با توجه به اهمیت موضوع، قانون هوای پاک در سال ۱۳۹۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و بر اساس آن وظایف دستگاه‌های مختلف در راستای کاهش آلودگی هوا مشخص شد و مطمئنا اگر موادی که در این قانون مشخص شده از جانب ١٨ دستگاه متولی و دخیل در موضوع در زمان مقرر اجرایی می‌شد، قطعا امروز در تهران و سایر کلان‌شهرهای کشور روزهای ناسالم کمتری داشتیم.

به گزارش زیست آنلاین، شاید تا چند سال گذشته صحبت از آلودگی هوا تا حدودی گفتمانی شیک و لوکس محسوب می‌شد اما امروز با تصویب قانون هوای پاک می‌توان فهمید که این مقوله به یک بحث جدی در راستای سلامت انسان‌ها تبدیل شده اما متاسفانه با وجود داشتن تعیین ۱۸ دستگاه متولی در این زمینه همچنان شاهد یکه‌تازی آلودگی هوا در کلانشهرها هستیم، مقصر کیست؟

آلودگی هوا معضلی است که علاوه بر کلان‌شهرها، شهرهای کوچک با جمعیت کم را نیز گرفتار خود کرده است، کارشناسان معتقدند ۷۰ درصد علت آلودگی هوا منابع متحرک است که این سهم در شهرهای مختلف متفاوت است. البته در برخی کلانشهرها فعالیت صنایع مختلف منبع اصلی آلودگی محسوب می‌شود اما آنچه اهمیت دارد حفظ سلامت انسان‌ها و نحوه رفتار با طبیعت است.

با توجه به اهمیت موضوع، قانون هوای پاک در سال ۱۳۹۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و بر اساس آن وظایف دستگاه‌های مختلف در راستای کاهش آلودگی هوا مشخص شد و مطمئنا اگر موادی که در این قانون مشخص شده از جانب ١٨ دستگاه متولی و دخیل در موضوع در زمان مقرر اجرایی می‌شد، قطعا امروز در تهران و سایر کلان‌شهرهای کشور روزهای ناسالم کمتری داشتیم و کار به تعطیلی مدارس و شرایط هشدار نمی‌رسید.

وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نفت، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نیرو، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان ملی استاندارد، پلیس راهور نیروی انتظامی، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، سازمان هواشناسی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان انرژی اتمی، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صدا و سیما از جمله سازمان‌هایی هستند که قانون هوای پاک، مسوولیتهایی را برعهده آنها نهاده و وظایف مشخصی را برایشان تعیین کرده است.

با نگاهی گذرا به قانون هوای پاک می‌توان فهمید که اجرای آن به راحتی شهرهای بزرگ را از مخمصه آلودگی هوا خارج می‌کند اما متاسفانه می‌بینیم که بسیاری از سازمان‌ها و نهادهای متولی به راحتی از مسئولیت‌های محوله خود کار شانه خالی می‌کنند و برخی نیز این به اصلاح کم‌کاری را به تحریم‌ها ربط می‌دهند در حالی که به راحتی می‌توان فهمید که این بهانه‌ای بیش نیست.

نمونه بارز آن درخواست و اصرار یکی از خودروسازان از دولت برای توقف نصب فیلتر دوده بر روی خودروهای دیزلی است، درحالیکه بنا به اعلام سازمان‌های مربوطه یکصد هزار خودروی سنگین دیزلی در تهران تردد می‌کنند و کارشناسان معتقدند که آلایندگی ذرات معلق موتورهای دیزلی ۴۰ برابر نوع بنزینی است حال اگر قرار باشد که نصب فیلتر دوده هم از آنها حذف شود چه فاجعه‌ای به بار خواهد آمد.

