هر چه جلوتر می رویم تعداد روزهای پاک در هر سال کمتر می شود و هوا آلوده تر. اینروزها تهران به سختی نفس می کشد و شهروندان خیلی از کلانشهرهای دیگر هم نفس تنگی را در بسیاری از روزهای سال تجربه می کنند؛ هوا تا آنجا آلوده می شود که مدارس را تعطیل می کنند. متولیان اما یا از باد وباران کمک می خواهند و یا شانه بالا می اندازند که کاری از دست ما ساخته نیست. باران و برف و باد هم گاهی می آید و چند روزی هوا بهتر است و باز روز از نو و روزی از نو. هیچکس اما فکری جدی و طرحی پایه ای برای حل مساله آلودگی هوای تهران و کلانشهرها ندارد؛ حتی پرونده ای که چند سال پیش درباره بنزین های آلوده تولید شرکت های پتروشیمی که به شدت سمی بود و بروز سرطان را مخصوصا در بین کودکان به طور محسوسی افزایش داد، تشکیل شد حالا معطل 5 میلیون تومان پول کارشناسی است که سازمان حفاظت محیط زیست باید بدهد و نمی دهد.
به گزارش زیست آنلاین، الهه موسوی: مصطفی ترک همدانی وکیل دادگستری که نخستین شکایت خود را از آلودگی بنزین های غیراستاندارد پتروشیمی به عنوان یک شهروند ثبت و پیگیری کرده در گفت وگو با اسکان گفت:« پرونده آلودگی هوای تهران، معطل 5 میلیون تومان پول کارشناس دادگستری است و سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ می گوید که "به ما ارتباطی ندارد!" اگر سازمان حفاظت محیط زیست، مسوول حفظ سلامت محیط پیرامون شهروندان نیست پس مسوول کیست و این سازمان مسوول چیست؟»
او افزود:« تکلیف قانونی سازمان حفاظت محیط زیست در بحث آلودگی هوا چیست؟! آیا در اینباره وظایف و مسوولیت هایی را ندارد؟ آیا در قبال این مسوولیت ها فعالیت و اقدام های لازم را انجام داده است؟»
ترک همدانی در ادامه گفت:« علاوه بر این ها آیا مدعی العموم نباید در مقابل به خطر افتادن سلامت شهروندان حساس باشد و اقدام های لازم را در این باره انجام دهد؟ حالا پرونده آلودگی هوای تهران معطل 5 میلیون تومان پول کارشناس دادگستری است و سازمان محیط زیست در پاسخ می گوید که "به ما ارتباطی ندارد!" آدم شک می کند که چه سر وسری با تولیدکننده این بنزین آلوده داشته اند که نمی خواهند پرونده به سرانجام برسد؟!»
بنزین های آلوده
این وکیل دادگستری در ادامه گفت وگو با اسکان یادآوری کرد:« در اوایل سال 90 زمانی که تهران، آلودگی های مکرر هوا را تجربه می کرد؛ آنهم آلودگی هایی که تا آنروز تجربه اش را نداشت تصمیم گرفتم در دفاع از حقوق شهروندی و "حق بر محیط زیست سالم" به عنوان حقوق بشر، این موضوع را پیگیری و واکاوی کنم. البته من این اقدام را به عنوان یک شهروند انجام دادم و پرونده ای را ایجاد کردم که تا امروز پیچ و خم های بسیاری داشته و با وجود مستندات صریح و متقن، هنوز به نتیجه نرسیده است.»
ترک همدانی در ادامه گفت:« پیش از آلودگی بنزین های پتروشیمی، آلودگی هوا غالبا ناشی از پدیده "اینورژن" یا "وارونگی هوا" بود که پدیده رایجی در فصل زمستان است و ممکن است در هر نقطه ای از یک شهر یا روستا رخ داده و در اثر هر نیروی محرکی پیش بیاید. اما این پدیده ها را ما به صورت جدید تجربه می کردیم و اخباری به دست مان می رسید که مردم می گفتند بنزین هایی که در داخل باک ماشین ها می ریزند یک حالت خاص و رنگ و بوی متفاوت با قبل دارد. تعمیرکارها نیز می گفتند ماشین ها در تندسوزی دچار مشکل می شدند و نگران آسیب به موتورها می شدند.»
