دوشنبه‌ی سیاه 28 مردادماه بود که شعله‌های خشمناک و سوزان آتش، امان جنگل‌های ارسباران را برید و تن سرسبز آن را سیاه پوش کرد، سه روز متوالی ارسباران همچنان در آتش می سوخت ولی هنوز خبر این حادثه برای اذهان عموم منتشر نشده بود تا این‌که ماجرای این حادثه‌ی تلخ در عصر روز چهارشنبه، سی‌ام مردادماه، به‌صورت گسترده رسانه‌ای و عمق فاجعه برهمگان آشکار شد، اکنون بعد از گذشت 10 روز از واقعه‌ی ناگوار آتش سوزی‌ اخیر، 632 هکتار از تن بی جان و خاکستر شده‌ی ارسباران بر جای مانده است.

به گزارش زیست آنلاین، بعد از پایان یافتن انتشار خبرهای مهار اتش سوزی ارسباران، تلخ ترین قسمت مربوط به اعلام کل خسارت وارده به منطقه در این مدت بود که مدیرکل محیط زیست آذربایجان شرقی، روز چهارشنبه هشتم شهریور ماه، آمار نهایی خسارت وارده از آتش سوزی‌های اخیر به اراضی ارسباران را به ایسنا، 632 هکتار اعلام کرد.

آتش به 88 هکتار از درختان جنگلی ارسباران، خسارت وارد کرد حمید قاسمی، با اشاره به آخرین گزارش از برآورد خسارت وارده به جنگل‌های ارسباران در آتش سوزی اخیر، اظهار کرد: بخشی از اراضی آتش گرفته‌ی منطقه ارسباران که در آتش سوزی‌های اخیر دچار خسارت شدند، 632 هکتار بوده است که 247.07 هکتار آن شامل مرتع و 297 هکتار مرتع مشجع(مراتعی که دارای درختچه‌های کوچک است)، 88 هکتار نیز درختان جنگلی است. 

  

وی علل آتش سوزی‌های اخیرجنگل‌های ارسباران را خطا و عوامل انسانی عنوان کرد و گفت: بررسی‌های کامل برای عمدی یا غیرعمدی بودن عواملی که موجب آتش سوزی جنگل‌های ارسباران َشده است، همچنان ادامه دارد. 

  

قاسمی ادامه داد: قبل از آتش سوزی اخیر جنگل‌های ارسباران، 25 مورد نیز آتش سوزی‌ در آذربایجان شرقی رخ داده که عامل انسانی عمده علل این آتش سوزی‌ها بوده است. 

سه تا 10 سال حبس برای کسانی که جنگل را عمدی آتش می‌زنند وی یادآورد شد: براساس ماده‌ی 47 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل‌ها و مراتع، هر کسی که به طور عمدی در جنگل‌ها آتش سوزی ایجاد کند، به حبس مجرد از سه تا 10 سال محکوم خواهد شد. 

  

مدیرکل محیط زیست استان با بیان این‌که اداره کل محیط زیست برنامه ریزی‌های لازم را جهت بازسازی و احیای مناطق آسیب دیده از آتش سوزی انجام داده است، گفت: از افراد دارای تجربه جهت احیای این مناطق خواستار همکاری شدیم و در این راستا جلسه‌ای با شبکه‌ی تشکل‌های زیست محیطی تشکیل داده و از تمامی افراد متخصص در این حوزه خواستار همکاری شدیم. 

  

وی خاطرنشان کرد: آسیبی به حیوانات بزرگ در آتش سوزی اخیر ارسباران وارد نشده است، تنها برخی از حشرات در این حادثه آسیب دیده‌اند. 

  

 راه اندازی پایگاه مجهز اطفای حریق در جنگل‌ها و مراتع ارسباران خواسته‌ی اداره کل محیط زیست استان قاسمی در ادامه با بیان این‌که خواستار راه اندازی یک پایگاه مجهز اطفای حریق در جنگل‌ها و مراتع ارسباران هستیم، گفت: اداره کل محیط زیست از ستاد مدیریت بحران کشور برای ایجاد پایگاه مجهز اطفای حریق درخواست جدی کرده است تا عملیات زمینی و هوایی را در زمان آتش سوزی به طور کامل انجام دهد.

