جمعی از کنشگران و متخصصان محیط زیست و دوستداران طبیعت ایران با ارسال نامه ای خطاب به وزیر راه و رییس شورایعالی شهرسازی ومعماری نکات مهمی از ابهامات، تناقض ها و مشکلات فنی طرح "تله کابین ناهارخوران گرگان" را تشریح کردند و از او خواستند تا نسبت به بازنگری در تصویب و ابلاغ این پروژه اقدام کند.

به گزارش زیست آنلاین، امضاکنندگان این نامه با اشاره به اینکه کارفرمای "طرح تله کابین گرگان" نه‌تنها مستندات فنی و علمی در این‌باره ارائه نکرده، بلکه گویا نمی‌داند که مطالعات مکان‌یابی که در 14 سال پیش انجام شده نمی‌تواند پایه و مبنای تصمیم‌گیری فنی در مکان‌یابی پروژه‌های کنونی باشد تاکید کردند: شواهد گویای آن است که با توجه به وجود تنها یک راه دسترسی به ناهارخوران، شورای شهر و شهرداری گرگان مایل هستند با تله‌کابین و پروژه‌های مانند آن، بارگذاری را نه‌تنها کاهش، بلکه افزایش دهند و سپس برای پاک کردن صورت مساله و حل مشکل، به دنبال ایجاد مسیرهای دسترسی جدید باشند.

آنها در ادامه این نامه، با استناد به قانون اساسی، قوانین و مقررات محیط زیست و دیگر قوانین حقوقی پایی دستی و نیز پایان یافتن زمان موافقتنامه اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان برای طرح تله کابین، اجرای آنرا خلاف قانون و تخلف ذکر کردند.

این کنشگران، پروژه تله کابین ناهارخوران گرگان را مشکل آفرین دانسته و هشدار دادند در صورت اجرای این طرح، علاوه بر تخریب جنگل های هیرکانی ناهارخوران در ایستگاه های میانی و مقصد، افزایش ترافیک در محور ناهارخوران، تخریب جنگل، زمین خواری و انواع تخلف ها و سوء استفاده ها رخ داده و شهر گرگان را با خطرهای جدی زیستی مواجه خواهد کرد.

متن کامل این نامه در ادامه می آید:


  به نام خدا
جناب آقای مهندس اسلامی
وزیر گرامی راه و شهرسازی و ریاست ارجمند شورای عالی شهرسازی و معماری ايران

با درود فراوان
به آگاهی می‌رساند با وجود آن که سال‌هاست درباره مکان‌یابی و ساخت "طرح تله‌کابین ناهارخوران گرگان"، مخالفت‌های کارشناسی فراوانی به شکل جلسات و گزارش‌های کارشناسی رسانه‌ای مطرح شده، ولی گویا به‌تازگی "شورایعالی شهرسازی و معماری کشور" موافقت خود را با این طرح اعلام کرده است. از این‌رو نکته‌ها، ابهامات و تعارضات زیر درباره این پروژه به آگاهی جناببعالی و دیگر اعضای ارجمند آن شورا می‌رسد:

1) شهرداری گرگان (به عنوان کارفرما) در گزارش توجیهی خود به گزارش مکان‌یابی پروژه تله‌کابین گرگان در سال 1385 اشاره کرده و گفته که شرکت مهندسان مشاور «از مجموع 40 نقطه، در نهایت به دو نقطه جهت مکان‌یابی تله‌کابین رسیدند که شامل "ناهارخوران" و "هزارپیچ" بود که در نهایت منطقه ناهارخوران به دلیل داشتن چشم‌انداز طبیعی بهتر و امکانات تفریحی و توریستی بیشتر انتخاب گردید».

 کارفرمای محترم طرح نه‌تنها مستندات فنی و علمی در این‌باره ارائه نکرده است بلکه گویا نمی‌داند که مطالعات مکان‌یابی که در 14 سال پیش انجام شده نمی‌تواند پایه و مبنای تصمیم‌گیری فنی در مکان‌یابی پروژه‌های کنونی باشد؛ زیرا در این بازه زمانی نزدیک به دو دهه گذشته، شهر گرگان بسیار دگرگون شده و اصولا از دید فنی، مطالعات مکان‌یابی پروژه‌های توسعه‌ای با بیش از پنج سال پیشینه، به روزآمدسازی و بازنگری نیاز دارند. ضمن این‌که گزینه دیگر یعنی منطقه تفریحی هزارپیچ بدون دلیل منطقی و فنی رد شده است (نگاه کنید به گزارش شهرداری گرگان)

