در این گزارش مدیریت مناطق چهارگانه؛ تعداد ذخیره گاه های زیست کره، تالاب های بین المللی و مناطق شکار ممنوع؛ طرح های مدیریت مناطق و شاخص حفاظت و احیاء گونه های در معرض تهدید و خطر انقراض،بررسی می شود.

به گزارش زیست آنلاین، به نقل ازگزارش روز یکشنبه سازمان حفاظت محیط زیست، شاخص مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست، به عنوان یک متغیر اساسی در تحلیل وضعیت محیط زیست کشورها در شاخص های جهانی نظیر EPI و SDGs محسوب می شود.

در ایران، این شاخص نسبت به آغاز دولت تدبیر و امید  دارای رشد ۱۱.۷۶ درصدی بوده و بر این اساس تعداد مناطق تحت مدیریت مرتبط با این شاخص  از ۱۷ میلیون و ۸۶ هزار و ۶۷۸ هکتار  در ابتدای سال ۱۳۹۲ ( ۱۰.۳۶ درصد وسعت کشور) به ۱۹ میلیون و ۹۷ هزار و ۵۳۶ هکتار  در سال ۱۳۹۹ (۱۱.۵۹ درصد وسعت کشور) افزایش یافته است.

از هشت سال گذشته نیز ۳۶ منطقه به مناطق چهارگانه افزوده شده است.

بر این اساس در سال ۱۳۹۲، ۲۷۳ منطقه چهارگانه، در سال ۱۳۹۶، ۲۸۲ منطقه چهارگانه و در سال ۱۳۹۹، ۳۰۹ منطقه چهارگانه ثبت شده است.

همچنین بر اساس تغییرات تعداد مناطق چهارگانه به تفکیک سطح حفاظتی، از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۳۹۹، تعداد پارک ملی از ۲۸به ۳۲، تعداد پناهگاه حیات وحش از ۴۴ به ۵۴، تعداد منطقه حفاظت شده از ۱۶۶ به ۱۸۳ و تعداد اثر طبیعی ملی از ۳۵ به ۴۰، افزایش یافته است. بنابراین تعداد مناطق چهارگانه از ۲۷۳ به ۳۰۹ منطقه رسید.

تعداد ذخیره گاه های زیست کره ، تالاب های بین المللی و مناطق شکار ممنوع نیز در هشت سال گذشته رشد داشته است به گونه ای که سه ذخیره گاه زیست کره افزوده شده و مساحت آن از سه میلیون و ۱۹۲ هزار و ۷۵ هکتار به هفت میلیون و ۱۸۶ هزار و ۱۰۶ هکتار رسید.

از سوی دیگر با ثبت یک تالاب دیگر در عرصه بین المللی، تعداد تالاب های بین المللی ایران از ۲۴ عدد به ۲۵ و مساحت این تالاب ها از یک میلیون و ۴۲۵ هزار و ۲۷۷ هکتار به یک میلیون و ۴۹۸ هزار و ۷۷۱  رسیده است.

تعداد مناطق شکار ممنوع نیز در بازه زمانی مورد بحث، از ۱۵۴ به ۱۹۲ رسیده و مساحت این مناطق از هفت میلیون و ۷۳ هزار و ۳۵۱ هکتا ر به هشت میلیون و ۵۴۲ هزار و ۸۳۵ هکتار افزایش یافته است.

افزایش مناطق دارای طرح های مدیریت و حفاظت و احیاء گونه های در معرض تهدید و خطر انقراض

تعداد مناطق دارای طرح های مدیریت ( توجیهی-تفصیلی) به عنوان یک متغیر اساسی در تحلیل وضعیت محیط زیست کشورها در شاخص های جهانی نظیر EPI  و SDG و متغیر اصلی در بهبود وضعیت تنوع زیستی ، افزایش توان حفاظتی و بهره برداری پایدار در مناطق تحت مدیریت سازمان، محسوب می شود.

بر این اساس تعداد مناطق دارای طرح مدیریت با افزایش حدود ۱۴۲.۱۸ درصدی از ۶۴ منطقه در ابتدای دولت یازدهم به ۱۵۵ منطقه در سال ۱۳۹۹ افزایش یافته است.

