیونی شده ولیکن نتایج حاصله با هزینه‌کرد سهمگین و غیرقابل بازگشت جنبه‌های اجتماعی و زیست‌محیطی همراه بوده است، دریک نگاه کلی فاصله فقر و غنا در عمده کشورهای جهان رو بهافزایش بوده و فقر در سطح ۲.۵ میلیارد نفر از جمعیت جهان کماکان حکمفرماست  و بر اساس ارزیابی هزاره( Millennium Assessment) حدود ۶۰ درصد از اکوسیستم‌های جهان روند تخریبی را طی می‌کنند.

اقتصاد سبز یک مدل و رهیافت جامع در حل چالش‌های فوق را ارائه می‌کند که در فضای آن عدالت اجتماعی و ملاحظات زیست محیطی و رفاه و رشد اقتصادی توامان مورد توجه قرار می‌گیرد.  

بر اساس مطالعه سازمان بین‌المللی کار، اقتصاد سبز یک الگوی کارآفرین بوده و ظرفیت ایجاد ۴۰ میلیون شغل جدید را دارد، چرخش و انتقال از مدل اقتصادی کنونی به مدل اقتصاد سبز یک راه طولانی است و برخی از کشورها در شرق آسیا و اروپایی در این مسیر پیشگام شده‌اند. این دسته از کشورها همبستگی  مثبت و رابطه مستقیم خطی بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی را تغییر داده و معکوس کرده‌اند به نحوی که کشورهای عضو اتحادیه اروپا با کاهش ۱۸ درصد مصرف انرژی در مقایسه با سال پایه ۱۹۹۰ در سال ۲۰۱۸ با افزایش ۵۰ درصدی GDP مواجه بوده‌اند.

بر اساس استراتژی تدوین یافته اتحادیه اروپا سهم انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال ۲۰۵۰ در بخش انرژی به سمت صفر میل می‌کند( ZERO CARBON EMISSION) در حالی‌که روند افزایشی رشد اقتصادی ادامه خواهد یافت. سهم سرمایه‌گذاری در صنعت سبز در جهان معادل ۳۹۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ بوده و سه کشور در حال توسعه چین و هند و برزیل در سال ۲۰۱۷ مبلغ  ۱۷۷ میلیارد دلار در این زمینه سرمایه گذاری کرده‌اند.

این چرخش اقتصادی و تحولات علاوه بر سوگیری هدفمند مراکز علمی، تحقیقاتی، دانشگاهی، خصوصی و دولتی در فرایند اقتصاد سبز به همراه آموزش و سیاست‌های تبلیغاتی و ارتباطی و سیستم‌های پولی و بانکی و بیمه‌ای و ایجاد شبکه‌های انتقال دانش و برقراری سیستم پایش و گزارش‌دهی و اعتبار سنجی  (MRW ) در قالب یک استراتژی جامع  در پرتو ۳ اقدام  اساسی در جریان است :

جایگزینی انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک با سوخت‌های فسیلی  و بهره‌گیری از سیاست‌های خاص و  مکانیسم‌های بازاری و غیربازاری

بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش شدت انرژی 

جذب و ذخیره‌سازی کربن (Carbon  Capture and Storage)

نکته قابل توجه آنکه  عنصر تاثیرگذار و عامل پیشران در فرایند اجرایی تمام اقدامات فوق بهره‌گیری از فناوری‌های سبز و جهش و انقلاب در این زمینه در بخش‌های زیربنایی از جمله انرژی، نیروگاه‌ها ، حمل و نقل، مسکن و شهری، صنایع و کشاورزی است.

در سطح ملی به رغم وجود قوانین بالادستی اصولی و نوین از جمله سیاست‌های ابلاغی بخش انرژی و اصلاح الگوی مصرف در کاهش ۵۰ درصدی شدت انرژی و سیاست‌های کلی محیط‌زیست ابلاغی مقام معظم رهبری و احکام تکلیفی برنامه‌های توسعه‌ای پنج‌ساله و برغم انجام برخی اقدامات مرتبط با بهینه‌سازی مصرف انرژی و نمونه‌های موفق صنعت سبز و اعمال استانداردها به لحاظ فقدان مدیریت سیستمی و منسجم و پایش اثربخشی اقدامات در این زمینه، آهنگ رشد مصرف و شدت انرژی در کشور منحنی بالارونده داشته است.

میزان مصرف گاز داخلی سالیانه معادل ۲۱۴ میلیارد متر مکعب بوده که نسبت به کشور چین با جمعیت بالغ بر ۱ میلیارد نفر و رشد سریع و متوازن با مصرف ۲۴۰ میلیارد متر مکعب فقط اندکی فاصله دارد. مقایسه مصرف انرژی سرانه در بخش‌های صنعت، ساختمان، حمل و نقل و لوازم خانگی به طور میانگین ۳ برابر مصرف جهانی را نشان می‌دهد که در صورت استمرار روند موجود و بر اساس مطالعه به عمل آمده ایران در دهه پیش رو به وارد کننده نفت تبدیل می‌شود.

