زیست آنلاین: گرچه میزان اتکای برق مصرفی در کشور به نیروگاه های برق آبی پایین است، اما اخلال در کارکرد همین نیروگاه ها مشکلات عدیده ای برای تامین برق به خصوص در زمان پيك مصرف در تابستان بوجود آورده است.

تضاد آب شرب و تامین برق
به گزارش زیست آنلاین، یکی از مهم ترین دلایلی که برای قطعی برق در کشور كه توسط مسئولان اعلام شده است خشکسالی شدید، کاهش بارش و خارج شدن نيروگاه هاي برق آبی ها از مدار تولید می باشد. البته در كنار اين موارد وجود يك بار دائمي نسبتا قابل توجه در زمان پيك مصرف ناشي از توليد رمزارزها را نيز بايد به آن افزود. با توجه به این که از ابتدای سال تا کنون میزان بارندگی کاهش چشمگیری داشته و حجم ذخیره سدها 34 درصد افت پیدا کرده، مدريت صحيح بهره برداري از نيروگاه هاي برقابي اهميت بيشتري پيدا مي كرد. ولي اينگونه نشد و مشاركت نيروگاه هاي برقابي در تولید برق پيك تابستان با کاهش 3 هزار مگاواتی نسبت به سال گذشته مواجه شده است.

همزمان با قطعی برق در شهرهای کشور، شرکت آب و فاضلاب درخصوص وضعیت آب هشدار داده و گفته است در حال حاضر ۳۰۴ شهر در معرض تنش آبی هستند و از میان آن ها ۱۰۱ شهر در وضعیت قرمز تامین آب قرار دارند. بر اساس آمارهای وزارت نیرو، سدهای آبی کشور با نیمی از ظرفیت فعال هستند و تامین آب شرب ۴۶۷ شهر وابسته به منابع آب سدها است.

نگاهی به معدل بارش ها

بارندگی در سال آبی جاری در کشور از اول مهر تا 17 تیر سال آبی 1399-1400 به 145 میلی‌متر رسید. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت 50 ساله که 230 میلی‌متر است، 37 درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (1399-1400) که 303 میلی‌متر بوده، 52 درصد کاهش نشان می‌دهد.

وابستگی به نیروگاه های حرارتی ، چالش تابستان و یک سوال

95 درصد از تولید برق کشور توسط نیروگاه های حرارتی تولید می شود و نیروگاه های برق آبی تنها 5 درصد از تامین برق را بر عهده دارند. زمانی که دما از 40 درجه بیشتر می شود، نیروگاه های حرارتی به علت فرسودگی و مشکلات فنی از شبکه خارج می شود و سهم برق آبی ها در تامین برق افزایش پیدا می کند. در پیک تابستان تا 12 درصد برق کشور توسط برق آبی ها تامین می گردد.

توليد سالانه نيروگاه های برقابی متناسب با شرايط بارش و پيش بينی های مربوط به آن و با استفاده از مخازن اسد اين نيروگاه ها انجام مي گيرد.  با وجود پیش بینی هایی که نسبت به خشکسالی در کشور شده بود پيش بينی مي شد تا توليد اين نيروگاه ها در حدود 30 درصد كاهش يابد اما مديرت نامناسب شبكه برق كشور در زمستان سال گذشته و عدم آمادگی نيروگاه های حرارتی تعميرات و اورهال ظرفيت قابل توجهی از نيروگاه های حرارتی در فروردين و ارديبهشت امسال همگی سبب شد تا نيروگاه هاي برقابي بيش از ميزان برنامه ريزي های انجام شده توليد و مخزن سد نيروگاه های برقابی بيش از مقدار تخليه گردند. اين امر امكان مشاركت اين نيروگاه ها را در پيك برق تابستان امسال كمتر از پيش بينی ها كرده است. به طوريكه در حال حاضر اين مشاركت نيمی از مقداری است كه اين نيروگاه ها با برنامه ريزی صحيح حتی در صورت بروز خشكسالی می توانستند داشته باشند

با توجه به تشدید خشکسالی در سال های گذشته و کمبود آب در کشور، به منظور استفاده بهينه از نيروگاه های برقابی كشور وجود سيستم های پيش بينی دقيق تر، مديريت مخزن سدهای برقابی با توجه به نتايج آنها ضروری است. در كنار اين موارد بايد "مديريت مجبورانه "سيستم ديسپاچينگ كشور  را – كه به نظر مي رسد با توجه به ضعف سرمايه گذاری های انجام شده در توسعه نيروگاهی كشور و وضعيت كشور در دوره انتخاباتی مجبور به اين نوع مديريت شده اند- را نيز در نظر گرفت. همه اينا را بايد البته فرصتي دانست تا بارديگر، بر ضرورت توسعه بهره برداری از انرژی خورشیدی و بادی تاكيد كرد وفور انرژی باد و خورشید در کشور پتانسیلی است که  از آن به شکل کافی استفاده نشده است. اگر طبق برنامه های توسعه پنجم و ششم و مصوبات بودجه عمل می شد، تاکنون باید 5 هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر(از انواع آن) احداث می گردید. در حالی که اکنون تنها در حدود 800 مگاوات نیروگاه از اين نوع نيروگاه ها در کشور موجود است.

نتیجه؛ چه باید کرد

در کشورهای توسعه یافته همواره بر محوریت پیش بینی ها، دامنه مشکلات را به حداقل کی رسانند اما در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه مثل کشور ما، تا به دردی گرفتار نیاییم راه حل ها را در دستور کار قرار نمی دهیم. جغرافیای آبی و خاکی کشور نشان می دهد که فرصت های  ما در در کدام حوزه های هستند اما از سوی دیگر تولید در ایران تنها چالش حوزه برق نیست. سیاست گذاری های قیمتی، شبکه توزیع و ساختار مصرف نیز سه چالش دیگری است که باید برای حل آنها به صورت هم زمان اندیشید. برنامه ریزان کشور طبعا برای حل مشکلات ناچارند برای سه مقطع کوتاه مدت (سال جاری)، میان مدت(یک تا 5 ساله) و بلند مدت(بیش از 5 سال) از هم اکنون فکر کنند. توجه به انرژی های  تچدید پذیر برای برنامه ریزی های میان مدت بخشی از راهکارهای کلیدی است. اصلاح نظام قیمتی فروش، بهبود شبکه توزیع، اصلاح الگوی مصرف ( شامل سیستم های گرمایش و سرمایش، الگوهای ساخت واحدهای مشکونی و تجاری و صنعتی و..) و همچنین اتخاذ مزیت های رقابتی برای استفاده از تجهیزات و لوازم خانگی و تجاری و صنعتی کم مصرف، در یک دوره میان مدن و بلند مدت می تواند شرایط مصرف انرژی در ایران را به شکل معنا داری بهبود بخشد.