نتایج یک بررسی نشان داده است که همه‌گیری‌ بیماریهای گیاهی تا ۳۰ درصد محصولات مهم غذایی را تحت تاثیر قرار می‌دهند و با وخیم‌تر شدن تغییرات آب‌وهوایی در حال بدترشدن هستند.

به گزارش زیست آنلاین، به نقل از ویفروم، محققان بررسی‌هایی را درباره مدل‌سازی خطر گسترش عوامل بیماری‌زا در گیاه و کمک به پیش‌بینی و جلوگیری از شیوع آن انجام داده‌اند. مدل‌سازی و پیش‌بینی شیوع بیماری می‌تواند به راهبردهای دقیق‌تری برای کاهش و جلوگیری از بیماری‌های همه‌گیر کمک کند.

آنان افزودند: شیوع بیماری‌های جهانی گیاهان در حال افزایش است و تامین موادغذایی جهانی را تهدید می‌کند. بر اساس مقاله منتشرشده در سال ۲۰۱۹، میانگین تلفات محصولات‌غذایی عمده مانند گندم، برنج و ذرت به دلیل آفات و بیماری‌های گیاهی از ۲۱ درصد تا ۳۰ درصد بوده است.

محققان اظهار کردند: مواردی مانند نظارت بر بیماری‌های گیاهی، سیستم‌های تشخیصی بهبودیافته و مدل‌سازی جهانی، پیش‌بینی بیماری برای کاهش شیوع بیماری در آینده و محافظت از عرضه جهانی موادغذایی ضروری هستند و ابزارها و تکنیک‌های جدید برای کنترل این بیماری‌ها می‌توانند به جلوگیری از گسترش آنها کمک کنند. بیماری‌های گیاهی در مرزهای ملی متوقف نمی‌شوند و مسافت زیادی فراتر از اقیانوس‌ها نیز مانع گسترش آنها نخواهد شد.

ژان ریستائینو، محقق اصلی و استاد آسیب‌شناسی گیاه در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی اظهار کرد: ایده این است که منابع شیوع بیماری‌های گیاهی را زودتر تشخیص بدهیم و پیش از همه‌گیری، گسترش آن را متوقف کنیم.

وی افزود: با شروع اپیدمی، کنترل آن دشوار خواهد بود و این تلاش مشابه جلوگیری از شیوع بیماری کووید- ۱۹  است. مشاهده کردیم که اشتراک‌گذاری اطلاعات، تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و مدل‌سازی در پاسخ به همه‌گیری بیماری کووید- ۱۹ تا چه اندازه اهمیت داشته است.

گراهام مک دونالد، استادیار گروه جغرافیا در دانشگاه مک‌گیل کانادا گفت: این نوع ابزارها می‌توانند برای کمک به ایجاد انعطاف‌پذیری در برابر شیوع بیماری‌های گیاهی آینده استفاده شوند. در حالی که برخی از بیماری‌ها مانند زنگ گندم و بیماری بادزدگی (بیماری مهمی که سیب‌زمینی‌ها را تحت تاثیر قرار داد و باعث قحطی در کشور ایرلند شد) تحت نظارت جهانی هستند اما سایر بیماری‌های زراعی به‌طور منظم کنترل نمی‌شوند.

ریستائینو بیان کرد: چند شبکه نظارتی وجود دارد، اما باید توسط آژانس‌های بین‌دولتی با یکدیگر مرتبط شوند و به سیستم‌های نظارتی جهانی گسترش یابند. با استفاده از حسگرهای الکترونیکی می‌توانیم، نظارت بر بیماری را بهبود بخشیم و از این طریق به سرعت بیماری را شناسایی و سپس به ردیابی عوامل بیماری‌زا در گیاهان کمک کنیم.

محققان می‌گویند: تلاش‌های طیف گسترده‌ای از محققان، به اصطلاح علم همگرایی (convergence science)، برای جلوگیری از بیماری‌های همه‌گیر گیاهی لازم است. این بدان معناست که اقتصاددانان، مهندسان، دانشمندان محصولات زراعی، متخصصان بیماری‌های زراعی، متخصصان ژنتیک، جغرافی‌دانان، تحلیلگران داده، آمارشناسان، کشاورزان، استفاده‌کنندگان از محصول و سایر افراد برای محافظت از محصولات با یکدیگر همکاری می‌کنند.

برای مثال، میوه موز و به ویژه نوع کاوندیش (Cavendish) که هیچ مقاومتی در برابر عامل بیماری‌زا به نام  Fusarium odoratissimum Tropical race ۴ (عامل بیماری پاناما) ندارد به سرعت از آسیا به آفریقا، خاورمیانه و اخیرا به آمریکای جنوبی گسترش یافته و به نوعی بر نوع اصلی موز کشت‌شده برای صادرات در قاره آمریکا نیز تاثیر داشته است.

محققان افزودند: تغییرات آب‌وهوایی احتمالا این شیوع را تشدید می‌کند. به‌عنوان‌مثال، در آفریقا، تغییرات آب‌وهوایی و خشکسالی در صحرای آفریقا بر جمعیت و گستردگی ملخ‌ها تاثیر می‌گذارد و می‌تواند محصولات جنوب‌شرقی آفریقای جنوبی را ویران کند و داده‌های آب‌وهوایی می‌توانند به پیش‌بینی بیماری و مدل‌های گسترش کمک کنند.

ریستائینو خاطرنشان کرد: باران‌های مکرر باعث می‌شود عوامل بیماری‌زا گیاهان در هوا پخش  و هاگ قارچ‌ها با طوفان‌ جابجا شوند. برای مثال، زنگ سویا از طریق طوفان از آمریکای جنوبی به آمریکای شمالی منتقل شد.

علاوه بر این، ماهیت جهانی تجارت موادغذایی باعث ایجاد برخی از بیماری‌های همه‌گیر گیاهان می‌شود. ظهور پاتوژن‌های (عوامل بیماری‌زا) مضر گیاهی، خطرات دیگری را نیز به تامین موادغذایی اضافه می‌کند که در حال حاضر با افزایش تقاضای جهانی برای موادغذایی نقش مهمی دارد.

جهانی‌شدن به این معنی است که کشاورزی و منابع‌غذایی به‌طور فزاینده‌ای در مرزهای ملی به یکدیگر متصل شوند. تجزیه‌وتحلیل این شبکه‌های تجارت محصولات همراه با اشتراک اطلاعات بیشتر در میان کشورها می‌تواند به تعیین خطرات ناشی از آفات یا بیماری‌ها کمک کند.

محققان گفتند: سلامت جهانی انسان و دانش بهداشت جهانی گیاهان باید با یکدیگر مرتبط شوند. امنیت‌غذایی و معیشت با کشاورزی و سلامت انسان نیز با غذایی که مصرف می‌کند، ارتباط دارد.

این یافته‌ها در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم منتشر شده است./ایسنا