با بررسی شاخص تدوین و اجرای  برنامه  مدیریت حفاظت و احیاء گونه های در معرض تهدید و خطر انقراض، نیز مشاهده می شود که برنامه عمل حفاظت از گونه های درمعرض تهدید و خطر انقراض حدود ۸.۵ برابر در پایا سال ۱۳۹۹ افزایش داشته و تعداد برنامه ها در این مدت از دو به ۱۹ رسیده است.

جمع آوری ، شناسایی ، ساماندهی و تکمیل بانک اطلاعات نمونه های  اجزای تنوع زیستی نیز به عنوان یکی از وظایف اصلی در  قوانین بالادستی محیط زیست نظیر حفاظت و بهسازی محیط زیست محسوب می شود و بررسی وضعیت شاخص  موید آن است که با افزایش ۲۶ هزار و ۴۲۰ موردی، تعداد نمونه های شناسایی و ساماندهی شده  در سال ۱۳۹۹، ۹۵ درصد رشد داشته و از ۲۷ هزار و ۹۰۰ در سال ۱۳۹۲ به ۵۴ هزار و ۳۲۰ مورد در سال ۱۳۹۹ رسیده است.

فعالیت های بین المللی معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی

فعالیت های بین المللی معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی در هشت سال اخیر شامل موارد زیر می شود:

۱ - ثبت بخش هایی از جنگل های هیرکانی شمال کشور با مساحت حدود ۳۰۷ هزارهکتار با همکاری سازمان میراث فرهنگی ، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشوردرسال ۱۳۹۸ (لازم به ذکر است حدود ۹۰ درصد این سایت ها در زمره مناطق حفاظت شده می باشند.)

۲ - تصویب  سه ذخیره گاه زیستکره تنگ صیاد و سبزکوه در سال ۱۳۹۴ در استان چهار محال و بختیاری ، هامون  در استان سیستان و بلوچستان در سال ۱۳۹۵و کپه داغ  در استان خراسان شمالی در سال۱۳۹۷ در برنامه انسان و کره مسکون  یونسکو.

۳ - همکاری در تهیه گزارش ششم تنوع زیستی کشور و ارسال به کنوانسیون تنوع زیستی با محوریت مرجع ملی تنوع زیستی ایران.

۴ - مرجعیت ملی مناطق  حفاظت شده ، مناطق دریایی ، آموزش ، دانش سنتی و بسیج منابع ملی وتشکیل کمیته های فنی مربوطه ذیل کنوانسیون تنوع زیستی.

۵ - تهیه سند همکاری مشترک با کشور ایتالیا با موضوع پروژه مدیریت هوشمند اقلیمی مناطق حفاظت شده در سال ۱۳۹۸ و ارسال نهایی سند از طریق دفتر سازمان ملل متحد به کشور ایتالیا.

۶ - امضاء فاز سوم سند همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و UNDP در خصوص حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و زیستگاه های آن.

سایر اقدامات معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی

سایر اقدامات معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی در بازه زمانی مورد بحث نیز شامل ایجاد سامانه هوشمند تشخیص زود هنگام حریق در پارک ملی گلستان؛ ایجاد پایگاه اطفاء حریق در استانهای آذربایجانشرقی – خوزستان – مازندران – کرمانشاه - خراسان رضوی  وخراسان شمالی؛ برگزاری اولین همایش ملی تنوع زیستی؛ راه اندازی مخازن نگهداری نمونه های اجزای تنوع زیستی؛ معرفی مجدد گونه گور خر ایرانی به زیستگاه اصلی خود ، پارک های ملی سیاه کوه و کویر؛ ایجاد سایت تکثیر در اسارت یوز پلنگ آسیایی در استان سمنان؛ معرفی مجدد گوزن زرد ایرانی به زیستگاه اصلی خود در خوزستان؛ برگزاری اولین همایش حفاظت وبیماری های حیات وحش؛ برگزاری کارگاه آموزشی ذخیره گاه زیستکره؛ راه اندازی دبیرخانه مرجع ملی تنوع زیستی در سازمان؛ تدوین دستورالعمل ایجاد و مدیریت باغ وحش ها و باغ پرندگان؛ تدوین دستورالعمل شرح خدمات مطالعات مدیریت مناطق؛ تعامل و همکاری های بین بخشی بین سازمان و سازمان دامپزشکی کشور؛ تدوین وابلاغ دستور العمل حفاظت و بهره برداری از غارها، می شود.