متروی تهران - پردیس و بررسی چند دغدغه زیست‌محیطی
6 مرداد 1400 ساعت 9:33
در پی اعلام موافقت سازمان حفاظت محیط زیست با ساخت قطار برقی تهران – پردیس و وجود نگرانی‌هایی نسبت به تبعات زیست‌محیطی این تصمیم، مدیرکل دفتر مدیریت زیستگاه‌ها سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: بخش رو زمینی قطار شهری در مناطق بکر پارک ملی خجیر ساخته نمی‌شود.
به گزارش زیست آنلاین،در شرایطی که متروی پردیس سال گذشته در کمیته فرعی کمیسیون اقتصادی دولت به تصویب رسیده و در مرحله طرح در کمیسیون اصلی اقتصاد دولت بود، دغدغه‌ها و نگرانی هایی درباره مشکلات زیست محیطی این پروژه مانند عبور آن از پارک‌های ملی خجیر و سرخه حصار مطرح شده است.
گفته می‌شد که مترو پردیس برای رودخانه جاجرود آلودگی ایجاد می‌کند اما در نهایت ۱۵ بهمن ماه سال گذشته حبیب‌الله طاهرخانی - معاون وزیر راه و شهرسازی - از تصویب پروژه مترو تهران پردیس در هیئت وزیران خبر داد و گفت: به‌زودی عملیات اجرایی این پروژه به طول ۲۵ کیلومتر با احداث دو ایستگاه در مسیر آغاز خواهد شد.
در همان مقطع زمانی چراغعلی - معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری تهران کلنگ زنی مترو پردیس – ضمن اشاره به انجام مطالعات زیست‌محیطی، آغاز ساخت این مترو را منوط به تایید نهایی سازمان محیط زیست دانست.
۱۴ اسفندماه نیز با امضای تفاهمنامه بین قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) و شرکت عمران شهرهای جدید برای احداث مترو تهران به پردیس، این پروژه به اجرا نزدیکتر شد. در نهایت ۲۲ تیرماه خبر رسید که رییس سازمان حفاظت محیط زیست ـ در نامه‌ای به وزیر راه و شهرسازی با اجرای طرح قطار برقی تهران ـ پردیس موافقت کرده است. در حالی این خبر اعلام شد که گفته می‌شود که متروی پردیس - تهران از قلب پارک‌های ملی خجیر و سرخه‌حصار عبور می‌کند.
این موارد در حالی مطرح شد که ۷ تیرماه گزارش ارزیابی اداره کل دفتر مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست منتشر شد. بر اساس این گزارش «کل مسیر مورد طراحی در مجموعه حفاظتی جاجرود از ایستگاه مبداء تا مقصد به صورت زیرزمینی بوده و صرفاً ۲۰۰ متر به صورت رو زمینی با تثبیت حد و حدود جهت احداث و ایجاد کارگاه و ورود دستگاه تی بی ام بر اساس مختصات ارائه شده در گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی خواهد بود.»
رضا اقتدار - مدیرکل دفتر مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست - درباره ۲۰۰ متری که مترو روی زمین است، به ایسنا می‌گوید: این بخش داخل پارک خجیر است.
او در پاسخ به این پرسش که چرا برخلاف قانون در پارک ملی اقدام به ساخت و ساز کرده‌اید، تاکید می‌کند: در آن بخش که ایستگاه مترو ساخته می‌شود دخل و تصرف‌های زیادی شده و اصلا منطقه بکر و منحصر بفردی نیست. دقیقا در کنار شهرک صنعتی است که در حاشیه جاجرود مستقر شده و شهرداری در آن درختان غیربومی مانند سرو نقره‌ای و کاج تهران کاشته است.
اقتدار مدعی است: پارک ملی خجیر سال‌هاست که نگرانی هایی بیشتری دارد و هیچ کس به دنبال رفع آن نبوده است.
بر اساس گزارش ارزیابی زیست‌محیطی بر «عدم طراحی و اجرای هرگونه ایستگاه در طول اجرای پروژه در تداخل با مجموعه حفاظت شده جاجرود و اعلام مورد در گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی» تاکید شده است. اقتدار درباره ایستگاه‌های متروی تهران - پردیس می‌گوید: همانگونه که در گزارش تاکید شده این قطار شهری ایستگاه بین راهی ندارد؛ یک ایستگاه در ابتدای حریم شهر تهران و یک ایستگاه در ابتدای حریم شهر پردیس ساخته می‌شود و نقطه جی پی اس دارد.
در حالی این اظهارات مطرح می‌شود که مهدی‌نبی‌یان - کارشناس ارشد تنوع زیستی نیز ضمن بیان نظر مثبت خود در باره این پروژه به ایسنامی‌گوید: بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست این خط ایستگاه بین‌راهی ندارد و ایستگاه آن در تهران علیرغم اینکه گویا در حاشیه پارک ملی خجیر قرار دارد، در منطقه‌ای احداث می‌شود که تخریب گسترده‌ای از سال‌ها قبل در آنجا انجام شده است و قابلیت بازگشت به شرایط پارک ملی را ندارد.
این کارشناس ارشد تنوع زیستی با بیان اینکه خط آهن و مترو چه در دوران ساخت و ساز و چه در دوران بهره‌برداری جزو پاک‌ترین و سازگارترین مدهای حمل و نقل در جهان شناخته می‌شوند، تصریح می‌کند: افراد زیادی با متروی تهران - پردیس جابجا خواهند شد که تاکنون مجبور به تردد با خودرو در اتوبان تهران - پردیس یا جاده قدیم بوده‌اند بنابراین ساخت مترو باعث کاهش معناداری در رد پای اکولوژیک (Ecological Footprint) در مقیاس منطقه‌ای می‌شود. برای مثال می‌توان به کاهش تولید کربن و آلودگی هوا اشاره کرد.
