آغاز به کار واحد مرکاپتان‌زدایی مجتمع گازی پارس جنوبی از ابتدای مهرماه امسال چالش زیست محیطی استفاده از میعانات گازی در نیروگاه را حل می‌کند و این سوخت فسیلی می‌تواند از قطعی برق فصل سرد کشور در کمتر از 5 ماه آینده جلوگیری کند.

به گزارش زیست آنلاین، مسئله قطعی برق زمستان در کمتر از 5 ماه آینده مسئله‌ای است که مورد تاکید بخشی از مقامات دولتی صنعت برق قرار گرفته و در صورت بی‌توجهی می‌تواند بار دیگر از ناحیه اعمال خاموشی گسترده منجر به نارضایتی مردم شود.

بر همین اساس، مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق در مصاحبه‌ای ضمن هشدار نسبت به قطعی برق زمستان، تاکید کرد: «نسبت به سال گذشته حدود ۲۰ درصد کمبود سوخت داریم و قطعا تنگناهایی در تولید برق برای زمستان ۱۴۰۰ خواهیم داشت.»

با توجه به اینکه در سال گذشته قطعی برق در اوج گرمای فصل تابستان و اوج سرمای فصل زمستان گریبان کشور را گرفت، اما باید توجه کرد که ماهیت این دو پدیده مجزا است.

*سوخت دریافتی نیروگاه‌های کشور از چه نوعی و به چه میزان بوده است؟

در همین رابطه باید گفت، قطعی برق در فصل زمستان از افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و کمبود سوخت مایع برای استفاده در نیروگاه ها سرچشمه می‌­گیرد. بر اساس گزارش رسمی وزارت نفت در سال 1399، به طور متوسط روزانه 180 میلیون مترمکعب گاز، 27 میلیون لیتر نفت گاز (گازوئیل) و 16 میلیون لیتر نفت کوره(مازوت) به عنوان سوخت در نیروگاه ها مورد استفاده قرار گرفته است.

با این وجود میزان گاز تحویلی به نیروگاه­ها در ماه­های سرد سال با اوج گیری مصرف خانگی کاهش می­یابد. به استناد اظهارات متولیان صنعت برق کشور در بازه فصل سرد سال شاهد افت 60 میلیون متر مکعبی تحویل گاز نسبت به میزان تعهد هستیم. برای مثال در تاریخ 6 بهمن ماه سال 1399 نیروگاه‌های حرارتی کشور  تنها 81 میلیون متر مکعب گاز تحویل گرفته‌اند که این مسئله با وجود تلاش‌های صورت گرفته توسط شرکت ملی گاز به دلیل افزایش تامل برانگیز مصرف گاز خانگی ایجاد شده و منجر به تامین نشدن سوخت ‌نیروگاه های برق می‌شود.

 بر این اساس، در شرایطی که ظرفیت عملیاتی نصب شده نیروگاهی کشور، توان تامین نزدیک به 55 هزار مگاوات را دارد، اما این ظرفیت نصب شده در فصل زمستان در مواجهه با اوج بار 41 هزار مگاواتی ناتوان است. بنا بر این کاهش 100 میلیون متر مکعبی خوراک گاز تحویلی به نیروگاه­های کشور در ماه­های سرد سال نسبت به متوسط سالانه و مشکلات ناشی از تامین سوخت مایع زمینه بروز ناترازی نزدیک به 5 هزار مگاواتی تولید برق را در سال گذشته ایجاد کرده است.

*اعمال فشار خاموشی چه آثار منفی دارد؟

اگرچه اولویت مسئولین صنعت برق کشور در زمان­های کمبود برق، مسئله مدیریت بار با ابزار اعمال خاموشی برای صنایع است، اما نکته قابل توجه آن است که در شرایط فعلی خاموشی­های بخش صنعتی نیز موجب کمبود تولید و در نهایت افزایش قیمت محصولات صنایع می­‌شود که این موضوع نیز موجبات نارضایتی عمومی را فراهم خواهد نمود.

برای مثال اعمال محدودیت تامین برق برای صنایع سیمانی و فولادی در هفته‌های اخیر زمینه افزایش قیمت قابل توجه این 2 کالای استراتژیک را به وجود آورده است.

