دریاهای آزاد و اقیانوس‌ها از مهمترین منابع آبی جهان هستند و علی‌رغم وجود قوانین سختگیرانه در مورد تخلیه انواع آلاینده ها به دریاها و اقیانوس ها، متأسفانه روز به روز شاهد آلوده تر شدن آنها هستیم. خلیج‌فارس نیز در طی سال‌های گذشته همواره در معرض تهدیدات نفتی و تخلیه پساب‌ها بوده و به آلاینده های صنعتی، نفتی و... آلوده شده است.

 به گزارش زیست آنلاین، جزیره خارگ با توجه به داشتن زیستگاه‌های متعدد و البته بافت مسکونی و همچنین تجمع گسترده صنایع در آن اهمیت ویژه‌ای دارد، بیشتر فعالیت‌های صنعتی در جزیره خارگ مربوط به صنایع نفتی و پتروشیمی است. صنایع آلاینده جزیره خارگ، مجتمع پتروشیمی خارگ، شرکت پایانه های صادرات مواد نفتی خارگ و شرکت نفت فلات قاره خارگ هستند و بر اساس تحقیقاتی که پیش از این انجام شده بیشترین سهم آلودگی دریا در محدود جزیره خارگ، مربوط به سکوهای نفتی است.

سازمان محیط زیست نیز بارها نسبت به آلودگی خلیج‌فارس، پساب‌های نفتی و خسارت‌های ناشی از آن هشدار داده اما همچنان شاهد هستیم که روزبه‌روز دامنه آلودگی‌های نفتی در دریاها بیشتر و بیشتر می‌شود. هفته گذشته نیز تخلیه پیت نفتی یکی از شرکت های نفتی جزیره خارگ به دریا واکنش محیط زیست را در بر داشت و روابط عمومی محیط زیست بوشهر در واکنش به این موضوع عنوان کرد: «امروز علیرغم تاکیدات اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر و بر خلاف قوانین و مقررات شاهد بودیم که پساب نفتی ،ناشی از پیت نفتی یکی از شرکت های نفتی جزیره خارک به دریا تخلیه و موجب آلودگی محیط زیست دریا گردید.»

پیگیری قضایی محیط زیست و مطالبه خسارت‌ها

پنج‌شنبه ۱۸ فروردین ماه ۱۴۰۰ فرهاد قلی نژاد، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر با تاکید بر اینکه تخلیه پساب نفتی به دریا در خارک باید سریعا متوقف شود، گفت: «متاسفانه در دو روز اخیر شاهد تخلیه پساب نفتی از سوی یکی از شرکت های نفتی در جزیره خارگ، به دریا هستیم که موجب آلودگی محیط زیست دریا گردیده است؛ لذا بالا فاصله از لحظه ی رصد این موضوع، به مسئولین شرکت مربوطه اعلام کرده ایم که عملیات تخلیه سریعا باید متوقف شود.»

وی در این باره گفت: «تخلیه فاضلاب و هر گونه پساب نفتی به دریا ممنوع بوده و جزیره خارک زیستگاه آبسنگ‌های مرجانی است و هر گونه آلودگی دریا موجب خسارت به آبزیان و زیستگاه مرجانی می‌شود.»

مدیرکل محیط زیست بوشهر تاکید کرد: «اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر وفق قوانین و مقررات با مطالبه خسارت وارده علیه شرکت های آلوده کننده، پیگیری قضایی خواهند نمود و آلوده کنندگان دریا منتظر پیگیری های جدی حافظان محیط زیست استان باشند.»

مسئولیت شناسایی واحدها و صنایع آلاینده

برابر قوانین و مقررات، سازمان حفاظت محیط زیست مسئول شناسایی واحدها و صنایع آلاینده است و مسئولان و مالکان صنایع هم مکلف به رفع آلودگی و جلوگیری از آلودگی محیط زیست هستند. سال گذشته نیز درست همین روزها بود که اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر علیه یکی از شرکت‌های نفتی استان به دلیل ورود فاضلاب نفتی به دریا در محاکم قضایی شکایت کرد. به گفته فرهاد قلی نژاد «ورود هر گونه فاضلاب اعم از فاضلاب‌های شهری و صنعتی به دریا، تالاب‌ها و رودخانه ها بدون تصفیه ممنوع است و موجب آلودگی محیط زیست و خسارت به اکوسیستم و آبزیان می گردد.»

