مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان اظهار کرد: بهره‌برداری و برداشت بهینه از منابع آب در کنار توسعه پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری می‌تواند گامی مهم در راستای سازگاری با شرایط تغییر اقلیم باشد.

به گزارش زیست آنلاین، عبدالرحیم لطفی با اشاره به شرایط تغییر اقلیم گفت: توزیع نامناسب زمانی و مکانی نزولات جوی در طول سال یکی از موضوعاتی است که به‌طور مستقیم بر میزان دسترسی به منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی تأثیرگذارند و این مسئله در ایران به دلیل قرارگیری در عرض‌های جغرافیایی خشک و نیمه‌خشک دنیا و میانگین بارش سالانه حدود ۳۰ درصد در مقایسه با سایر کشورها نمود بیشتری دارد. در چنین شرایطی بارش‌ها نیز به‌طور عمده در فصل پاییز و زمستان متمرکز هستند که در آن فصول محصولات زراعی کشت نمی‌شود و حجم آب باران عملاً از دسترس چرخه تولید خارج می‌شوند.

حجم قابل‌توجهی از رواناب ایجاد شده به دلیل شیب بالای حوضه‌های آبخیز از دست می رود

وی افزود: علاوه بر این کشور متأثر از پدیده تغییر اقلیم و تبعات آن همچون تغییر در رژیم بارش‌ها از نظر الگوی زمانی و مکانی بارش، شدت، مدت، فراوانی و تداوم همانند سایر نقاط دنیا شده است به‌طوری‌که وقوع بارش با شدت بالا در فاصله زمانی کوتاه منجر به وجود آمدن جریان سیلابی می‌شود؛ به عبارت دیگر حجم قابل‌توجهی از رواناب ایجاد شده به دلیل شیب بالای حوضه‌های آبخیز و پایین بودن زمان تمرکز و عدم فراهمی فرصت نفوذ نقشی در تقویت منابع آب‌های زیرزمینی نداشته و از دسترس خارج می‌شود.

عواملی که منجر به ناپایداری امنیت غذایی، آب و انرژی در کشور خواهد بود

مدیرکل منابع طبیعی گلستان با اشاره به اینکه از دیگر پیامدهای تغییر اقلیم با تأکید بر تهدید منابع آب، پدیده خشکسالی است، گفت: کاهش میزان دسترسی به منابع آب‌های سطحی و نیز عدم تقویت منابع آب‌های زیرزمینی به‌واسطه خشکسالی، تهدیدی مضاعف بر منابع آب‌های زیرزمینی محسوب می‌شوند که منجر به ناپایداری امنیت غذایی، آب و انرژی در کشور خواهد بود. همچنین به دلیل به وجود آمدن چنین شرایط نامساعدی، بروز پدیده فرونشست و ایجاد و توسعه کانون‌های گردوغبار همراه با معضلات اجتماعی چون مهاجرت و حاشیه‌نشینی دور از انتظار نخواهد بود.

لطفی بیان کرد: در راستای پاسخ به تهدید تغییر اقلیم و اثرات آن بر چرخه هیدرولوژی و کمک به تنظیم و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی، اجرای پروژه‌های آبخیزداری یکی از استراتژی‌های مهم در راستای سازگاری با تغییر اقلیم قلمداد می‌شود چرا که چنین اقداماتی به دلیل اجرا در مناطق بالادست و کوهستانی، رواناب حاصل از بارندگی از سرمنشأ را مدیریت کرده و با کاهش سرعت جریان شرایط برای نفوذ آن را فراهم می‌کند.

وی بیان کرد: در مواقع رخدادهای شدید بارش، ضمن پیشگیری از خسارات سیلاب، تقویت آب‌های زیرزمینی در مناطق پایین‌دست و دشت‌ها اتفاق می‌افتد که اثر آن بر میزان آبدهی چاه‌ها، چشمه‌ها و قنوات قابل مشاهده بوده که جوامع ذینفع از این موضوع نیز بهره‌مند می‌شوند.

مدیرکل منابع طبیعی گلستان تصریح کرد: در سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ با توجه به کاهش بیش از ۳۸ درصدی از نزولات جوی (تا پایان فروردین) نسبت به میانگین درازمدت، تهدید ناشی از کم‌آبی با توجه به اثرات اجرای پروژه‌های آبخیزداری در سطحی بالغ‌ بر ۶۵۰ هزار هکتار از استان و تغذیه آبخوان‌های سطحی و عمیق استان قابلیت تعدیل دارد. برآوردها نشان می‌دهد پروژه‌های مذکور در مقیاس استان گلستان سالانه قادر به استحصال ۲۰ میلیون مترمکعب از نزولات جوی هستند، بدین ‌ترتیب می‌توانند بخشی از کمبودهای ناشی از منابع آب را پوشش دهند.

لطفی ادامه داد: بر این اساس با توجه به اینکه مجموع کسری مخازن آب‌های زیرزمینی به حدود ۱۳۰ میلیون مترمکعب می‌رسد در صورتی‌ که میزان کنونی روند برداشت از منابع آب‌های زیرزمینی به حد مجاز نزدیک شود و مشروط به میانگین بارش نرمال سالانه، بخش عمده‌ای از کسری آبخوان‌ها با اجرای پروژه‌های آبخیزداری طی ۵ سال جبران خواهد شد.

وی افزود: همچنین به دنبال افزایش زمان تداوم جریان در ارتفاعات، اجرای این پروژه‌ها تقویت جریان ورودی از بخش تک سفره‌ای آبخوان‌ها به آبخوان چندلایه و عمیق را هدف قرار می‌دهد که در مجموع حفظ و پایداری منابع آب‌های زیرزمینی به لحاظ کمی و کیفی از نتایج ملموس اجرای توسعه پروژه‌های آبخیزداری است، لذا بدیهی است بهره‌برداری و برداشت بهینه از منابع آب در کنار توسعه پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری می‌تواند در راستای سازگاری با شرایط تغییر اقلیم گام مهمی در راستای دسترسی جوامع مختلف به منابع سالم و کافی آب قلمداد شود.

استان گلستان در معرض قرارگیری هجوم آب شور دریا به آبخوان‌های آب شیرین

مدیرکل منابع طبیعی گلستان بیان کرد: با توجه به موقعیت قرارگیری استان گلستان بر روی آبخوان ساحلی که به‌طور بالقوه پتانسیل نفوذ زبانه آب شور و در معرض قرارگیری هجوم آب شور دریا به آبخوان‌های آب شیرین را دارد، اجرای پروژه‌های آبخیزداری با ایجاد بستری برای نفوذ جریان سطحی و تشکیل گنبد هیدرولیکی آب شیرین و برقراری تعادل مجدد بین آب شور- شیرین می‌تواند نقش‌آفرین باشند./ایسنا