آیا کشاورزی با آب دریا، ممکن است؟
4 شهريور 1398 ساعت 10:02
امروزه با گسترش روزافزون جمعیت جهان، نگرانی‌های بین‌المللی نیز برای تأمین غذای این جمعیت بیشتر شده است و بدون شک کمبود آب کافی برای کشت و کار محصولات غذایی، بر این نگرانی‌ها می‌افزاید. این موضوع باعث شده است دانشمندان، امکان استفاده از آب دریا را در این خصوص بیازمایند.
به گزارش زیست آنلاین، در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان مانند ایران، شوری آب و خاک از عوامل عمده کاهش تولید محصولات زراعی و علوفه‌ای محسوب می‌شود. گیاهان زراعی اندکی به رشد و نمو در شرایط شور سازگار شده‌اند. شوری نه‌تنها تولید بیشتر محصولات کشاورزی را کاهش می‌دهد، بلکه بر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک نیز تأثیر می‌گذارد. این موضوع باعث شده است که برخی از محققان کشاورزی برای غلبه بر کمبود آب آبیاری، به تلفیق آب شور با آب شیرین و استفاده از این روش تلفیقی برای آبیاری روی آورند.
به بیان متخصصان، تلفیق آب شور و معمولی در حال حاضر به دو صورت انجام می‌گیرد: در حالت اول معمولاً از آب معمولی در مراحل اولیه رشد و از آب شور در مراحل بعدی رشد استفاده می‌شود و یا در برخی موارد دو آب با کیفیت متفاوت به‌صورت یک‌درمیان یا متناوب به گیاه داده می‌شود. در حالت دوم آب شور و معمولی قبل از آبیاری و به‌منظور تهیه آب با غلظت نمک کمتر، با هم مخلوط می‌شوند. اما درهرصورت بایستی تا جایی که ممکن است کاری کرد که افزایش شوری کنترل شود، چراکه شوری می‌تواند منجربه کاهش وزن خشک اندام هوایی و ریشه، طول ساقه و ریشه اصلی، کلروفیل کل برگ، تعداد برگ و وزن خشک ریشه و ساقه گیاهان شود.
در همین رابطه، پژوهشگرانی از دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن، امکان بهره‌برداری تلفیقی از آب دریا برای آبیاری سبزی‌ها و به‌طور خاص گیاه گشنیز مورد بررسی قرار گرفته است.
این آزمایش بر پایه کشت گلدانی و در شرایط گلخانه‌ای اجرا شد و در آن از نسبت‌های مختلف آب دریا در ترکیب با آب معمولی جهت آبیاری گلدان‌های گیاه گشنیز استفاده شد. گیاه گشنیز مورد استفاده نیز، توده محلی گرگان بود.
نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که شوری آب روی عملکرد و میزان تولید گیاه گشنیز اثر منفی معناداری داشت، به‌طوری‌که افزایش شوری آب آبیاری منجر به کاهش تمامی صفات مورد بررسی شد.
در این رابطه، صابر جمالی، محقق گروه علوم و مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد و همکارانش می‌گویند: «نتایج بررسی‌ها نشان داد که با افزایش شدت تنش شوری، صفات وزن تر و خشک اندام هوایی گشنیز کاهش یافت تا این‌که در رژیم سه‌چهارم در میان حجمی آب دریا و شهری به حداقل مقدار خود رسید».
این محققان می‌افزایند: «با افزایش شدت تنش شوری صفات تعداد برگ و تعداد شاخه جانبی در بوته نیز کاهش نشان داد و در رژیم سه‌چهارم در میان حجمی آب دریا و شهری به حداقل مقدار خود رسید. به‌عبارت‌دیگر بیشترین تعداد برگ و تعداد شاخه جانبی در بوته به‌ترتیب با 15 عدد و 8.3 عدد مربوط به تیمار شاهد بود که در آن از آب معمولی استفاده شده بود و کمترین مقدار آن نیز در تیمار سه‌چهارم در میان حجمی آب دریا و شهری به‌ترتیب با 7 عدد و 4.3 عدد در تک بوته مشاهده شد».
این نتایج نشان می‌دهد که در حال حاضر، در استفاده از آب دریا برای آبیاری سبزی‌هایی نظیر گشنیز باید با احتیاط عمل کرد و برای یافتن ترکیب‌های مناسب‌تر آب دریا با آب معمولی در این خصوص، به پژوهش‌های جامع‌تری دست زد.
جمالی و همکارانش دراین‌باره اعتقاد دارند: «علاوه بر این‌ها، با توجه به محدودیت منابع آبی کشور شناسایی گیاهان متحمل به تنش‌های محیطی ازجمله تنش شوری می‌تواند به‌عنوان موضوع تحقیق مدنظر محققین قرار گیرد تا ضمن امکان استفاده از آب‌های نامتعارف تحت مدیریت‌های خاص، بتوان عملکرد و تولید مناسبی را نیز به دست آورد».
به گزارش ایسنا، از یافته‌های علمی و فنی این پژوهش، مقاله‌ای علمی پژوهشی به رشته تحریر درآمده است که نشریه «آبیاری و زهکشی ایران» به چاپ آن پرداخته است. نشریه فوق، به‌صورت شش شماره در سال توسط انجمن آبیاری و زهکشی ایران منتشر می‌شود.
کد مطلب: 81444