مشاور مدیریت زیست بوم‌های تالابی با اشاره به اینکه ایجاد مناطق گردشگری در محدوده مناطق چهارگانه محیط زیستی ممنوع است، گفت: متاسفانه این دید وجود دارد که آشوراده تبدیل به قطب گردشگری استان گلستان شود و چنین کاری با موازین طبیعت‌گردی اصولی همسو نیست.

به گزارش زیست آنلاین، هرچند که حدود دو سال گذشته طرح گردشگری جزیره آشوراده با دستور مقام قضایی متوقف شد اما استانداری گلستان طی روزهای ابتدایی امسال از صدور مجوز طبیعت‌گردی جزیره آشوراده در شورای عالی معماری و شهرسازی کشور خبر داد. هفته گذشته نیز در چهارمین جلسه ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور به اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده رای مثبت دادند.

این موضوع نگرانی فعالان و کارشناسان محیط زیست را به‌دنبال داشته است چراکه بارها و بارها نسبت به تهدیدات اجرای طرح گردشگری در آشوراده هشدار داده‌اند. امیر صیاد شیرازی - مدیر مرکز حفاظت فوک خزری ایران - پیش از این با انتشار نامه‌ای ضمن انتقاد از اجرای پروژه گردشگری آشوراده تاکید کرده بود که اجرای این پروژه خلاف موازین حفاظتی از فوک خزری و به‌شدت مخرب است.

البته حدود ۲۰ سال است که دولت‌های مختلف در ایران به‌دنبال اجرای طرحی گردشگری در آشوراده بوده‌اند اما به‌ دلیل اختلافات گسترده در جزییات طرح و مخالفت فعالان محیط زیست با ایجاد تاسیساتی مثل هتل در این منطقه، اجرای این پروژه همواره به‌تعویق افتاده است تا اینکه طی سال ۱۳۹۷ بین مجری (سازمان همیاری شهرداری گلستان) و ناظر (سازمان محیط زیست) توافق شد که طرح گردشگری آشوراده در قالب یک طرح طبیعت‌گردی با لحاظ نکات محیط زیستی اجرایی شود که البته این پروژه نیز با دستور مقام قضایی متوقف شد و مجدد طی امسال زمزمه‌های اجرای آن به گوش می‌رسد.  

علی ارواحی - مشاور مدیریت زیست بوم‌های تالابی می‌گوید: حدود دو دهه است که موضوع گردشگری در آشوراده مطرح شده و فراز و فرودهایی بسیاری داشته است. آشوراده در شبه جزیره میانکاله واقع شده و البته تنها جزیره ایرانی دریای خزر است. از سویی دیگر یونسکو این منطقه را به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست کره معرفی کرده علاوه بر این‌ها نام تالاب میانکاله در کنوانسیون رامسر به‌ثبت رسیده است و سازمان حفاظت محیط زیست نیز از آن به‌عنوان پناهگاه حیات وحش حفاظت می‌کند.

ایجاد مناطق گردشگری در محدوده مناطق چهارگانه محیط زیستی ممنوع است مجموعه این موارد حاوی این پیام است که تالاب میانکاله، خلیج گرگان و جزیره آشوراده ازنظر ارزش‌های زیستی و تنوع زیستی نیازمند توجهی ویژه و رویکردی متفاوت است. ارواحی ضمن بیان این‌ موارد اظهار می‌کند: براساس مصوبه سال ۱۳۹۴ شورای عالی معماری و شهرسازی ایجاد مناطق نمونه گردشگری در محدوده مناطق چهارگانه محیط زیستی ممنوع است علاوه بر این بر اساس مصوبه دیگر این شورا که به سال ۱۳۹۷ بازمی‌گردد ایجاد شهرک‌های گردشگری در مناطق محیط زیستی امکان‌پذیر نیست.

سازمان حفاظت محیط زیست در نشریه ۲۵۷ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ابلاغ کرده است که ایجاد زون تفرجی متمرکز در پناهگاه‌های حیات وحش ممنوع است اما با وجود تمامی این قوانین بالادستی اسحاق جهانگیری - معاون اول رییس جمهوری - در جلسه ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور اظهار کرده است که اجرای هر طرحی به‌ویژه در عرصه‌های طبیعی نیازمند برخورداری از پیوست زیست‌محیطی است و اجرای طرح طبیعت‌گردی در جزیره آشوراده همانطور که در طرح نیز عنوان شده است باید با رعایت کامل موارد مرتبط با صیانت از این منطقه باشد.

