موافقت سازمان جنگل ها، "شورایعالی جنگل و مرتع" و  "شورایعالی معماری وشهرسازی" با استقرار تله کابین در جنگل ناهارخوران گرگان، آنهم فقط چند روز پس از اینکه خیال بسیاری از طبیعت دوستان کشور  از تله کابین کبودوال در هیرکانی راحت شده بود شوک جدیدی را برای بسیاری به همراه داشت.

به گزارش زیست آنلاین، طرحی که حدود ۶ سال در کشمکش بین شهرداری گرگان و طرفداران آن و نیز کنشگران محیط زیست و منابع طبیعی کشور و نیز بسیاری از شهروندان غیرکنشگر ، می رفت تا به نقطه ای دیگر منتقل شود و جنگل چندمیلیون ساله ناهارخوران را نجات دهد.

اسفند ۱۳۹۵ شهرداری گرگان اعلام کرد که «پروژه تله کابین گرگان در روز ۲۰ فروردین کلنگ زنی می شود» این در حالی یود که این پروژه هنوز موافقت "سازمان جنگل ها،مراتع وآبخیزداری" و "شورایعالی جنگل ومرتع" را به دست نیاورده بود و تنها موافقت کلی را از سوی مسوولان محیط زیست و منابع طبیعی استان و مسوولان سازمان جنگل ها را دریافت کرده بود. مهم تر اینکه این طرح، هنوز "طرح مطالعاتی فنی" نداشت و "مطالعات ارزیابی محیط زیستی" نیز درباره آن انجام نشده بود و تنها گرایش و تمایل برخی مسوولان وقت سازمان جنگل ها و رویکرد گاه غیرحفاظتی این سازمان باعث می شد که چنین طرح هایی با استقبال مواجه شده و مجوز بگیرد.

با انتشار خبر کلنگ زنی تله کابین گرگان در سایت قوری برای روز ۲۰ فروردین، نخستین واکنش ها از سوی کنشگران محیط زیست و منابع طبیعی گلستان آغاز شد.

"کمپین نه به تله کابین در جنگل های هیرکانی" یکی از این واکنش ها بود که توانست تنها در مدت ۲ روز در حدود ۵ هزار عضو جذب و امضا گردآوری کند.

 این کمپین با ارسال نامه ای به رییس وقت "سازمان بازرسی کل کشور" از آن سازمان خواست تا به موضوع ورود کرده و تخلف ها و تخریب های آنرا که پیش از گرفتن مجوز نهایی رخ داده بود رسیدگی کند و با جابه جایی پروژه در نقطه ای دیگر، اجازه ندهد جنگل دستخوش تخلف و تخریب قرار گیرد.

 این پویش با استقبالی بی نظیر مواجه شد و از "پروفسور یخکشی" بنیانگذار دانش محیط زیست ایران تا هدیه تهرانی، محمد درویش و حتی عباسعلی نوبخت معاون جنگل سازمان جنگل هامراتع و آبخیزداری کشور به آن پیوستند. نام بسیاری از شخصیت های فرهنگی، اجتماعی نیز در این کمپین ثبت شد که برخی از آنان در خارج از ایران زندگی می کردند اما به جنگل های هیرکانی منحصر به فرد شمال ایران علاقمند بودند.

با این همه اما مدیریت شهری گرگان و برخی مسوولان پیشین و کنونی استان با اصراری پرسش برانگیز همچنان بر ایجاد تله کابین در جنگل ناهارخوران گرگان پای می فشردند. اصراری که اگرچه با شعار "توسعه گردشگری" بالاخره در دی ماه ۹۹ مجوز "شورایعالی معماری وشهرسازی کشور" را گرفت؛ اما در پشت برچسب "گردشگری" اهدافی دیگر در دل خود داشت.

