پلاستیک‌ها و تغییر اقلیم
6 خرداد 1400 ساعت 8:10
در سال ۲۰۱۵ ویدئویی در رسانه‌های جهان منتشر شد که یکی از محققان در حال غواصی یک نی را از سوراخ بینی یک لاک‌پشت خارج کرد، در آن زمان جمله " از نی استفاده نکنید، یک لاک‌پشت را نجات دهید" به شعاری برای منتقدان استفاده از پلاستیک تبدیل شد، این وضعیت اسف بار آبهای دنیا است.
به گزارش زیست آنلاین، اقیانوس ها ریه آبی زمین هستند اگر ظرفیت آنها را برای تولید اکسیژن کاهش دهیم، نحوه عملکرد این ریه را تغییر خواهیم داد، اگر اقیانوس ها دی اکسید کربن کمتری جذب کنند، کره زمین می تواند با تغییرات غیرقابل تصوری در آب و هوا روبرو شود که ورود حجم زیاد پلاستیک به پهنه های آبی این روند را سرعت می بخشد، از طرفی خود تغییرات آب و هوایی نیز مواد پلاستیکی بیشتری را به دریا می ریزد، طبق تحقیقات انجام شده، پیش بینی می شود گرم شدن کره زمین و افزایش سیلاب باعث ورود میکروپلاستیک بیشتری به دریاها می شود.
محققان معتقدند آلودگی پلاستیک فقط مساله اقیانوس ها نیست، این یک مساله اقلیمی و در واقع یک مساله بهداشت انسانی است که در چند دهه اخیر کره زمین را درگیر کرده و در حال بریدن نفس موجودات زنده آن است، چند سالی است که پلاستیک در زندگی انسان جایگاه ویژه ای یافته است در واقع پلاستیک ها به اجزای اساسی محصولات و بسته بندی ها تبدیل شده اند زیرا بادوام، سبک و ارزان هستند اما با وجود اینکه مزایای بی شماری دارند، به دلیل این که از سوخت های فسیلی نشات می گیرند از گهواره تا گور گازهای گلخانه ای در محیط منتشر می کنند.
البته پلاستیک فقط حیات موجودات در خشکی را تهدید نمی کند بلکه چند سالی است راهش به دریاها و اقیانوس ها نیز باز شده و در قالب میکروپلاستیک زندگی آبزیان را تهدید می کند، اقیانوس‌ها و دریاها پهنه‌های آبی ارزشمندی به لحاظ تامین مواد غذایی و همچنین مسائل آب و هوایی هستند، این پیکره های آبی تقریبا ۷۱ درصد سطح کره زمین که مساحتی حدود ۳۶۱ میلیون کیلومتر مربع است را پوشانده شده اند و زیستگاه حدود ۲۳۰ هزار گونه جانوری شناخته شده هستند، البته بخش عمده ای از ژرفای اقیانوس‌ها هنوز کشف نشده که بر این اساس تخمین زده می‌شود بیش از دو میلیون گونه جانوری آبزی وجود داشته باشد که مانند تمام زیست بوم های طبیعی دستخوش تغییرات ناشی از زیاده خواهی انسان شده اند.
چند سالی است دشمن جدیدی به نام پلاستیک و میکروپلاستیک به فهرست دشمنان اقیانوس ها اضافه شده است. تخمین زده می‌شود هر ساله حدود ۵ تا ۱۲ میلیون تُن پلاستیک بر اثر فعالیت‌های انسانی وارد محیط‌های دریایی می‌شود. قطعات پلاستیکی کوچک، فیبرها و گرانول‌هایی با اندازه کوچکتر از ۵ میلیمتر به عنوان میکروپلاستیک‌ها شناخته می‌شوند که در بیشتر موارد با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند، یکی از پیامدهای مهم زیست محیطی حاصل از افزایش استفاده از پلاستیک‌ها است.
علی مهدی نیا عضو هیات علمی و رئیس پژوهشکده علوم دریایی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، امروزه حدود ۴ تا ۸ درصد از مصرف سالانه جهانی نفت با پلاستیک همراه است که اگر این اتکا به پلاستیک ادامه یابد پلاستیک ها ۲۰ درصد سرانه مصرف نفت تا سال ۲۰۵۰ را به خود اختصاص می دهند، صرفه جویی در منابع از طریق تولید مسئولانه، مصرف، استفاده مجدد و بازیابی مواد بدون سوزاندن یا دفن زباله، بهترین راه برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای است اما رسیدن به این مهم نیاز به یک تغییر فرهنگی عظیم و تغییر در هر مرحله از چرخه زندگی یک محصول دارد.