همچنین با وجود تصویب از رده خارج کردن موتورسیکلت‌های فرسوده اما همچنان شاهد جولان آنها در سطح شهر هستیم، در واقع بر اساس ماده ۱۱ آئین‌نامه فنی ماده دو لایحه هوای پاک، شماره‌گذاری موتورسیکلت بنزینی منوط به اسقاط یک دستگاه موتورسیکلت تعیین شد، همچنین طبق ماده ۱۲ آئین‌نامه فنی ماده دو لایحه هوای پاک تولیدکنندگان و نیز واردکنندگان موتورسیکلت از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه موظف شدند ۱۰ درصد سبد محصولات هر دوره سه ماهه خود را بر مبنای تعداد تولید، به موتورسیکلت برقی اختصاص دهند و در صورت نبود امکان به ازای شماره‌گذاری هر دستگاه موتورسیکلت از میزان ۱۰ درصد مذکور، سه دستگاه موتورسیکلت فرسوده از رده خارج کنند اما این دو ماده اجرایی نشد زیرا وزارت صمت آن‌ها را تعلیق کرد.

تصویب یک قانون ماه‌ها و حتی سال‌ها زمان می‌برد به ویژه مسائلی که به محیط زیست مربوط می‌شود چون بر خلاف ادعای دولت بر محیط زیستی بودن اما متاسفانه در عمل اینطور نیست، و یک نهاد به راحتی اجرای آن قانون و یا برخی از بندهای آن را تعلیق می‌کند که نمونه بارز آن همین درخواست وزارت صمت برای اجرایی نشدن دو ماده ۱۱ و ۱۲ قانون هوای پاک است که حتی در این زمینه از سازمان حفاظت محیط زیست نیز نظرخواهی نشد و خودشان آن‌ را تعلیق کردند که قطعا دود این کار به چشم مردم می‌رود. 

طبق آمار سازمان‌های جهانی، تهران در سال ۲۰۱۷ با اخذ رتبه ۱۵ به عنوان آلوده‌ترین پایتخت جهان معرفی شد که با اقدامات صورت گرفته در سال ۲۰۱۸ این رتبه با ۸ پله بهبود به ۲۳ رسید، اما قطعا کارهای انجام شده کافی نیست و باید با سرعت و همکاری بیشتری پیش برویم.

بیش از ۳۳ درصد ناوگان حمل و نقل عمومی کشور فرسوده است بیش از ۳۳ درصد ناوگان حمل و نقل عمومی کشور فرسوده است، یک خودروی اسقاطی ۲۰ تا ۲۵ برابر یک خودروی نو آلایندگی ایجاد می‌کند و مصرف سوخت آنها نیز دو و نیم برابر است، بنابراین اگر عزم جدی درباره اسقاط خودروهای فرسوده وجود نداشته باشد، در آینده نه چندان دور با حجم زیادی از آلودگی‌ها مواجه خواهیم شد.

بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، اگر روند اسقاط خودروهای فرسوده به خوبی انجام نشود تا سال ۱۴۰۲ تعداد سواری‌های اسقاطی در تهران به ۶۳۵ هزار و ۱۶۱ دستگاه و خودروهای سنگین مانند مینی‌بوس‌ها به ۴۲ هزار و ۲۳۰ دستگاه خواهد رسید، در مجموع تا سال ۱۴۰۲ خودروهای فرسوده در تهران به ۶۷۷ هزار و ۳۹۱ دستگاه و موتورسیکلت‌ها به دو میلیون و ۳۹۲ هزار و ۴۱۸ دستگاه خواهد رسید.

در قانون هوای پاک سن فرسودگی خودروها ۲۰ سال تعیین شده، حال اگر مانع تولید خودروهای سواری دیزلی نشویم حداقل ۲۰ سال آینده هیچ کاری نمی‌توانیم بکنیم و این بدعت غلطی است که پایه‌گذاری می‌شود.

امروز می‌بینیم که نتیجه این سهل‌انگاری‌ها در اجرای قانون هوای پاک با هوا و سلامت مردم چه کرده است، براساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، تهران از ابتدای امسال تا ۶ آذرماه ۲۵ روز پاک، ۱۸۳ روز قابل قبول، ۴۳ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱ روز ناسالم برای تمام گروه‌ها را داشته در حالی که در مدت مشابه سال گذشته تهران ۱۴ روز پاک، ۲۰۶ روز قابل قبول و ۳۲ روز ناسالم برای گروه‌های حساس بوده است که البته شاید بتوان گفت که بخش زیادی از تعداد روزهای پاک امسال مرهون هوای مناسب بوده است اما دیدیم به محض اینکه هوا ساکن شد تمام آلودگی‌ها بر سر هوای تهران خراب شد و کار به تعطیلی مدارس و به صورتی نامحسوس تعطیلی ادارات کشیده شد.