وی با بیان این‌که منطقه صعب العبور بوده و به جز پای پیاده یا با استفاده از چهارپایان و موتور امکان رسیدن به محل حادثه وجود نداشت، گفت: بر این اساس پیگیری‌های مختلفی از دستگاه‌های ملی داشته‌ایم اما به موقع شاهد کمک‌رسانی هوایی نشدیم، چرا که  تنها هلیکوپتر قابلیت آن را دارد که در منطقه نیروها را هلی برن کرده و اقدامات موثری در راستای اطفای حریق انجام دهد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان با بیان این‌که جنگل‌های ارسباران جزو میراث ملی ماست، افزود: تمامی عوامل استان پای کار آمدند اما حمایتی از دستگاه‌های ملی در این رابطه دیده نمی‌شد در حالی که به امکانات و تجهیراتشان نیاز داشتیم.

داور نامدار، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی نیز در رابطه با آتش سوزی اراضی ارسباران، اظهار کرد:  مناطق خسارت دیده در آتش سوزی، شامل "مرتع، مرتع مشجع و جنگل و اراضی جنگی با گونه‌های بلوط، ممرز، شیرخشت، سیاه‌تلو و همچنین گونه‌های نادر و با ارزش اورس بوده است."

وی افزود: اگر امکاناتی که نیاز داشتیم در روز اول آتش‌سوزی در اختیارمان قرار می‌گرفت، روز دوم شاهد آتش‌سوزی و تداوم آتش نبودیم.

 

چهار استان شمال غرب کشور محروم از تجهیزات اطفاء حریق نماینده مردم کلیبر، خدا آفرین و هوراند در مجلس شورای اسلامی نیز در رابطه با این حادثه به ایسنا، گفت: هر چهار استان شمال غرب کشور اعم از آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل و زنجان فاقد تجهیزات برای خاموش کردن آتش ارسباران بودند.

ضعف مدیریتی در کشور در مواقع بحرانی  

قلی الله قلی زاده با بیان این‌که آتش سوزی جنگل‌های ارسباران حادثه‌ای بسیار اسفناک برای مردم استان و منطقه بود، افزود: متاسفانه تعداد قابل توجهی از پرندگان و حیوانات در این حادثه تلف شدند و علاوه بر سوختن جنگل‌ها و مراتع، خساراتی هم به مردم منطقه وارد شد.

وی با اشاره به ضعف مدیریت در کشور در مواقع بحرانی، گفت: توجهی به اقدامات پیشگیرانه قبل از وقوع حادثه و توزیع عادلانه امکانات و تجهیزات نشده است، مثلا در حادثه‌ای مانند آتش سوزی تا اثبات صحت وقوع حادثه به مرکز، کار از کار گذشته و خسارات زیادی به ما وارد می‌شود.

 

اعزام بالگردها پس از شش روز به خداآفرین! قلی‌زاده اضافه کرد: در آتش سوزی جنگل‌های ارسباران هم با این معضل مواجه شدیم و علی رغم وعده‌های متعدد از سوی مبادی مختلف، بالگردها پس از شش روز به خداآفرین اعزام شدند. تمامی عوامل استانی اعم از سپاه، ارتش، بسیج، هلال احمر، منابع طبیعی و محیط زیست، مرزبانی، نیروهای نظامی و انتظامی، مس سونگون، مردم منطقه و سایر ارگان‌های مرتبط برای اطفاء حریق پای کار آمدند.

وی تاکید کرد: درخواست می‌کنیم تا تمرکز زدایی شده و امکانات و تجهیزات به طور عادلانه در سطح کشور و با توجه به وضعیت استان و مناطق مختلف توزیع شود و اینطور نباشد که تمامی امکانات در یک الی دو نقطه متمرکز باشند.

