زیست آنلاین: در حالی که بیش از 12 سال از اولین مصوبه درباره کهاب می گذرد اما این طرح همچنان در پیچ و خم اما و اگرهای شرکت ملی پخش و عرضه سوخت در کشورما گیر کرده است. طبق اخرین گزارش که سازمان محیط زیست تهیه کرده جز در مخازن، در دو نقطه پمپ بنزین ها و خودرو ها به ترتیب تنها 7 و 1.6 درصد این طرح پیشرفت داشته است.

 سید محمد مهدی میرزایی قمی رئیس مركز ملی هوا وتغییر اقلیم در گفتگوبا خبرنگار زیست آنلاین گفت: واژه کهاب مختصر شده عبارت "کاهش، هدایت، و انتقال و بازیافت بخارات بنزین" است که شامل سه مرحله می گردد.



تا پایان مردادماه سال جاری، مرحله اول طرح  یعنی امکانات و زیرساخت جمع آوری بخار بنزین از مخازن به صورت 100درصد انجام شده است مرحله دوم یعنی جمع آوری بخار بنزین از باک خودرو تنها 1و 6 دهم درصد پیشرفت داشته و همچنین مرحله سوم یعنی بازیافت بنزین در جایگاه های بنزین نیز تنها 7و نیم درصد پیشرفت داشته است.

سا لانه 86 میلیون  متر مکعب بخار بنزین در هوا قمی درباره میزان بخار بنزین منتشره در هر روز گفت: اگر ميانگين مصرف روزانه بنزين كشور 80 ميليون ليتر در نظر گرفته شود (که این رقم بعضا به بیش از 100میلیون لیتر هم رسیده است) با توجه به سه بار تبخیر در طي مراحل بارگيری، دريافت و توزيع، به طور متوسط روزانه حدود 240 هزارمتر و سالانه 86 میلیون و 400 هزار متر مکعب بخار بنزین در هوا منتشر می شود.

300میلیارد تومان صرفه جویی   وی می گوید: طي بررسي هاي به عمل آمده از هر 1000 ليتر بخار اشباع بنزين حدوداً 5/1 ليتر مايع شبه بنزين بدست مي آيد ، لذا با اجرای كامل طرح كهاب مايع بدست آمده از اين ميزان بخار توليد شده، روزانه 360 هزار ليتر و سالانه بيش از يكصد ميليون ليتر بنزين معادل مصرف تقریبا  یک روز بنزین کشور به اررزش بیش از 3000 میلیارد ریال استحصال شده و به چرخه مصرف باز مي گردد.

چالش های پیش رو اما چالش های پیشروی طرح کهاب چیست: به زعم قمی، اجرای این طرح با دو چالش مهم یکی هزینه بالا و دوم ابهامات قانونی موجود در قانون هوای پاک روبرو است.

از چالش های مرتبط با اجرای طرح کهاب می توان به هزینه بالای خرید و نصب تجهیزات کنترل بخارات اشاره کرد که با توجه به وضعیت تحریم امکان واردات این تجهیزات وجود نداشته و هزینه تمام شده شرکت های تولیدی داخلی نیزبه مقداری است که برای جایگاه دار بدون حمایت دولتی مقرون به صرفه نخواهد بود. از دیگر چالش های مرتبط با موضوع می توان به ابهامات موجود در ماده 16 آیین نامه فنی ماده2 قانون هوای پاک اشاره نمود که موضوع شرکت های برندینگ مطرح شده و عملا اجازه ورود شرکت های دانش بنیان را در این عرصه  و کاهش هزینه های اجرایی را نمی دهد. همچنین برنامه زمانبندی مشخصی در ماده مذکور وجود نداشت.    لذا سازمان حفاظت محیط زیست، ضمن پیگیری های متعدد و برگزاری جلسات فیمابین دستگاه های مسئول تا حد زیادی موجبات اجرای این طرح را فراهم نموده است.

وی می افزاید: در خصوص رفع چالش دوم و در آخرین اقدام صورت گرفته به منظور شفافیت و تعیین شرح وظایف و تکالیف قانونی هریک از دستگاه های اجرایی، اصلاحیه ماده 16 آیین نامه فنی ماده2 قانون هوای پاک تدوین و به کمیسیون امور زیربنایی مجلس ارانه شد که نهایتا منجر به تصویب آن در تاریخ 11/5/99 گردید.