تاثیر منفی آزادراه تهران - پردیس بر مهاجرت حیات وحش
نبی‌یان با اشاره به تبعات زیست‌محیطی آزادراه تهران – پردیس می‌گوید: آزادراه جدید با وجود اینکه تعداد زیادی تونل و پل دارد و این پل‌ها و تونل‌ها می‌توانند به عنوان روگذر و زیرگذر برای جابجایی حیات وحش عمل کنند اما عملا احداث چنین آزادراهی در کنار توسعه ساخت و ساز در این منطقه بر کریدور مهاجرتی حیات وحش به‌ویژه مهاجرت قوچ و میش البرز مرکزی - که در گذشته از پارک ملی لار و منطقه ورجین به پارک ملی خجیر و سرخه‌حصار صورت می‌گرفت - تاثیرمنفی زیادی گذاشته است.
وی تاکید می‌کند: این آزادراه و توسعه ویلاسازی در این منطقه مسیر مهاجرت حیات وحش را قطع کرده است که می‌توان با انجام مطالعات، برنامه‌ریزی‌هایی را در جهت احیای کریدورهای مهاجرتی انجام داد این در حالیست که مترو با توجه به عبور از تونل‌های زیرزمینی تاثیری بر کریدورهای مهاجرتی حیات وحش نخواهد داشت.
یکی دیگر از موضوعات اشاره شده در گزارش ارزیابی زیست‌محیطی « انتقال دائم منابع قرضه ناشی از عملیات حفاری توسط تی بی ام به محل مورد تایید اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران» است.
نبی‌یان با بیان اینکه در زمینه ارزیابی اثرات محیط زیستی بحث سود و زیان محیط زیست مطرح است، اظهارمی‌کند: بدیهی است که سود مترو بسیار بیشتر از لطمات آن است ولی در ساخت این مترو، انتخاب مسیر مترو و روش حفاری، موضوع خاک‌برداری و خاک ناشی از حفاری و منابع قرضه، موقعیت شفت‌ها یا رمپ‌ها، و .... باید با تایید کارشناسان محیط زیست و با رعایت موازین محیط زیستی باشد. بدیهی است روش ترانشه باز یا روش اتریشی برای ساخت تونل مترو در این مسیر پیشنهاد نمی‌شود.
مکان‌یابی شهر پردیس، غلط است
وی با اشاره به اینکه مکان‌یابی شهر پردیس از ابتدا اتفاق بسیار غلطی بود، می‌گوید: بارگذاری شهر پردیس با ساختمان‌های ۱۰ طبقه و بیشتر در یک منطقه کوهستانی اقدام اشتباهی بوده است چراکه این منطقه تا کمتر از۳۰ سال پیش یکی از زیستگاه‌های با تنوع زیستی قابل توجه در شرق شهر تهران بود و امروز ناچار به مدیریت تبعات تصمیمات غلط گذشته هستیم.
اراضی شهرک زیتون تهدیدکننده پارک ملی خجیر و سرخه حصار
این کارشناس ارشد تنوع زیستی ضمن اشاره به اینکه امروزه یکی از مواردی که پارک ملی خجیر و سرخه حصار را تهدید می‌کند، اراضی شهرک زیتون است، اظهارمی‌کند: این شهرک به‌صورت غیرقانونی در پارک ملی سرخه حصار علیرغم هشدارهای کارشناسان محیط زیست همچنان در حال توسعه است و تخریب بسیار گسترده‌ای رخ می‌دهد و این ساخت و سازها در دامنه‌های پر شیب در حال رسیدن به قله کوه است. در حالی که این موضوع باید هر چه سریعتر تعیین تکلیف و جلوی تخریب بیشتر گرفته شود. چطور ممکن است در اراضی پارک ملی ساخت و ساز بکنند ولی برق و آب داشته باشند؟
وی همچنین با اشاره به وضعیت شرق تهران تصریح می‌کند: سال‌هاست توسعه‌ای عجیب و خارج از ضوابط محیط زیستی درلواسانات و شهرستان پردیس در حال وقوع است؛ زمین‌خواری، تغییر کاربری باغات و اراضی منابع طبیعی در جای جای این منطقه و بارگذاری‌های عجیب و غریب و افزایش جمعیت و ویلا و آپارتمان‌سازی را شاهد هستیم.
این کارشناس ارشد تنوع زیستی ادامه می‌دهد: ورجین در محاصره جاده‌ها و ویلاها و اتوبان‌هاست و مدت‌هاست مهاجرت قوچ و میش البرز مرکزی از ورجین به پارک ملی خجیر تحت الشعاع این دست اندازی‌ها به طبیعت قرار گرفته است به‌گونه‌ای که اگر حیات وحش ورجین به‌صورت دستی تعلیف نشوند، به‌طور قطع از بین می‌روند چون دیگر امکان مهاجرت ندارند.
نبی‌یان در پایان تاکید می‌کند: با در نظر گرفتن جمیع پارامترها و شرایط موجود ناشی از توسعه ناهمگون صورت گرفته در گذشته، متروی پردیس را می‌توان به شرط رعایت موازین محیط زیستی به عنوان گزینه‌ای قابل اجرا پذیرفت، گو اینکه بزرگنمایی در زمینه آثار منفی این پروژه می‌تواند موجب نادیده گرفتن سایر تخریب‌های صورت گرفته در شرق تهران شود.
کد مطلب: 84987