وی با اشاره به قول وزیر صنعت برای کمک به تحقق خرید یک فروند بالگرد بسکت‌دار به منظور استفاده در مواقع بحرانی در آذربایجان شرقی، گفت: وزیر صنعت به عنوان فرزند آذربایجان قول مساعدت در این خصوص را داده و همچنین مقرر شده تا این بالگرد توسط مس سونگون که بدهکار مراتع و جنگل‌ها، محیط زیست و مردم منطقه است، خریداری شود.

نماینده مردم کلیبر، خدا آفرین و هوراند بیان کرد: مقرر شده، این بالگرد به نام مس سونگون خریداری شده و در اختیار این مجموعه نیز قرار گیرد و از آن برای اطفاء آتش سوزی جنگل‌ها، مراتع و یا حوادث حریق خود مجموعه استفاده شود که امیدواریم این وعده‌ جامه عمل بپوشد.

وی در بخش دیگری از سخنانش در واکنش به برخی شایعه‌ها مبنی بر عمدی بودن آتش سوزی و نقش داشتن مردم منطقه در وقوع آتش سوزی اظهار کرد: اهالی خداآفرین نسبت به حراست از جنگل‌های ارسباران از همه حساس‌تر هستند و این‌ها شایعه‌ای بیش نیست.

وی خاطرنشان کرد: جنگل‌های ارسباران، هویت و حیثیت مردم منطقه بوده و اهالی حضور پررنگی در این ماجرا داشته و کمک زیادی کردند، کسی به سرمایه خودش ضرر نمی‌زند.

اما رئیس مجمع نمایندگان استان مدعی است که در استان با هیچ کمبود امکاناتی برای اطفاء حریق در ارسباران مواجه نبوده‌ایم و تنها به دلیل صعب العبور بودن منطقه، اطفای آتش در منطقه دشوار و زمان بر شد.

محمد وحدتی هلان ، منطقه آذربایجان شرقی، افزود: امکانات لازم برای مهار آتش سوزی اخیر در استان ما وجود داشت ولی با توجه به صعب العبور بودن منطقه‌ی آتش سوزی شده در ارسباران، دسترسی نیروها برای مهار آتش سوزی امکان پذیر نبود تا این‌که با ورود هلی کوپتر، آتش سوزی به کمک نیروها، مهار شد.

وی با اشاره به کمبود هلی کوپتر برای اطفای آتش سوزی در استان، افزود: خواستار استقرار هلی کوپتر در استان شدایم تا به وسیله‌ی آن اقدامات لازم در حوادث غیر مترقبه‌ای مانند آتش سوزی انجام گیرد.

براساس این گزارش؛ جنگل‌های ارسباران  با 164 هزار هکتار وسعت از بکرترین مناطق جنگلی ایران به لحاظ تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری شمرده می‌شود، بی شک این حجم از منابع عظیم خدادادی که در اختیارما قرار دارد، نیازمند حفاظت وحراست از طریق تجهیزات پیشرفته‌ی بروز دنیا از هرگونه حوادث غیرمترقبه است، در آتش سوزی‌های اخیر اگر امکانات مورد نیاز برای اطفای به موقع آتش در اختیار بود، قسمت اعظمی از این میراث زیست محیطی از آتش در امان می‌ماند.

به گزارش ایسنا، ضرورت دارد مسئولان ذی ربط، تدابیر و تمهیدات لازم را برای حفاظت هر چه بیشتر این میراث طبیعی  که افزون بر ۳۰۰ نوع گونه جانوری شامل ۲۱۵ گونه از پرندگان،  ۲۹ گونه از خزندگان نادر، ۴۸ گونه از پستانداران و ۱۷ نوع ماهی زیست است و از سوی یونسکو به عنوان منطقه‌ای حفاظتی و ذخیره گاه زیست کره انتخاب شده و به ثبت رسیده است، اتخاذ کنند.