او افزود:« از سوی دیگر، وقتی بحث آلودگی هوای کلانشهرها پیش می آمد مردم می گفتند در مکان های آلوده هوا، حالت خفه گی و حتی بیهوشی پیدا می کنند و این پدیده برخلاف آثار بالینی بود که قبلا دیده می شد. ما و مردم عادی تا مدت ها دلایل این مشاهدات جدید را نمی دانستیم تا اینکه رسانه ها در همان زمان اشاره کردند به نوع بنزین تولیدی که در کشور استفاده می شد و می گفتند این بنزین استاندارد نیست.»
این وکیل دادگستری افزود:« خیلی از رسانه ها نیز دنبال این مطلب رفتند و در صدد بودند مطالبی را به دست بیاورند؛ ولی وزیر نفت وقت به طور بسیار جدی از این طرح دفاع می کرد و می گفت که ما چون تحریم هستیم آنرا دور زده ایم و بنزین داخلی تولید کرده ایم و چون پالایشگاه های ما محدودیت دارند از طریق پتروشیمی تولید کرده ایم. همین را می گفتند و توضیح بیشتری هم نمی دادند.»
ترک همدانی با اشاره به اینکه من تصمیم گرفتم به عنوان یک شهروند این موضوع را پیگیری کنم گفت:« شروع به جست وجو کردم و دیدم آن چیزی که وزارت نفت، به عنوان بنزین پتروشیمی ادعای تولید و خودکفایی اش را دارد در اصل، یک فرمولی است که در سال 1384 توسط یک مهندس شیمی تهیه شده و در "شرکت ملی پتروشیمی ایران" به ثبت رسیده است. البته آن مهندس بسیار شفاف و صریح و نیز دقیق توضیح داده بود که هر چند این بنزین پتروشیمی ممکن است شباهت هایی با بنزین استاندارد داشته باشد؛ اما عوارض جانبی دارد و به صورت ریز به این عوارض اشاره کرده بود و در یک فایل پی دی اف بارگذاری شده و در "شرکت پتروشیمی ایران" موجود بود که ما آنرا دانلود کردیم و احتمالا الان هم در آنجا موجود است.»
او در ادامه گفت:« در آن توضیحات، بسیار دقیق تاکید شده بود که یک چنین محصولی بسیار خطرناک است و از عوارض جانبی آن این است که با کوچک ترین تماس با بدن یا پوست، ایجاد حساسیت های وحشتناک می کند؛ اگر به چشم بخورد به شدت به آن آسیب می زند و اگر بخواهد در خودرو ریخته و مصرف شود نیز مشکلات و سموم بسیاری دارد. تاکید شده بود "فرمولی که این ماده دارد به لحاظ شیمیایی بسیار خطرناک است و اصطلاحا گفته می شود "ترکیبات حلقوی" دارد.
از منظر علم شیمی، چون ترکیبات حلقوی، بسیار ریز و کوچک هستند نه تنها در فرآیند سوخت و ساز بنزین از بین نمی روند؛ بلکه دوباره در جو آزاد می شوند و زمانی که به سیستم تنفسی انسان برخورد می کنند با توجه به اینکه دارای ذرات بسیار ریزی هستند، شُش های انسان توانایی مقابله با آنها را ندارد؛ برای همین وارد جریان "گردش خون" شده و مسائل مبتلابهی را پدید می آورند. ما به این مطلب دست پیدا کردیم و متوجه شدیم یک "فرایند معیوب" برای تولید "بنزین پتروشیمی" وجود دارد که از آنجا به بعد عنوان آن شد "بنزین های آلوده".»
گزارش "شرکت کنترل کیفیت آلودگی هوای تهران"
ترک همدانی تاکید کرد:« از سوی دیگر گزارش هایی از "شرکت کنترل کیفیت آلودگی هوای تهران" می رسید که نتیجه پایش ها را در نقاط مختلف شهر تهران بعد از بررسی ارائه داده بود. در آن گزارش ها به طور عجیبی در اطراف پمپ بنزین ها میزان "بنزن" و "ترکیبات حلقوی" بسیار زیاد بود. گزارش های دیگری هم بود از ناحیه "دانشگاه علوم پزشکی تهران و ایران"، مبنی بر اینکه تعداد بیماران سرطانی در سال های گذشته مثلا در یک بیمارستان خاص و ویژه کودکان، که قبلا یک تعداد تقریبا ثابتی بوده، به طور تصاعدی از بین سال های 86 تا سال 90 بالا رفته و هر سال نیز به تعداد آن افزوده شده است.»