همچنین هوای کرج از ابتدای سال تا ۶ آذرماه ۵۴ روز پاک، ۱۷۸ روز قابل قبول، ۶ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و در مدت مشابه سال گذشته ۱۵ روز پاک، ۱۹۹ روز قابل قبول، ۸ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز ناسالم برای تمام گروه‌ها داشته است.

اصفهان ۱۸ روز پاک، ۱۷۳ روز قابل قبول، ۴۷ روز ناسالم برای گروه‌های حساس،۳ روز ناسالم و ۲ روز بسیار ناسالم بوده که در مدت مشابه سال گذشته اصفهان ۳۳ روز پاک، ۱۹۴ روز قابل قبول، ۲۱ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز ناسالم برای تمام گروه‌ها ثبت شده است.

در این مدت ایلام نیز ۴۷ روز پاک، ۱۸۷ روز قابل قبول، ۱۱ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و سال گذشته ۸۵ روز پاک، ۱۲۳ روز قابل قبول، ۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۳ روز ناسالم، ۲ روز بسیار ناسالم و یک روز خطرناک داشته است.

هوای تبریز ۱۵۸ روز پاک، ۹۲ روز قابل قبول و ۱ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و در مدت مشابه ۹۶ روز پاک، ۱۳۷ روز قابل قبول، ۱۳ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱ روز خطرناک بوده است.

بر اساس این گزارش شهرکرد ۱۵۴ روز پاک، ۶۵ روز قابل قبول، ۲ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و در مدت مشابه ۸۶ روز پاک، ۱۱۵ روز قابل قبول، ۱۲ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۲ روز ناسالم برای تمام گروه‌ها بوده است.

بیرجند ۱۷۳ روز پاک، ۳۲ روز قابل قبول، ۱ روز ناسالم برای گروه‌های حساس که در مدت مشابه ۱۱۹ روز پاک، ۸۰ روز قابل قبول، ۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و  ۴ روز ناسالم برای تمام گروه‌ها داشته است.

همچنین هوای در این مدت مشهد ۱۷ روز پاک، ۱۸۵ قابل قبول، ۴۷ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۲ روز ناسالم بوده که در مدت مشابه آن ۲۶ روز پاک، ۱۴۷ روز قابل قبول، ۷۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱ روز ناسالم برای تمام گروه‌ها، یک روز بسیار ناسالم و یک روز خطرناک داشته است.

هوای بجنورد ۱۴۶ روز پاک، ۵۱ روز قابل قبول بود که در مدت مشابه ۸۶ روز پاک، ۷۶ روز قابل قبول، ۲ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱ روز ناسالم برای تمام گروه‌ها بوده است.

همچنین هوای اهواز از ابتدای امسال تا ۶ آذرماه  ۴ روز پاک، ۱۵۲ روز قابل قبول، ۷۷ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۳ روز ناسالم برای تمام گروه‌ها، ۱ روز بسیار ناسالم و ۱ روز خطرناک بوده که در مدت مشابه آن ۷ روز پاک، ۵۷ روز قابل قبول، ۱۳۰ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۴۷ روز ناسالم برای تمام گروه‌ها، ۱ روز بسیار ناسالم و ۲ روز خطرناک بوده است.

زنجان ۱۱۶ روز پاک، ۱۳۳ روز قابل قبول، ۲ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و در مدت مشابه ۹۲ روز پاک، ۱۳۷ روز قابل قبول، ۱۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس گزارش شده است.

هوای زاهدان ۴۷ روز پاک، ۴۲ روز قابل قبول بوده و در مدت مشابه ۵۲ روز پاک، ۱۰۵ روز قابل قبول، ۱۲ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۳ روز ناسالم برای تمام گروه‌ها بوده است.

شیراز ۸۰ روز پاک، ۱۳۰ روز قابل قبول، ۴۰ روز ناسالم برای گروه‌های حساس ۱ روز ناسالم و در مدت مشابه ۷ روز پاک، ۱۵۱ روز قابل قبول، ۴۶ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۶ روز ناسالم، ۴ روز بسیار ناسالم بوده است.