مزدک دربیکی،  عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، پژوهشگر و عضو شورای پژوهشی اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان در اینباره به اسکان گفت: «اصولا بارگذاری پروژه هایی به بهانه گردشگری از جمله "طرح تله کابین جنگل ناهارخوران"، بیشتر برای انحراف اذهان عمومی از سرمایه گذاری هایی است که بر روی زمین های منطقه شده و منجر به "ارزش افزوده بورس زمین ها" شود. اصرار برخی مسوولان شهری بر اجرای این طرح در جنگل ناهارخوران نیز یا در اثر بی اطلاعی آنهاست و یا منافع شان در گرو اجرای پروژه تله کابین در جنگل ناهارخوران است. برخی به بهانه حل مشکل ترافیک محور ناهارخوران، به دنبال مجوز برای احداث جاده های جدید هستند.»


او افزود:« اینکه عده ای اصرار دارند تله کابین در جنگل ناهارخوران مستقر شود می تواند به دو دلیل باشد؛ نخست اینکه به هیچ عنوان از پیشینه این طرح اطلاعی ندارند و راجع به پیامدهای مختلف آن، اعم از مسائل محیط زیستی، اجتماعی، اقتصادی اطلاع ندارند و نمی خواهند داشته باشند. دوم اینکه احتمالا منافع این افراد در گرو احداث تله کابین در جنگل ناهارخوران است.»

این دکترای محیط زیست یادآور شد:« در سال های اخیر ما شاهد بودیم که قبل از گرفتن مجوز تله کابین، زمین های پیرامونی محل احداث ان، به قیمت های گزاف و البته به صورت غیرقانونی و بعضا قانونی، خرید وفروش می شد من احساس می کنم رفتار مسؤولان شهری در گرگان را از دو زاویه می توان تحلیل کرد. یا اطلاع ندارند که می خواهند چه پروژه ای را کلید بزنند و یا منافع شان در گرو اجرای تله کابین در جنگل ناهارخوران است.»

این پژوهشگر محیط زیست تاکید کرد:« این کار، پاک کردن صورت مساله است؛ چرا که اصرار ما بر بارگذاری کمتر ناهارخوران، به این دلیل است که در تمام مطالعاتی که درباره شهر گرگان انجام شده نیاز شدیدی به توسعه تفرج گاه های جدید در مناطق غیراز جنوب گرگان و در شرق و به ویژه شمال گرگان داریم. اگر بارگذاری در ناهارخوران زیادتر شود -تله کابین یا هر پروژه دیگری- در واقع مساله و بحران را دامن خواهد زد.»


دربیکی با اشاره به اینکه مقوله تله کابین گرگان به دهه ۵۰ برمی گردد گفت:« ارزیابی‌هایی که آنزمان در ناهارخوران دهه ۵۰ انجام شده بود تله کابین را به عنوان یک گزینه مطرح کرد. این، مربوط به ناهارخورانی است که هیچگونه توسعه ای نداشت و نزدیک به ۸ کیلومتر با بافت شهری آن زمان فاصله داشت. موضوع به انقلاب برخورد و متوقف شد. اوایل دهه ۷۰ بود که مطالعات جدید نشان می داد بهترین گزینه برای تله کابین در گرگان در تپه هزارپیچ (سوگله) است؛ اگرچه برخی می گویند پیش از انقلاب نیز گزینه هزارپیچ به طور جدی مطرح بوده است.»
 

جاده های جدید در جنگل ناهارخوران
عضو شورای پژوهش و فناوری اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان در ادامه افزود:«متأسفانه در "طرح جدید جامع شهری گرگان"، دو گزینه جاده موازی جاده ناهارخوران کنونی پیشنهاد شده که من فکر می کنم دوستانی که پیگیر تله کابین ناهارخوران هستند بیشتر چشم به آن دارند. یعنی در واقع به جای اینکه بارگذاری را در ناهارخوران کمتر کنیم، آنرا بیشتر می کنیم و برای رفع این ترافیک و رفت وآمد و راه بندان، دو جاده جدید که به طور قطع همراه آسیب های جدی برای اکوسیستم جنگلی است احداث می کنیم.»