مدیرکل محیط زیست استان بوشهر در آن زمان نیز با اعتراض به تخلیه پساب‌ها و فاضلاب به دریا، عنوان کرده بود: «شکایت علیه واحدهای صنعتی پس از اخطاریه های لازم صورت می گیرد و در صورتی که مالکان و مسئولان شرکت‌ها و واحدهای صنعتی اقدامی در راستای تصفیه فاضلابها به عمل نیاوردند، محیط زیست ناگزیر وفق قوانین و مقررات موضوع را از طریق محاکم قضایی پیگیری خواهد نمود و شکایت اخیر علیه یکی از شرکت‌های نفتی منطقه به دلیل تخلیه فاضلاب با بار آلودگی فراوان صورت گرفته است.»

خطر برای اکوسیستم های مهم استان بوشهر

دکتر مریم قائمی، رییس مرکز اقیانوس‌شناسی خلیج‌فارس بوشهر در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفت: «در نقاط مختلف شهر بوشهر، ورودی‌های فاضلاب به دریا انجام می شود و این امر موجب آلوده شدن آبزیان و مخاطرات زیست محیطی برای آن مناطق می شود، شهرهای دیگر استان نیز با این مشکلات مواجه هستند. برای نمونه عسلویه که از بی نظیرترین مناطق دارای تنوع زیست دریایی است، و بزرگترین جنگل حرّا استان بوشهر، و همچنین اکوسیستم مرجانی در آن‌جا قرار گرفته؛ اما متاسفانه پساب‌های خروجی در این منطقه و آلودگی های تأسیسات نفتی، باعث شده که این اکوسیستم های مهم در معرض خطر باشند.»

به گفته وی «خلیج فارس به عنوان یکی از مهمترین شاهراه‌های اصلی دنیا و به عنوان یک منطقه دریایی ویژه و به شدت در معرض آسیب اعلام شده، با مخاطرات و معضلات زیادی روبرو است؛ صید بی رویه، کاهش شدید ذخایر آبزیان، قاچاق گونه های در معرض انقراض، ورود پسماندهای خانگی و صنعتی، آلودگی های نفتی، تخریب سواحل، نابودی زیستگاه های ساحلی، ورود زباله های دریایی و... از مخاطراتی است که خلیج فارس را تهدید می کند و با توجه به ورود حجم زیادی از پسماندها و پساب‌های خانگی و صنعتی وضعیت آلودگی آن بحرانی است.»

وضعیت بحرانی آلودگی خلیج فارس

رییس مرکز اقیانوس‌شناسی خلیج‌فارس بوشهر اظهار کرد: با توجه به ورود حجم زیادی از پسماندها و پساب های خانگی و صنعتی وضعیت آلودگی خلیج فارس بحرانی است و این امر موجب کاهش تعداد آبزیان شده و شغل سنتی مردم یعنی ماهیگیری را با تهدید مواجه کرده است.»

این کارشناس و عضو هیات علمی پژوهشگاه اقیانوس شناسی به ایسنا گفت: «بنا بر مطالعات سال‌های ۹۵ و ۹۶ در اکوسیستم های حرّای استان بوشهر PH آب در اکوسیستم های نای‌بند که نزدیک به تأسیسات نفتی است نسبت به جنگل های حرای مل‌گنزه و بردستان که با این تاسیسات فاصله بیشتری دارند، کاهش پیدا کرده بود یعنی PH به سمت اسیدی شدن کاهش یافته بود، که این مسئله می‌تواند زنگ خطری باشد، چون یکی از معضلاتی که آلودگی های نفتی و گازهای گلخانه ای ایجاد می کنند، کاهش PH ها و اسیدی شدن آب دریاست. اسیدی شدن آب دریا باعث از بین رفتن گونه هایی که دارای اسکلت کربناتی هستند، مثل مرجان ها و بسیاری از سخت پوستان خواهد شد، بنابراین این مسئله توجه ویژه به این منطقه و رعایت ملاحظات زیست محیطی را می طلبد.»

زخم کهنه‌ی تخلیه پسآب‌ها و فاضلاب‌های نفتی و آلودگی‌هایی که در دریا و اقیانوس‌ها از جمله خلیج‌فارس عزیز بر جای می‌گذارند نیازمند مرهم گذاشتن و رسیدگی بیشتری است چرا که در درازمدت این مسئله می‌تواند خسارات زیادی که بخشی از آنها در بالا برشمرده شد را در بر داشته باشند و چه بسا هزینه این آسیب‌ها بسیار بیشتر از پیشگیری بوده و اصلا با میلیاردها تومان هم قابل قیاس نباشد./ایسنا