با توجه به شرایط جغرافیایی و اقلیمی کشور، بحران آب از دیرباز وجود داشته و واژگانی چون کمبود آب، کاهش بارش، خشکسالی، بهینه سازی مصرف آب برای مردم این سرزمین واژگانی نامأنوس نبوده اند. امسال هم با کاهش سطح بارش و فرا رسیدن فصل تابستان شاهد خیز مجدد این بحران خواهیم بود و یکی از مهمترین مباحث در این باره، بهینه سازی مصرف آب است که نباید با رویکردی سطحی نگرانه فقط مختص مصرف بخش خانگی به شمار آورد، چرا که کشاورزی بیشترین میزان مصرف آب را به خود اختصاص داده پس اولین قدم برای بهینه سازی مصرف آب، مدیریت منابع آب در حوزه کشاورزی است.
به گزارش زیست آنلاین، دکتر هادی رمضانی اعتدالی عضو هیئت علمی دانشگاه در خصوص بحران آب در کشور بیان کرد: ایران دارای اقلیمی خشک و نیمه خشک است و متوسط بارندگی بلند مدت کشور کم‌تر از ۲۵۰ میلی متر یعنی حدود ۳۰درصد میانگین جهانی است، امّا به دلیل بالا بودن دما، شدت بالای تبخیر و تعرق آب، حدود ۲برابر میانگین جهانی است.
وی با اشاره به منابع تجدید پذیر آب کشور اظهارکرد: متوسط منابع آب تجدیدپذیر سالانه کشور ۱۲۰ میلیارد مکعب است که با توجه به جمعیت حدود ۸۰ میلیونی کشور سرانه آب تجدیدپذیر به ازای هر نفر حدود ۱۵۰۰ متر مکعب در سال است البته این سرانه نه فقط مختص مصارف خانگی بلکه شامل تولید محصولات کشاورزی، صنعتی و سایر بخش‌ها نیز می‌شود از سوی دیگر کمبود آب تجدید پذیر باعث حفر چاه های متعدد و افت شدید منابع آب زیرزمینی در بیشتر دشت‌های کشور شده و شرایط بسیار بدی برای منابع آب زیرزمینی ایجاد شده است.
این عضو هیئت علمی با اشاره به تصمیم ها و فعالیت‌های سال‌های اخیر برای بهینه سازی مصارف آب به خصوص در بخش کشاورزی گفت: با توجه به شرایط بسیار بد منابع آب نیازمند توجه و اقدامات بهتر و جدی تر در این حوزه هستیم.
رمضانی با بیان اینکه کشاورزی مهمترین مصرف کننده منابع آب کشور است و بین ۸۰ تا ۹۰ درصد میزان مصرف آب را به خود اختصاص داده تأکید کرد: هرگونه مدیریت منابع آب در کشور بدون توجه به مدیریت منابع آب کشاورزی بی فایده خواهد بود.
وی درخصوص راهکارهایی برای تصحیح شرایط موجود و بهبود ذخایر آب در بخش کشاورزی بیان کرد: آمایش سرزمین، کشت گلخانه‌ای، تغییر الگوی کشت و کاشت گیاهان مقاوم به خشکی، سازگاری بخش کشاورزی با شرایط خشکسالی و تغییر اقلیم، توسعه سیستم‌های آبیاری تحت فشار به خصوص آبیاری موضعی، توزیع عادلانه و حجمی آب بین کشاورزان، توجه به معیشت و توانمند سازی کشاورزان مواردی هست که باید بررسی و با توجه به لحاظ کردن تمام شرایط، مورد استفاده قرار گیرند.
رمضانی با اشاره به اهمیت توجه به معیشت و توانمند سازی کشاورزان یادآور شد: هرگونه مدیریت و تصمیم بایستی توسط کشاورزان اجرا شود و با عدم تأمین معیشت و اقتصاد کشاورز، مقاومت‌هایی در مقابل این تصمیم گیری‌ها وجود خواهد داشت.
وی با بیان اینکه با توجه به وضعیت کنونی منابع آب و مدیریت آن نمی‌توان چشم انداز خوبی را برای کشاورزی متصور شد و در سال‌های آتی با توجه به تشدید تغییر اقلیم، این شرایط بدتر نیز می‌شود اظهار کرد: برای مدیریت علمی و کارآمد منابع آب به خصوص منابع آب کشاورزی به اندازه کافی دیر شده، بایستی در این خصوص با مطالعات و تصمیمات علمی عاجل، تاخیر بوجود آمده را جبران کرد. اما مهمترین موضوع در این خصوص قبل از اخذ هر تصمیمی ایجاد یک وفاق و اتحاد ملی در سطوح مختلف جامعه برای سازگاری با کم آبی و خشکسالی است.
رمضانی ادامه داد: قم نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی یکی از استان‌های با وضعیت بد منابع آب محسوب می شود و با توجه به وجود شرکت ها و مراکز دامپروری و نیاز به تامین علوفه، کشاورزان تمایل زیادی به کشت گیاهان علوفه‌ای دارند که معمولا نیاز آبی این نوع گیاهان بالا است و برای مدیریت منابع آب در کشاورزی استان توجه به کشت گلخانه ای، الگوی کشت مناسب با توجه شرایط کمی و کیفی منابع استان، استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشار و هوشمند از مهمترین اقداماتی است که می‌تواند تسکینی بر وضعیت منابع آب استان باشد.
وی در انتها بخشی نگری، نگاه و تصمیمات از بالا به پایین و نبود برنامه مدون و یکپارچه برای مدیریت منابع آب، متولیان مختلف برای منابع آب در بخش های مختلف کشور، افزایش چشمگیر هزینه های توسعه سیستم های آبیاری تحت فشار، عدم توجه به توانمندسازی کشاورزان، تغییر کاربری اراضی کشاورزی از مهمترین مشکلاتی است که در مدیریت آب کشاورزی با آن مواجه است./ایسنا
دریافت صفحه با کد QR