زیانهای بخارات زیست محیطی به گفته قمی زیانهای بخارات زیست محیطی بنزین کم نیستند: بنزين موتور تركيبی از هيدروكربن هاي نفتی با نقاط جوش متفاوت بوده و عناصر سبكتری مانند بوتان و پنتان موجود در آن، در شرايط محيطی به صورت گاز هستند. اين تركيبات آلي فرار پديده ای تحت عنوان تبخير بنزين را ايجاد كرده كه علاوه بر هدر رفت سرمايه اقتصادی، اثرات مخرب زيست محيطی، بر سلامت افراد نیز تاثیر گذار خواهد بود. با توجه به ميزان مصرف روزانه بنزين و انتقال اين فرآورده به اقصي نقاط كشور، مقادير زيادی از آن طی فرایند انتقال و بارگيری وتخليه (اصطلاحاً جابجايي فرآورده) تبخير شده كه به عنوان  منبع مهم انتشارات بخارات آلی فرار تلقي مي گردد. از آنجا كه اين تركيبات هيدروكربنی سمي و فرار بوده و تمايل زيادی به تركيب با ساير عناصر و مواد ديگر دارند، انتشار اين تركيبات در محيط اثرات نامطلوب فيزيولوژی، زيست محيطی و اقتصادی را به دنبال خواهد داشت.

وی تصریح می کند: بخار بنزین که در دسته بندی مواد آلی فرار (Compounds Organic Volatile ) جای می گیرد از لحاظ زیست محیطی یکی از عوامل ايجاد ازن سطحی و پديده مه دود فتوشيميايي است که خود از آلاینده های ثانویه بوده و  از عوامل توليد ذرات ريز دوده، ايجاد باران هاي اسيدی، فرسايش خاك و بناهاي قديمی، تخريب زيست بوم آبی و جنگلها و در نهایت اثرات مخرب در سلول های گياهي و جانوری و اثرات سوء بر سلامت انسان می گردد که اين اثرات را مي توان به دو دسته تقسيم بندی كرد :

اثرات زودگذر، شامل تحريك چشم و بينی و گلو / گيجي / سردرد / از دست دادن حافظه كوتاه مدت و ... اثرات مزمن، شامل سرطان زايی / جهش ژنتيكي / تولد نوزادان ناقص الخلقه / تاثير بر روی سيستم تنفسی از سوی دیگر اثرات منفی انتشار بخار بنزین با اتلاف سرمایه ملی ارتباط مستقیم دارد. پیشینه کهاب قمی درباره پیشینه کهاب می گوید:اولین ابزار قانونی برای اجرای طرح کهاب در مصوبه سال 87 هیئت وزیران ایجاد شد و بعد از آن در سال های 90، 93 و 95  هم به تصویب دولت رسید. مهم ترین و جدیدترین ابزار قانونی،  ماده 16 آیین نامه فنی ماده2 قانون هوای پاک می باشد که در مرداد 1399 اصلاحیه آن به تصویب رسید و ابلاغ شد:

" وزارت نفت موظف است اجرای طرح کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار) بنزین را در کلیه جایگاه­های سوخت­رسانی شهری با اولویت کلانشهر و با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در قالب طرح شرکت­های توزیع سوخت صاحب نشان (برندینگ) تا پایان سال ۱۳۹۸ تکمیل کند."

وی با اشاره به فهرست مصوبات و قوانین مرتبط با طرح کهاب 5 مصوبه را طی سالها 87 تا 96 برمی شمارد:

مصوبه شماره 53646/ت35864ههیات محترم وزیران (سال 1387 ) مصوبه شماره 212326/ت46320ه هیات محترم وزیران ( سال1390) مصوبه شماره 12782/ت49952ههیات محترم وزیران ( سال 1393) مصوبه شماره 38454/ت 53172ه هیات محترم وزیران ( سال 1395) ماده 16 آیین نامه فنی ماده 2 قانون هوای پاک (1396) رئیس مرکز ملی هوا وتغییر اقلیم در انتها خاطر نشان می کند: در این اصلاحیه، الزام جایگاه ها به تحت پوشش بودن برندینگ حذف گردید تا عملا فضای رقابتی برای کلیه شرکت های خصوصی و دانش بنیان  ایجاد شود. همچنین وظیفه هر یک از دستگاه های به تفصیل و با زمانبندی مشخص گردیده و سازمان در راستای نظارت عالیه، گزارش عملکرد را تهیه و به دولت ارائه خواهد نمود.