او افزود:« این گزارش ها و آمارهای تکان دهنده، نظر ما را به شدت جلب کرد. برای همین، نه به عنوان یک وکیل دادگستری، بلکه به عنوان یک شهروند، تحت عنوان "صدمه جسمانی عمده به افراد جامعه بشری و ایرانی های ساکن کشور و تهران"، اقامه دعوی کردیم. این شکایت در شعبه پانزدهم دادسرای عمومی و انقلاب تهران رسیدگی شد و دادسرای تهران آنرا در دستور کار قرار داد و طی یکی دو سال منتظر پاسخ از ناحیه 3 دستگاه "سازمان حفاظت محیط زیست"، "دانشگاه علوم پزشکی" و "وزارت نفت" بودیم. آنها پاسخ ها را دادند و در نهایت دادسرا حدود 2 سال پیش، قرار منع تعقیبی صادر کرد که برای من خیلی عجیب بود.»
معطلی برای سهم محیط زیست
شاکی پرونده آلودگی هوا و بنزین پتروشیمی افزود:« ما به این قرار منع تعقیب اعتراض کردیم و گفتیم با توجه به اینکه گزارش های دقیق کارشناس رسمی دادگستری در پرونده های دیگری از آلودگی هوای اراک اشاره به بنزین های آلوده و وجود این ترکیبات و مشتقات حلقوی سرطانزا شد لازم است که دادگاه توجه بیشتری کند. آقای دانشور رییس محترم شعبه 1058 دادگاه عمومی تهران اعتراض ما را پذیرفت و پرونده را با نقض تحقیقات به دادسرا برگرداند.»
ترک همدانی افزود:« ما الان تقریبا دو سال است معطل این هستیم که سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت بیایند سهم خود را از کارشناسی رسمی دادگستری پرداخت کنند؛ گویا با اخطار بازپرس آمده اند اما صراحتا گفته اند به ما ارتباطی ندارد.»
این وکیل دادگستری گفت:« حتی خبر دارم که سازمان حفاظت محیط زیست آمده و سهم خودش را پرداخت کرده؛ اما بعد پولش را پس گرفته و گفته که به ما ارتباطی ندارد. من برایم سوال است که اگر به شما ارتباطی ندارد پس به کی ارتباط دارد؟ بازپرس پرونده هم تعجب کرده بودند و به من گفتند شما پرداخت کنید؛ گفتم من در حدود 9 سال فقط به دنبال جمع آوری دلایل بودم؛ وکیل متمولی هم که نیستم. درحالی که این هزینه ها را باید مدعی العموم پرداخت کند. شما به عنوان دادستان و مدعی العموم هزینه ها را تکلیف کنید پرداخت کند.»
ترک همدانی تاکید کرد:« ما نگرانیم و می پرسیم آنهایی که این هزینه را پرداخت نمی کنند نکند خدای ناکرده با تولیدکننده های این بنزین های آلوده، سر و سری دارند و به دنبال این است که این پرونده مختومه شود؟ واقعا اگر سازمان حفاظت محیط زیست، مسوول حفظ سلامت محیط پیرامون شهروندان نیست پس چیست؟ به هر حال بنزین آلوده و سمی تولید داخلی، به ویژه از سال های 86 تا 92 به ریه تمام ایرانی ها رفت و در نهایت هیچکس هم مسوولیت آنرا به گردن نگرفت و اقامه دعوای ما هم به جایی نرسید.»
به گزارش اسکان نیوز، او در انتها خطاب به متولیان محیط زیست گفت:« من که از سازمان محیط زیست شکایت نکردم؛ من از کسی شکایت کردم که دستور تولید این بنزین را داده بود. جالب اینجاست که بسیاری از گزارش های این پرونده، گزارش های سازمان حفاظت محیط زیست است و بخش دیگر نیز مربوط به "مرکز کنترل کیفیت آلودگی هوای تهران" بود. وقتی خودتان این اطلاعات و داده ها و گزارش ها را دارید چرا نمی آیید از گزارش های خودتان دفاع کنید؟ واقعا مشکل شما 5 میلیون تومان سهم کارشناسی است یا موضوع دیگری است؟! سازمان محیط زیست تا امروز این کار را نکرده و تازه حالا می گویند اصلا به ما ربطی ندارد.»
دریافت صفحه با کد QR