سفیر سابق ایران در افغانستان تاکید کرد: نکته بعدی اینکه ناتو و کشورهای فرامنطقه‌ای هم از اهرم آب استفاده می‌کنند که بین ایران و افغانستان فاصله بیاندازند، چون می‌دانند دو کشور ظرفیت‌هایی دارند که اگر با هم جمع شود از جنبه امنیت، رشد و توسعه تحول ایجاد می‌کند، بنابراین جایی برای حضور و بازیگری قدرت‌های فرامنطقه‌ای باقی نمی‌ماند.

به گزارش زیست آنلاین، ابوالفضل ظهره‌وند، درباره حقابه ایران از هیرمند اظهار داشت: مسئله آب هامون و هیرمند یک مسئله تاریخی است، قبل از سال 1351 و توافق با افغانستان مواقعی که سیل در این کشور جاری می‌شد و نمی‌توانستند آن را مهار کنند، آب را به سمت ایران می‌فرستادند اما مواقع کشت و زرع جلوی آب را می‌بستند، این اختلافات همواره وجود داشته است. تا اینکه در سال 1351 قرارداد حقابه ایران با افغانستان منعقد و تصویب می‌شود و به موجب آن ایران سهم آب خود را پیدا می‌کند. بر اساس آن حقابه، یک جدول آبی تهیه می‌شود، یعنی اینگونه نبود که زمانی که نمی‌توانستند آب را کنترل کنند به سمت ایران رها کنند و بگویند سهم آب 900 میلیون متر مکعب در سال را دریافت کرده‌اید.

وی افزود: طبق توافق یک نقطه‌ای در پایین سد کجکی تعیین شده و دستگاه‌هایی تعبیه کرده بودند تا میزان خروجی و ورودی آب در اوقات مختلف سال برآورد شود و بر پایه آن هر ماه سهم آب ایران مشخص بود، به این ترتیب طبق جدول زمان‌بندی‌شده، آب را دریافت می‌کردیم. ولی در این سال‌های بحران در افغانستان و روی کار آمدن طالبان تاکنون متاسفانه نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌ها استفاده کرده و حقابه ایران را به صورت پایدار و طبق توافق صورت گرفته عملیاتی کنیم.

سفیر سابق ایران در افغانستان تصریح کرد: نکته بعدی اینکه در حال حاضر 3 میلیون افغان در ایران مستقر هستند که اگر هر کدام یک متر مکعب در روز آب مصرف کنند قطعا به میزان حقابه تعیین شده توافق سال 1351 است که اکنون کشور افغانستان از ما دریغ می‌کند. 

وی ادامه داد: اکنون در حال احدث سدهایی مثل کمال‌خان هم در پایین‌دست هستند که در واقع آب را به مناطق اطراف منحرف و موادمخدر کشت می‌کنند، مجموعا ما از سه موضع دچار ضرر می‌شویم، یکی اینکه دولت افغانستان نتوانسته پناهجویان را سر سفره خود نگه دارد، از دیگر سو ما باید از سهم آب کشور خود به این مهاجران هم اختصاص دهیم، از طرف دیگر با حقابه ایران را مواد مخدر کشت می‌کنند که نتیجه آن سرازیر شدن مواد به سمت ایران است. در مجموع اقدام افغانستان در احداث دو سد کجکی و کمال‌خان بر روی رودی که آب آن متعلق به ایران هم است، پیامدهای منفی اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی را منجر شده است. وقتی هامون خشک شد ریزگردها نه تنها ما بلکه خود افغان‌ها را هم متاثر کرد، یعنی قطع آب هیرمند فقط به ضرر ما نیست. 

ظهره‌وند تاکید کرد: افغان‌ها باید نگاه بلندمدت داشته باشند، اگر منطقه سیستان تخریب شود هم به خودشان و هم به ایران لطمه می‌زنند، تنگ‌نظری برخی از مسئولین افغانستان برای اینکه آب از مرزها خارج نشود، نه تنها مردم این کشور بلکه دامن مردم منطقه را هم گرفته است. منع ورود آب به سمت ایران بی‌رونقی هامون و تغییرات آب‌وهوایی و تخریب محیط‌زیست را در پی دارد.

وی یادآور شد: حتی ما پیشنهاد کردیم که آماده کمک هستیم تا بهره‌وری از آب را ارتقا دهند و به جای اینکه  یک متر مکعب آب، نیم متر مکعب برای کشاورزی در واحد سطح استفاده کنند، اما آنها متاسفانه به هیچ صراطی مستقیم نیستند. البته ما هم تاکنون از مسئله آب بعنوان اهرم استفاده نکردیم، طرف‌های افغان هم با وعده‌های بی‌پایه بهانه‌تراشی کردند تا از تعهد 1351 شانه خالی کنند و اقدامات ایران را به تعویق بیاندازند،

سفیر سابق ایران در افغانستان تاکید کرد: نکته بعدی اینکه ناتو و کشورهای فرامنطقه‌ای هم از اهرم آب استفاده می‌کنند که بین ایران و افغانستان فاصله بیاندازند، چون می‌دانند دو کشور ظرفیت‌هایی دارند که اگر با هم جمع شود از جنبه امنیت و رشد و توسعه، تحول ایجاد می‌کند، بنابراین جایی برای حضور و بازیگری قدرت‌های فرامنطقه‌ای باقی نمی‌ماند.

وی گفت: نکته مهم اینکه غربی‌ها علیرغم همه ادعاها مناطقی را مثل نیمروز و هلمند در جنوب و جنوب غرب در اختیار طالبان قرار داده و سطح تولید مواد مخدر در سایه حضور آنها چند صد برابر افزایش پیدا کرده است. بنابراین مهم‌تر از آب استفاده از اهرم موادمخدر برای ناامنی در منطقه و کشیده شدن مردم به عرصه قاچاق است. بنابراین می‌بینیم که غرب اجازه نمی‌دهد منطقه با رشد و توسعه پایدار مواجه شود و ناامنی را در بستر قاچاق و مواد مخدر دامن می‌زند.

به گزارش ایلنا، ظهره‌وند گفت: ما می‌توانستیم با خود افغان‌ها به مکانیسمی برسیم که آنها بتوانند سد بسازند و هم آب‌های موجود در افغانستان به گونه‌ای مدیریت شود که سهم ایران هم رعایت شود اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است.