مشاور مدیریت زیست بوم‌های تالابی در ادامه صحبت‌های خود ضمن بیان نگرانی‌هایی که درباره اجرای طرحی گردشگری در آشوراده وجود دارد، می‌گوید: طرح گردشگری آشوراده در ابتدا یک طرح ۳۸۰ هکتاری بود که پس از مخالفت‌های بسیار با آن به ۳۸ هکتار محدود شد همچنین در این طرح پیش‌بینی شده است که در ۲۲ هکتار از این مساحت زون تفرج متمرکز اجرایی شود. اجرای چنین طرحی نیازمند زیرساخت‌هایی ازجمله اسکله، آلاچیق، رستوران و دیگر زیرساخت‌های گردشگری است.

او همچنین تاکید می‌کند که طرح گردشگری آشوراده به دلیل ملاحظاتی به طرح طبیعت‌گردی آشوراده تغییر کرده است اما به هرحال این نگرانی وجود دارد که دستگاه‌های مجری مطابق با معیارهای طبیعت‌گردی و ملاحظات آن در مناطق محیط زیستی و زون‌های حساس عمل نکنند.

طرح طبیعت‌گردی آشوراده فوک خزری را تهدید می‌کند درکنار تمامی این‌ها چند روز پیش مرکز حفاظت فوک خزری ایران اعلام کرد که جزیره آشوراده شاهد حضور بیشترین جمعیت فوک خزری در سواحل کشور ایران است بنابراین برهم خوردن امنیت این منطقه به معنای آسیب جدی به قلمرو زیستی این گونه و برخلاف معاهدات بین‌المللی و اصول مربوط به حفاظت فوک خزری است. ارواحی نیز در این‌باره تصریح می‌کند: هرکسی که با اصول طبیعت‌گردی آشنایی داشته باشد به‌خوبی می‌داند که طرح‌های گردشگری و طبیعت‌گردی در زون‌های حساسی مثل آشوراده چه مشکلاتی برای آن منطقه و گونه‌های در معرض خطر انقراض ازجمله فوک خزری ایجاد می‌کند.

ارواحی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه متاسفانه این دید وجود دارد که آشوراده تبدیل به قطب گردشگری استان گلستان شود، اظهار می‌کند: چنین چیزی همسو با موازین طبیعت‌گردی اصولی نیست. هرچند که برای مدیریت پایدار زیست بوم‌ها تاکید بر حفظ تعادل بین حفاظت و بهره‌برداری است اما زون‌های حساس جزو استثناها هستند و در این زون‌ها ما امکان ایجاد زون تفرجگاهی متمرکز را نخواهیم داشت.

به گفته مشاور مدیریت زیست بوم‌های تالابی درخصوص اجرای طرح طبیعت‌گردی آشوراده این نگرانی وجود دارد که راهی برای توسعه بیشتر در این منطقه باز شود و مانند بسیاری از نقاط به مرحله‌ای برسیم که دیگر نتوانیم آن را مدیریت کنیم. هرچند بهره‌برداری اصولی منجر به درآمد زایی برای جوامع محلی می‌شود اما درخصوص طرح طبیعت‌گردی آشوراده از سرمایه‌گذاری‌های دولتی و بخش خصوصی استفاده خواهد شد و به‌نظر می‌رسد که نفعی برای جوامع محلی نخواهد داشت.

او در ادامه با اشاره به مشکلات تالاب میانکاله که مستقیم روی آشوراده اثرگذار است، تصریح می‌کند: طی سال‌های اخیر با مرگ و میر گسترده پرندگان مهاجر در این منطقه به دلیل آنچه که سم بوتولیسم گفته می‌شود، مواجه بوده‌ایم. در حال‌ حاضر این سوال مطرح است که درحالی‌که میانکاله و آشوراده با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند، بارگذاری‌های جدید چه‌قدر می‌تواند شرایط را بحرانی‌تر کند؟ آیا ارزیابی جامعی از این مسئله صورت گرفته است یا خیر و آیا ستاد مدیریت تالاب‌های کشور مهمترین شرح وظایف خود را برای حفاظت از تالاب‌ها می‌داند یا خیر؟

ارواحی در پایان می‌گوید: اگر ستاد مدیریت تالاب‌ها به شرایط بحرانی منطقه میانکاله، خلیج گرگان و آشوراده آگاه است،انتظار می‌رود که مجدد در طرح طبیعت‌گردی آشوراده بازنگری کند. درحال‌ حاضر تمرکز و اولویت ما باید روی مشکلاتی ازجمله کاهش سطح آب در تالاب میانکاله و خلیج گرگان، افت کیفیت آب، تولید سم در تالاب و... باشد. زمانی‌که تمامی این تهدیدات را برطرف کنیم، می‌توانیم با نگاهی دقیق و جامع به موضوع طبیعت‌گردی در این منطقه بپردازیم./ایسنا