2. از نظر توجیه وجودی و کاربردی و فنی، تله‌کابین در جایی ساخته می‌شود که یا اختلاف بلندی بین نقطه آغاز و پایان آن چشم‌گیر باشد (مانند توچال با تفاوت بلندی از 1900 تا 3680 متر از سطح دریا) و یا ایستگاه‌های آن، چشم‌انداز و بوم‌سازگان بسیار متفاوتی را به بازدیدکننده ارائه کند (مانند نمک‌آبرود که چشم‌انداز دریا، کوهستان و جنگل را هم‌زمان دارد). ولی در تله‌کابین پیشنهادی ناهارخوران، اختلاف بلندی از ایستگاه آغازین (408 متر) تا پایان (964 متر) تنها 556 متر است که نه اختلاف چشمگیری در بلندی دارد، نه چشم‌انداز متفاوتی به بازدیدکننده ارائه می‌دهد و نه بازدیدکننده با دو یا چند بوم‌سازگان گوناگون سروکار دارد (همه محیط جنگلی است). در حقیقت، آیا همه بارگذاری نادرست این پروژه در منطقه و پیامدهای منفی آن به‌خاطر 556 متر اختلاف بلندی است؟ که مقصدش هم از نظر جغرافیایی، تپه به شمار می‌رود نه کوهستان (نگاه کنید به گزارش شهرداری گرگان)

3) پافشاری بر بارگذاری چنین پروژه‌هایی در این منطقه با وجود مناطق دیگر و بهتر در گرگان، شگفت‌انگیز است زیرا با استناد به مطالعات انجام‌شده و حتی درنظرگرفتن محدودیت‌های بوم‌شناختی، ت

عداد 1440 نفر در روز فقط برای این پروژه در نظرگرفته شده است. در حالی‌که هم‌اکنون نیز ناهارخوران به دلیل بارگذاری نادرست پروژه‌های گوناگون (مانند بخش‌های گردشگری، رستوران و کافه، بخش‌های اداری، خانه‌های مسکونی و مانند آن) با مشکلات بسیاری مانند راه‌بندان‌، آلودگی  هوا و صدا و پسماند، تخریب و آتش‌سوزی جنگل و مانند آن به‌ویژه در موسم گردشگری روبرو است (نگاه کنید به مقاله‌های پژوهشی در این‌باره)

4. از نظر فنی نیز طرح ارائه‌شده دارای ابهاماتی است. برای نمونه در برخی جاهای گزارش تنها به دو ایستگاه اشاره شده در حالی‌که سه ایستگاه (آغاز، میانه و پایانی) وجود دارد. افزون‌بر این، در ایستگاه پایانی که در بوم‌سازگان دست‌نخورده‌تری نسبت به ایستگاه آغازین قرار دارد، چرا باید 75 مترمربع کاربرد تجاری در وسط جنگل تعریف شود؟ در حالی‌که بازدیدکننده در این ایستگاه برای تفریح می‌آید و نیاز به خدمات رفاهی دارد نه تجاری؛ از این‌رو همان 138 مترمربع پیشنهادشده برای کاربری رستوران و کافی‌شاپ کافی است و از نظر کاربردی، توجیه بهتری دارد (نگاه کنید به گزارش شهرداری گرگان)

5) از سوی دیگر، مجوز این پروژه در اصل با نام «مرکز تفریحی و سرگرمی و ورزشی» به مساحت 48 هزار مترمربع از سوی سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری گرگان تنها برای یکی از نقاط محدوده پارک ناهارخوران (معروف به سایت قوری) تقاضا شده است نه با نام طرح تله‌کابین (نگاه کنید به استعلام‌های اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان در تاریخ 16/7/1397 و شرکت توزیع نیروی برق استان گلستان در تاریخ 23/7/1397)

6. همچنین "شورایعالی جنگل، مرتع و آبخیزداری" در 25/10/1398 بررسی این موضوع را به "کمیته فنی جنگل‌های شمال" واگذار کرده که این کمیته در 31/3/1399 طرح را با نام «کتابچه طرح پارک جنگلی و پروژه تله‌کابین ناهارخوران گرگان» بررسی و با آن موافقت کرده است. در حالی که در اصل، موضوع مطرح‌شده در این کمیته با طرح پیشنهادی "شهرداری گرگان" یا "سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی" آن تفاوت دارد (نگاه کنید به نظریه کمیته فنی جنگل‌های شمال)

7. "اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان گلستان" در 5/10/1397 موافقت اصولی اولیه خود را با طرح پیشنهادی اعلام و بیان کرده که: «اعتبار این موافقت‌نامه به مدت دو سال از تاریخ صدور می‌باشد. خواهشمند است قبل از هرگونه بهره‌برداری، توسعه و یا تغییر فعالیت، مجددا از این اداره کل استعلام به عمل آید». در حالی‌که هم‌اکنون تاریخ موافقت‌نامه به پایان رسیده و بنابراین از نظر قانونی اعتبار ندارد. افزون‌براین با توجه به افزوده‌شدن ایستگاه میانی و تغییر طرح، این پروژه مانند گذشته نیست و جدید به شمار می‌آید و کارفرما موظف است برای طرح خود دوباره گزارش توجیهی محیط‌زیستی جدید فراهم و ارائه کند (نگاه کنید به نامه اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان گلستان)

8. اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان در 16/7/1397 موافقت اصولی اولیه خود را با طرح پیشنهادی اعلام و بیان کرده که: «اعتبار این نامه از تاریخ صدور به مدت 6 ماه می‌باشد و قبل از انقضای مدت مقرر با درخواست متقاضی و تشخیص اداره کل حداکثر یک بار قابل تمدید خواهد بود و در غیر این‌صورت از درجه اعتبار ساقط می‌گردد». در حالی‌که هم‌اکنون تاریخ اعتبار به پایان رسیده و بنابراین از نظر قانونی معتبر نیست و کارفرما موظف است برای دریافت دوباره اقدام کند (نگاه کنید به نامه اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان)

9. همان‌گونه که گفته شد و بسیاری از پژوهش‌های علمی نیز آن را تایید می‌کنند، بیش از دو دهه است که منطقه ناهارخوران از فشارهای بسیاری رنج می‌برد که این موضوع به‌ویژه در 10 سال گذشته به دلیل رویکردهای نادرست سیاست‌گزاری شورای شهر و شهرداری گرگان افزایش یافته است؛ زیرا به‌جای آن‌که رویکرد کارشناسی بر کاهش بار گردشگری بر دو تفرجگاه جنوبی گرگان یعنی "ناهارخوران" و "النگ‌دره" و پخش بار تفرجی بر دیگر گردشگاه‌های شهر مانند "هزارپیچ" و مناطق شمالی و شرقی باشد، این روند شکلی وارونه دارد و بارگذاری و تعریف پروژه‌های جدید به بهانه گردشگری دو چندان شده است.

بررسی‌های میدانی کنشگران اجتماعی در سال 1396 نشان می‌دهد شهرداری گرگان با تبلیغات درباره "پروژه تله‌کابین ناهارخوران" که هیچ مجوزی هم دریافت نکرده بود، باعث شد ارزش زمین‌های شخصی افراد ذی‌نفع در منطقه به بهانه این پروژه چند برابر شود (یک زمین 200 مترمربعی در فروردین همان سال به قیمت 500 میلیون تومان برابر با 5/1 میلیارد تومان امروز خرید و فروش شود). از سوی دیگر، شواهد گویای آن است که با توجه به وجود تنها یک راه دسترسی به ناهارخوران، شورای شهر و شهرداری گرگان مایل هستند با تله‌کابین و پروژه‌های مانند آن، بارگذاری را نه‌تنها کاهش بلکه افزایش دهند و سپس برای پاک کردن ص

ورت مساله و حل مشکل، به دنبال ایجاد مسیرهای دسترسی جدید باشد. نمونه آن نیز بستن قرارداد با یک "شرکت مهندسی مشاور معماری وشهرسازی" در استان گلستان برای مطالعات جاده جدید در امسال است (گویا از روستاهای گلند تاریکی، گلند فخرآباد، توشن به ناهارخوران و از وسط منابع جنگلی و مرتعی ملی). بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد حتی پیش از آغاز مطالعات این پروژه، زمین‌های کشاورزی روستاهای مذکور که شاید محل گذر جاده باشد، افزایش بسیار غیرمنطقی و افسارگسیخته پیدا کرده و در حال تغییر کاربری هستند.

 روشن است که مجموعه‌ای از افراد با بارگذاری در ناهارخوران دارای زمین‌های مرغوب و سنگ‌اندازی در پراکنش عادلانه و کارشناسی مناطق تفرجی در دیگر نقاط شهر، به دنبال گره خوردن کارها در ناهارخوران هستند تا ایجاد جاده‌های جدید شرقی و غربی از دل اراضی ملی را توجیه کنند. بدین‌ترتیب با فشار بر نهادهای مسئول، ساخت چنین جاده‌هایی، توجیه و دست‌اندازی به اراضی ملی و بیت‌المال و شاید زمین‌خواری آغاز خواهد شد و این چرخه معیوب ادامه خواهد یافت؛

از این‌رو و با توجه به موارد گفته‌شده و نیز دیدگاه تخصصی "شورایعالی شهرسازی و معماری ايران" در راستای توسعه پایدار، از جنابعالی خواستاریم که با در نظرگرفتن موارد قانونی پُرشمار زیر مانند اصل 50 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ بند 3 سياست¬های كلی محيط‌زيست مصوب مقام معظم رهبری (26/8/1394)؛ ماده 9 قانون حفاظت و به‏سازی محیط زیست (مصوب 1353)؛ ماده 688 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1375)؛ بخش‌نامه قوه قضاییه درباره حفظ حقوق بيت‌المال و منابع طبيعی و محيط‌زيست كشور (مصوب 1397)؛ ماده 38 قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (مصوب 1395)؛ ضوابط و معیارهای استقرار صنایع (نسخه مصوب 1397)؛ سند آمایش سرزمین استان گلستان (مصوب 1395) و دیگر موارد همانند، نسبت به بازنگری در تصویب و ابلاغ این پروژه اقدام فرمایید.

انجمن حافظان زمین هیرکانی و جمعی از کنشگران و دوستداران محیط‌زیست ایران

منبع: اسکان