 دربیکی تاکید کرد:« همان طور که در تمام عکس های هوایی به چشم می خورد و تصاویر آن برای همه قابل دسترسی هست از منطقه ای که زمانی به نام "پارک طبیعت ناهارخوران" و به طور کلی"جنگل ناهارخوران" به عنوان نماد طبیعی و ریه تنفسی شهر گرگان مطرح بوده چیزی باقی نمانده است. در واقع شما یک ویترین می بینید که پشت آن خالی است و چیزی در درون ندارد.»

او هشدار داد:« متاسفانه این پشت خالی و نیز آن چند شاخه درختی که باقی مانده توسط این دو جاده ای که در صورت احداث تله کابین ناهارخوران، برای کاهش بار ترافیکی و تردد آسان از شرق تا غرب موازی جاده ناهارخوران احداث خواهد شد صد در صد تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. مدیریت شهری گرگان با بارگذاری پروژه هایی از این دست در ناهارخوران، به بهانه حل مشکل ترافیک، به دنبال مجوز برای احداث جاده های جدید است»

این پژوهشگر محیط زیست در پاسخ به پرسش اسکان نيوز درباره "مکان پیشنهادی و جایگزین برای جانمایی تله کابین گرگان" از سوی مخالفان استقرار آن در جنگل ناهارخوران گفت:« درباره  مکان پیشنهادی، همچنان که پیش از این بارها در مصاحبه ها اعلام کرده ایم و دست کم حدود ۱۲ سال است که جانمایی تله کابین ناهارخوران را با بحث های کارشناسی و رسانه ای بررسی و ارائه کرده ایم باید مکان یابی دقیق علمی  شود و مشخص شود چه نقطه ای از شهر گرگان، توان جانمایی تله کابین را دارد. ولی با توجه به مطالعاتی که خود "مهندسان مشاور تله کابین گرگان" به ویژه در زمینه مسائل زمین شناختی و زلزله خیزی انجام داده بودند شرایط نشان می دهد که ناهارخوران شرایط لازم را ندارد.»

او گفت:« پیشینه کار نشان می دهد در ۵۰ سال گذشته به این سو، مطالعات شرکت های خارجی هم نشان داده که "هزارپیچ" گزینه بسیار مناسب تری برای احداث تله کابین بوده است.»

 
 بالا بردن ارزش افزوده زمین ها
این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه با تاکید بر اینکه شعارهایی که در زمینه توسعه گردشگری به عنوان علت استقرار تله کابین در جنگل ناهارخوران داده می شود واقعی نیست گفت:« من اصولا از سال ها پیش که با استقرار تله کابین در ناهارخوران مخالفت می کردم بارها گفته ام و همچنان می گویم که اصولا بارگذاری پروژه هایی به بهانه گردشگری از جمله "طرح تله کابین در ناهارخوران" بیشتر برای انحراف اذهان عمومی از سرمایه گذاری هایی است که بر روی زمین های منطقه شده و در واقع این بارگذاری می تواند جذابیت های بسیاری را برای منطقه اضافه کند که منجر به "ارزش افزوده بورس زمین ها" بشود و با توجه به مشخصات فنی این تله کابین، من فکر نمی کنم بحث گردشگری منطقه که برخی شعارش را می دهند، مطرح باشد. »

این دکترای محیط زیست تاکید کرد:« بنابراین پروژه ای با جیب بیت المال اجرا می شود که سودش به مردم نخواهد رسید و مشخصا افراد دیگری از سود آن بهره مند خواهند شد.»

حال باید دید سرنوشت جنگل های هیرکانی ناهارخوران چه می شود. آیا این جنگل های باستانی با کلنگ سازمان متولی و نیز شوراهایعالی "جنگل ومرتع" و "معماری وشهرسازی" به مرکزی برای زمین خواری و شهرک سازی -مانند دیگر مکان های تله کابین های جنگلی کشور- تبدیل می شود؟ یا سازمان های متولی به استناد به فرمایشات مقام معظم رهبری جلوی این تخریب و تصرف ها را که با پرچم گردشگری صورت می گیرد را خواهند گرفت.
منبع: اسکان نیوز