هوای قزوین ۶۵ روز پاک، ۱۲۵ روز قابل قبول، ۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس که در مدت مشابه ۷۵ روز پاک، ۵۶ روز قابل قبول، ۱ روز ناسالم برای گروه‌های حساس بوده است.

همچنین بر اساس این گزارش هوای قم از ابتدای امسال تا  ۶ آذرماه ۶۰ روز پاک، ۱۳۸ روز قابل قبول، ۳ روز ناسالم برای گروه های حساس و ۱ روز ناسالم بوده که در مدت مشابه ۸۱ روز پاک، ۱۱۳ روز قابل قبول، ۷ روز ناسالم برای گروه های حساس ۳ روز ناسالم و ۳ روز بسیار ناسالم بوده است.

هوای کرمان ۳۲ روز پاک، ۱۸۰ روز قابل قبول، ۱۰ روز ناسالم برای گروه های حساس ، ۱ روز ناسالم بوده که در مدت مشابه ۲۱ روز پاک، ۱۵۶ قابل قبول، ۵۵ روز ناسالم برای گروه های حساس و ۵ روز ناسالم بوده است.

کرمانشاه ۱۰۵ روز پاک، ۱۲۳ روز قابل قبول، ۸ روز ناسالم برای گروه های حساس، ۵ روز ناسالم و ۱ روز خطرناک بوده در مدت مشابه ۳۶ روز پاک، ۱۲۲ روز قابل قبول، ۲۲ روز ناسالم برای گروه های حساس، ۲ روز ناسالم  و ۱ روز بسیار ناسالم بوده است.

همچنین یاسوج ۲۹ روز پاک، ۹۷ روز قابل قبول و ۱ روز خطرناک و در مدت مشابه ۶۰ روز پاک، ۸۲ روز قابل قبول، ۷ روز ناسالم برای گروه های حساس، ۲ روز ناسالم ۱ روز بسیار ناسالم ثبت شده است.

هوای رشت ۲۰۷ روز پاک، ۱۴ روز قابل قبول، ۱ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و در مدت مشابه ۱۵۵ روز پاک، ۵۵ روز قابل قبول و ۹ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱ روز ناسالم بوده است.

همچنین هوای خرم آباد در این مدت ۳۴ روز پاک، ۱۲۰ روز قابل قبول ، ۸۰ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۵ روز ناسالم برای تمام گروه‌ها بوده که در مدت مشابه ۳۲۶ روز پاک، ۱۵۲ روز قابل قبول، ۳۶ روز ناسالم برای گروه های حساس ۹ روز ناسالم ۱۱ روز بسیار ناسالم بوده است.

هوای اراک ۱۱ روز پاک، ۲۰۹ روز قابل قبول، ۲۶ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۳ روز ناسالم و ۲ روز بسیار ناسالم بوده که در مدت مشابه ۳۰ روز پاک، ۱۴۲ روز قابب قبول، ۷ روز ناسالم برای گروه های حساس و ۱ روز بسیار ناسالم بوده است.

همدان ۳۵ روز پاک، ۱۸۶ روز قابل قبول، ۱۳ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۳ روز ناسالم بوده که در مدت مشابه ۳۶ روز پاک، ۱۸۴ روز قابل قبول، ۱۵ روز ناسالم برای گروه های حساس گزازش شده است.

هوای یزد ۱۸ روز پاک، ۲۰۵ روز قابل قبول، ۲۱ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۴ روز ناسالم و ۳ روز خطرناک بود که در مدت مشابه ۲۸ روز پاک، ۱۸۷ روز قابل قبول، ۲۷ روز ناسالم برای گروه‌های حساس ۷ روز ناسالم ۱ روز بسیار ناسالم و ۱ روز خطرناک بوده است.

به گزارش ایرنا، البته جمع‌بندی برخی روزها با هم یکسان نیست که سازمان حفاظت محیط زیست درباره علت آن توضیح داد که برای ثبت شدن اطلاعات در سامانه استانداردی تعریف شده دارد بنابراین اگر یک روز به حد استاندارد نرسد در سامانه ثبت نمی‌شود.