 از طرفی نکته حائز اهمیت در مسئله قطعی برق این است که خاموشی در کمتر از 5 ماه آینده کشور را درگیر خود خواهد کرد، زمان کافی برای پیاده‌سازی راهکارهای بلند مدت و پایدار نظیر متنوع‌سازی سبد ظرفیت نصب شده نیروگاهی از طریق اضافه کردن نیروگاه اتمی و تجدید پذیر وجود ندارد. بر این اساس راهکارهای کوتاه مدت‌تری برای حل مسئله خاموشی‌های فصل زمستان 1400 موجود است که به کمک آن می‌توان در کوتاه مدت نسبت به حل چالش مذکور اقدام کرد.

* استفاده از میعانات راهبرد خروج از بحران خاموشی در زمستان

یکی از این راهکارهای کوتاه مدت ارائه شده برای حل مسئله قطعی برق زمستان بر اثر کمبود سوخت مصرفی، متنوع‌سازی سبد سوخت فسیلی مورد استفاده در نیروگاه با اضافه کردن میعانات گازی به این سبد است.

استفاده از میعانات گازی در کنار گاز طبیعی و سایر سوخت‌های مایع فسیلی می‌تواند مسئله ناتوانی در فروش و انباشت میعانات را حل کرده و زمینه کاهش خاموشی­های گسترده در فصل سرد سال را تا حد زیادی فراهم آورد.

در همین راستا و به گفته کارشناسان استفاده از میعانات گازی به عنوان سوخت نیروگاهی با دو چالش فنی و زیست محیطی رو به رو است.

بر این اساس، تجربه نیروگاه مپنا در آبان سال گذشته نشان داد که مرکاپتان زدایی از میعانات گازی یکی از چالش‌های اصلی استفاده از میعانات در نیروگاه­ها به حساب می‌آید.

*حل چالش زیست محیطی استفاده از میعانات با واحد مرکاپتان‌زدایی پالایشگاه دوم

نکته حائز اهمیت در مسئله مرکاپتان‌زدایی به منظور حل مسئله زیست محیطی استفاده از میعانات آن است که هم اکنون پروژه مرکاپتان زدایی فاز دو و سه پالایشگاه دوم مجتمع گازی پارس جنوبی که از سال 1396 از سوی شرکت ملی نفت ایران آغاز به کار نموده است و با پیشرفت 95 درصدی رو به رو است.

این واحد عملیاتی از ابتدای مهرماه سال جاری با ظرفیت مرکاپتان زدایی 80 هزار بشکه میعانات در روز آماده به کار است و با بهره برداری از آن مرکاپتان زدایی خوراک میعانات انجام خواهد شد. بدین وسیله مشکل زیست محیطی ناشی از مصرف میعانات در نیروگاه برطرف شده و با توجه به ظرفیت واحد عملیاتی مرکاپتان زدایی تا 2 هزار مگاوات از ناترازی برق ناشی از کمبود سوخت جبران پذیر است.

*چالش فنی استفاده از میعانات گازی در نیروگاه چیست؟

علاوه بر مسئله زیست محیطی، یکی دیگر از مشکلات استفاده از میعانات در نیروگاه­ها نبود مخازن ذخیره سازی مخصوص میعانات گازی است. با توجه به خصوصیات میعانات گازی از جمله فرار بودن و فشار بخار بالا، مخازن گازوئیل نیروگاه­های کشور توانایی ذخیره سازی میعانات را ندارند. بنابراین به منظور استفاده میعانات در بخش نیروگاهی نیاز به احداث مخازن با سطح شناور خواهد بود.

بر همین اساس با توجه به زمان بر بودن ساخت زیرساخت ذخیره‌سازی میعانات گازی در نیروگاه‌های کشور، موانع موجود بر سر استفاده از این سوخت باید هرچه سریع‌تر رفع شده تا زمان کافی برای احداث واحدهای ذخیره‌سازی وجود داشته باشد.

با توجه به دغدغه­‌های وزارت نفت در خصوص تامین سوخت مایع نیروگاه­ها برای فصل زمستان که اخیر مورد توجه وزیر جدید نفت نیز قرار گرفته است، استفاده از میعانات گازی می­تواند علاوه بر حل مشکل فروش میعانات در شرایط تحریمی، به عنوان راهبردی کوتاه مدت برای کاهش خاموشی‌ها در این فصل مورد توجه ویژه قرار گیرد و ابزار صنعت برق در مقابله با خاموشی زمستان را متنوع سازد./فارس