به گزارش ایرنا، به منظور اجرا سازی بند ۸ از سیاست‌های کلی محیط‌زیست موضوع گسترش اقتصاد سبز با تاکید بر صنعت کم‌کربن ناظر بر اصلاح الگوی مصرف ناپایدار کنونی، به کارگیری مجموعه عوامل از جمله مشارکت و آموزش‌های همگانی، سرمایه‌گذاری در بازسازی صنایع، حمل و نقل سبز و شهرهای هوشمند، سیاست‌های تشویقی در استفاده از وسایل خانگی کم مصرف و افزایش راندمان نیروگاه‌ها و جمع‌آوری گازهای همراه و احکام بالا دستی بایستی با انضباط بیشتری و به نحوه زمان‌بندی شده پیگیری شود ولیکن با توجه به جایگاه ویژه فناوری‌های سبز در این دگرگونی و در راستای راهبردهای ۷ و ۱۴ سند ملی راهبردی انرژی موضوع ارتقای فناوری و حمایت از گسترش پژوهش‌های کاربردی و تولید دانش فنی و تجاری‌سازی فناوری‌های نوین بایستی با اولویت نخست در دستور کار سازمان‌های مسوول قرار گیرد. در این ارتباط پیشنهاد می‌شود تا هسته اصلی جریان‌سازی اقتصاد سبز و صنعت کم‌کربن با مشارکت سازمان حفاظت محیط زیست و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ریاست جمهوری، کنسرسیوم دانشگاه‌های مرتبط و تشکل‌های حرفه‌ای صنایع و استارتاپ‌ها تشکیل و گام‌های تحولی در این زمینه از جمله از طریق موارد ذیل به عمل آید:

ارزیابی وضعیت فناوری‌های سبز در کشور

ارزیابی نیازهای فناوری سبز و بررسی تطبیقی آن در هر بخش با الگوهای موفق آن در جهان (Gap Analysis)  با توجه به سطح معنی دار تفاوت فناوری‌های ملی و بین المللی

مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ریاست جمهوری به عنوان مرجع صلاحیت‌دار ملی ارزیابی نیازهای کاهش انتشار و سازگاری(TNA ) را انجام داده که به عنوان سند پشتیبان می‌توان از آن بهره گرفت.

تشکیل شبکه و  باشگاه کارآفرینان و استارتاپ‌ها و مراکز علم و فناوری سبز و بهره‌گیری از  شبکه‌های فناوری سبز منطقه‌ای آسیا و جهانی و انتقال دانش در راستای منافع ملی  

اولویت‌بندی و زمان‌بندی ساخت و تولید و تجاری‌سازی کالاها و سیستم‌های فناوری سبز با دامنه عمل فراگیر و اثرگذاری ملی با بازه زمانی کوتاه مدت با بهره‌گیری از تجارب بین‌المللی و کشورهای پیشرو صنعت سبز

بهره‌گیری از ظرفیت‌های انتقال فناوری و جذب سرمایه‌های بین‌المللی نظیر (GCF) در حوزه فناوری سبز برای کارآفرینان بخش خصوصی

ظرفیت‌سازی و انتقال دانش فناوری سبز توسط  مراکز علمی و ملی داخلی و نهادهای بین‌المللی مرتبط نظیر (CTCN)

حضور فعال در رویدادهای منطقه‌ای و بین‌المللی مرتبط با فناوری‌های سبز و برگزاری کارگاه‌های ملی با مشارکت دست‌اندرکاران اصلی

مدل‌سازی و پایلوت سازی به شکل جغرافیایی و یا بخشی با بهره‌گیری کامل از فناوری‌های سبز

مکانیزم‌های مالی حمایت از  ابداعات و تولیدات فناوری‌های سبز

تبیین و تدوین و کاربست دانش و آموزش رسمی و غیر رسمی فناوری سبز در مراکز آموزشی

بهره‌گیری از ظرفیت پارک‌های علم و فناوری با هدف شتاب‌بخشی و بومی‌سازی و خودکفایی در حوزه فناوری سبز  

درباره این موضوع بیشتر بخوانید:

جایگاه اقتصاد سبز و وضعیت آن در ایران

ایده «اقتصاد سبز» برندگان نوبل چیست؟

ضرورت توجه به اقتصاد سبز

یک پیشنهاد جسورانه برای رهاسازی اقتصاد سبز آمریکا

اقتصاد سبز لازمه حركت به سمت توسعه پايدار است