وی افزود: وقتی مردم به پلاستیک فکر می کنند، تمایلی ندارند که به شروع چرخه زندگی آن فکر کنند در حالی که آغاز چرخه زندگی آن واقعاً با توسعه نفت و گاز آغاز می شود. نفت، گاز و زغال سنگ سوخت های فسیلی سازنده پلاستیک ها هستند. استخراج و حمل و نقل این سوخت های فسیلی یک فرایند پر مصرف کربن است، محققان تخمین زده اند که ۱۲.۵ تا ۱۳.۵ میلیون تن معادل دی اکسید کربن در سال هنگام استخراج و انتقال گاز طبیعی برای ایجاد مواد اولیه تولید پلاستیک در ایالات متحده آمریکا در محیط منتشر می شود.
وی ادامه داد: پالایش پلاستیک همچنین به گازهای گلخانه ای احتیاج دارد. در سال ۲۰۱۵ میزان تولید گازهای گلخانه ای حاصل از تولید اتیلن، قطعه سازنده پلاستیک های پلی اتیلنی، ۱۸۴.۳ تا ۲۱۳ میلیون تن معادل دی اکسید کربن بوده است که طبق تحقیقات انجام شده حدود دی اکسید کربن تولید شده توسط ۴۵ میلیون وسیله نقلیه مسافری در طول یک سال است. پیش بینی می شود انتشار دی اکسیدکربن حاصل از تولید اتیلن در سطح جهان، بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰، ۳۴ درصد گسترش یابد.
عضو هیات علمی و رئیس پژوهشکده علوم دریایی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: حدود ۴۰ درصد پلاستیک ها جهت بسته بندی استفاده می شود. معمولاً بسته بندی ها یک بار مصرف اند بنابراین یک فرایند سریع برای دفع آن ها نیاز است. این بسته بندی ها را می توان به سه روش مختلف دفن زباله، سوزاندن یا بازیافت پردازش کرد.
وی تاکید کرد: سوزاندن زباله بیشترین تأثیر را بر تغییر اقلیم دارد، بر اساس گزارش های موجود، میزان انتشار آلاینده های ایالات متحده در اثر سوزاندن پلاستیک در سال ۲۰۱۵، حدود ۵.۹ میلیون تن معادل دی اکسید کربن بوده است، براساس پیش بینی های شورای جهانی انرژی، اگر تولید و سوزاندن پلاستیک طبق انتظار افزایش یابد، انتشار گازهای گلخانه ای تا سال ۲۰۳۰ به ۴۹ میلیون تن و در سال ۲۰۵۰ به ۹۱ میلیون تن می رسد.
وی افزود: تأثیر سوزاندن زباله بر آب و هوا تنها نگرانی نیست، کارخانه های زباله سوزی معمولا در نزدیکی جوامع کم درآمد ساخته می شوند و در واقع افرادی که در معرض آلودگی این کارخانه ها قرار دارند، اغلب افرادی هستند که کمترین میزان زباله را تولید می کنند در حالی که مجبورند بیشترین اثرات آن را متحمل شوند، دفن زباله تأثیر آب و هوایی بسیار کمتری نسبت به سوزاندن آن دارد، برای سال های متمادی، ایالات متحده و بسیاری دیگر از کشورهای غربی مقدار زیادی از زباله های آلوده خود را به چین می فرستادند و مسئولیت مدیریت پسماند را بر عهده داشتند. در سال ۲۰۱۸ ، چین درهای خود را به روی بازیافت آلوده غرب بست. ایالات متحده به جای افزایش ظرفیت بازیافت داخلی، اکنون زباله ها را به کشورهای دیگر مانند تایلند، مالزی و ویتنام می فرستد اما برخی از این کشورها نیز شروع به رد بازیافت غرب کرده اند. بازیافت می تواند پل مهمی در راه کاهش زباله ها باشد، اما به واقع جهان باید مشکل اعتیاد به پلاستیک را در این برهه حل کند.
مهدی نیا اظهارداشت: بعد از استفاده از پلاستیک، مردم ممکن است آنها را به صورت هدفمند و یا تصادفی به محیط زیست بریزند حتی اگر پلاستیک ها به محل دفن زباله بروند، برخی از آنها به قدری سبک هستند که در اثر باد جابه جا و وارد آبراه ها می شوند، پلاستیک ها می توانند از طریق تجزیه بیولوژیکی یا قرار گرفتن در معرض آفتاب، گرما یا آب، به قطعات کوچکتر به نام میکروپلاستیک تقسیم شوند. این میکروپلاستیک ها حتی در اعماق اقیانوس ها و در سراسر کره زمین پراکنده می شوند. مواد شیمیایی سمی می توانند به میکروپلاستیک ها متصل شده و اجزاء سمی ایجاد کنند که آبزیان آن ها را می خورند.
