زیست آنلاین: در حالی که شیوع ویروس کرونا و بحران آب و هوا ذاتاً موضوعات متفاوتی هستند، اما آنها دو ویژگی مهم دارند: هر دو بحران های جهانی هستند که جان میلیون ها انسان را تهدید می کنند. اما چرا با این شباهتهای مهم بحران تغییرات آب و هوایی به اندازه کرونا جدی گرفته نشده است؟

کاوه معصومی پژوهشگر ارشد علوم اجتماعی در پاسخ به این سوال که چرا بحران تغییر آب و هوایی به اندازه کرونا جدی گرفته نشده است، گفت: بحران اقلیمی در بعضی نقاط جهان خیلی زیاد جدی گرفته شده است. رویکرد و سیاست حکومتها، قدرت و تحرک جامعه مدنی و شدت بروز نشانه ها و خسارات ناشی از بحران اقلیمی و میزان آگاهی های عمومی و نقش رسانه های جمعی و میزان تاب آوری  و آسیب پذیری  اکثریت افراد جامعه و راهکارهای واقعا موجود و در دسترس جامعه برای مقابله با تهدیدات، در جدی گرفتن بحران اقلیمی خیلی مهم بوده و هست.

درمورد کرونا هم همین عوامل عینا  تاثیر داشته است. با یک تفاوت مهم که کرونا پدیده ای است که بطور مستقیم فرد را در معرض خطر قرار میدهد و در نتیجه غریزه صیانت از نفس را بشدت تحریک می کند. در حالیکه پدیده تغییرات اقلیمی و شیوه تبلیغات و اطلاع رسانی در باره ان تاکنون  بصورت  پدیده ای بوده است که جوامع و زیستکره را بعنوان کلیتی یکپارچه و عمدتا در چشم اندازآینده در معرض خطر قرار داده و خواهد داد.

به بیان دیگر کرونا موجودیت فردی آدم ها را در لحظه به چالش کشیده است و حس حفظ جان را در آحاد و یا دست کم اکثریت مردم برانگیخته است در حالیکه مخاطب پدیده تغییرات اقلیمی متاثر از نوع گفتمان فعالان اجتماعی و محیط زیستی عمدتا دولت ها و نهاد بین المللی بوده اند و نه آحاد افراد جامعه.

از یاد نبریم ایجاد حساسیت زیاد در جوامع در ارتباط با مخاطرات ناشی از تغییرات اقلیمی در اکثریت جوامع بسود و صلاح گروه های حاکم  و صاحبان قدرت اقتصادی نیست تا آن اندازه که گاه از بیخ و بن آن را انکار می کنند.

 کمتر کسی از فعالان محیط زیست بخصوص در ایران به اقتصاد سیاسی تغییرات اقلیمی و نقش منافع و سیاست های نئولیبرال سازی جهان در جهت تخریب محیط زیست توجه دارد.

چند وجهی کرونا و تغییرات اقلیم شهرام اتفاق پژوهشگراقتصاد سیاسی در پاسخ به همین سوال گفت: بحران تغییرات اقلیمی  دارای چند ویژگی مهم است که اهمیت آن را در نزد مردم کاهش می‏دهد:

1- آثار تخریبی و غیر قابل بازگشت تغییرات اقلیمی در آینده رخ خواهد داد

2- آن چه که تاکنون رخ داده است، تدریجی بوده و رویدادهای تدریجی برای افراد جامعه عادی می‏شوند.

3- مسئله اشتغال و کسب درآمد برای افراد جامعه، مسئله‎ی اکنون و همین لحظه است. سیر کردن شکم خانواده و شام امشب، برای کارگر شاغل در معدن زغال‎سنگ، از اولویت بالاتری نسبت به عواقب انقراض نسل پنگوئن‎ها در قطب شمال دارد.

4- پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی برای بخش بزرگی از افراد و حتا بخش‎های آگاه‏تر جامعه روشن نیست.

5- کشورهای گوناگون، منافع و زیان‏های متفاوتی در برابراین بحران احساس می‏کنند. با افزایش گرمایش زمین، جزایرمالدیو زیر آب غرق خواهند شد، در حالی‎که سرزمین‏های بکر سیبری در شمال روسیه ارزشی چند برابر خواهند یافت و به قول هراری، سیبری تبدیل به سبد نان برای جهان خواهد شد.


اکنون تمامی این موارد را با بحران کرونا مقایسه کنید 1-بحران کرونا درباره مرگ و زندگی در لحظه و اکنون است.

2- مرگ در اثر بیماری تنفسی شبیه آنفولانزا برای عامه مردم کاملاً ملموس و قابل درک است و مانند مدلهای تحلیلی درباره روند نابودی اکوسیستم پیچیده نیست.

3- کرونا ناگهانی در میان ما حضور یافته و همه ما انسانها معمولاً درک بهتری از رویدادها و خطرات غیرتدریجی داریم.

4- کرونا به اشتغال، کسب درآمد، کرایه‎ خانه‎ی این ماه و شام امشب افراد جامعه آسیب می‏زند و بسیار قابل لمس‏تر است و موضوعی راجع به نگرانی‏های دانشمندان در 2030 یا 2050 نیست.

5- همه کشورها در برابر آن آسیب‏پذیر هستند و آسیب را به یکدیگر منتقل می‏کنند.

از این رو، برای سخن گفتن از اینکه شیوع ویروس کووید 19، چه مقدار کاهش انتشار کربن را در پی داشته است یا انقراض چند گونه جانوری متوقف شده ‎است، باید توام با در نظر گرفتن آسیب‏های بزرگی باشد که به جان و معیشت انسان‎ها رسیده است. محیط زیست یک موضوع چندوجهی و میان رشته‎ای است و کم التفاتی به برخی جوانب آن، از ارزش هر کار تحلیلی در این باب خواهد کاست.