وی گفت: مطالعات نشان می دهد که پلاستیک ها هنگام قرار گرفتن در معرض تابش خورشید، گازهای گلخانه ای منتشر می کنند و حاکی از آن است که یکی از متداول ترین پلاستیک های موجود در اقیانوس ها در حال حاضر، پلی اتیلن با چگالی کم است که هنگام تجزیه، گازهای گلخانه ای آزاد می کند. تحقیقات نشان می دهد که آلودگی میکروپلاستیک همچنین می تواند بر چگونگی آزادسازی موثر گازهای گلخانه ای در اقیانوس ها تأثیر بگذارد. از لحاظ تاریخی، اقیانوس ها بین ۲۰ تا ۴۰ درصد از انتشار CO۲ از فعالیت های مرتبط با انسان را جذب کرده اند. گیاهان میکروسکوپی (ریز جلبک ها) و جانوران میکروسکوپی (زئوپلانکتون ها) کربن را در سطح اقیانوس ها گرفته و آن را به اعماق اقیانوس ها جایی که این کربن می تواند ذخیره شود، منتقل می کنند.
وی افزود: با این حال، تحقیقات اخیر نشان می دهد که ریز جلبک ها و زئوپلانکتون ها تحت تأثیر آلودگی میکروپلاستیک قرار دارند. مطالعات نشان می دهد که ریز جلبک ها تحت تاثیر آلودگی میکروپلاستیک ها قرار گرفته اند و این مساله باعث کاهش توانایی این گیاهان در به دام انداختن کربن از طریق فتوسنتز می شود. همین مطالعات نشان می دهد که آلودگی میکروپلاستیک ها می تواند موفقیت تولید مثل، میزان متابولیسم و طول عمر زئوپلانکتون را کاهش دهد. بر این اساس این مطالعات نشان می دهد که آلودگی میکروپلاستیک ها ممکن است در سیستم ترسیب کربن طبیعی در اقیانوس ها مزاحمت ایجاد کند.
مهدی نیا ادامه داد: ذرات ریز و سبک پلاستیک ها می توانند برای مدت طولانی روی سطح دریا شناور باشند. سطح دریا غنی از ترکیبات شیمیایی است که توسط موجودات دریایی در زیر دریا تولید می شود. گاهی اوقات این مواد باعث می شوند سطح دریا به صورت لایه ای درخشان، تیره یا روشن ظاهر شود. سطح دریا همچنین اقیانوس و جو را به هم متصل می کند و مبادلات مهم بین این دو سیستم را کنترل می کند. ذرات پلاستیک می توانند میزان ترکیبات شیمیایی موجود در لایه سطح دریا را افزایش دهند، زیرا میکروارگانیسم های دریایی (مانند باکتری ها) ممکن است در حضور ذرات پلاستیک بازده بیشتری نسبت به محیط های فاقد پلاستیک داشته باشند.
وی افزود: این افزایش تولید و فعالیت باکتریایی می تواند محتوای اکسیژن آب را کاهش دهد. وجود میکرو پلاستیک ها در سطح دریا یک مشکل جدی است که می تواند در فرآیندهای اساسی زیستی تداخل ایجاد کند. این فرآیندها جریان گازهای مهم مانند اکسیژن را بین سطح دریا و جو کنترل می کنند. با استفاده از اکسیژن، باکتری ها مواد آلی موجود در آب دریا را تغییر داده و در این فرآیند، دی اکسید کربن تولید می کنند. وقتی پلاستیک زیادی وجود داشته باشد ، باکتری ها اکسیژن بیشتری مصرف می کنند و اکسیژن کمتری برای زندگی دیگر موجودات در دسترس خواهد بود. اقیانوس ها ریه آبی زمین اند اگر ظرفیت آنها را برای تولید اکسیژن کاهش دهیم، نحوه عملکرد این ریه را تغییر خواهیم داد. وقتی مقدار زیادی مواد آلی در سطح اقیانوس وجود داشته باشد، جریان اکسیژن از اقیانوس به جو ممکن است کند شود.
عضو هیات علمی و رئیس پژوهشکده علوم دریایی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: از طرفی جریان دی اکسید کربن نیز از جو به اقیانوس ممکن است، کند شود که این مساله مشکل بزرگی ایجاد می کند، اقیانوس ها یکی از غرق کنندگان اصلی دی اکسید کربن هستند، به این معنی که آنها مقدار زیادی از دی اکسید کربنی را که انسان از طریق احتراق سوخت های فسیلی به اتمسفر منتشر می کند، جذب می کنند تا بیش از حد، باعث ایجاد اثر گلخانه ای و تغییرات آب و هوایی جهانی نشود، اگر اقیانوس ها دی اکسید کربن کمتری جذب کنند، کره زمین می تواند با تغییرات غیرقابل تصوری در آب و هوا روبرو شود، از طرفی خود تغییرات آب و هوایی نیز مواد پلاستیکی بیشتری را به دریا می ریزد، طبق تحقیقات انجام شده، پیش بینی می شود گرم شدن کره زمین و افزایش سیلاب باعث ورود میکروپلاستیک بیشتری به دریا ها می شود. /ایرنا
کد مطلب: 84498