زمین نیازی به التیام ندارد، این ما هستیم که چنین نیازی داریم؛ این جمله یان مک کالوم، پزشک افریقای جنوبی است. او معتقد است « سیارۀ ما در مسیری قرار گرفته که سال‬های آتی، طی تغییرات آب و هوایی، حیات گونۀ شکنندۀ انسان را در معرض تهدید قرار خواهد داد. در حالی که خود (زمین) می‬تواند مدت‬های مدید پس از آن که گونۀ انسان ازبین رفت، به حیات خود ادامه دهد. برای اجتناب از این سرنوشت، به گفتۀ او، ما نیازی به اصلاح زمین نداریم، بلکه بایستی رابطۀ خود را با طبیعت تصحیح کنیم.

با پیشرفت صنعت از یک طرف و افزایش جمعیت انسان روی کرۀ زمین، برداشت بی‬حد و اندازه از منابع تجدیدناپذیر طبیعت شدت گرفت. پیشرفت علم و آثار برداشت‬ها در قرون گذشته، پیام‬ آور آیندۀ تاریک در صورت ادامۀ الگوی مصرف کنونی بشر است. اقتصاد محیط‬زیست با درنظر گرفتن ارزش‬های اقتصادی و محیط زیستی، گزینه‬ ای جدید برپایۀ این ارزش‬ها مطرح می‬کند. هدف اصلی آن ايجاد موازنه بين فعاليت‬های اقتصادی و اثرات محيط زيستی آنها با در نظر گرفتن همۀ هزينه و فايده‬ های مربوط به آن است. اصول نظری اقتصاد محيط زيست از اين جهت طراحی شده است كه هزينه‬ های آلودگی و تخريب منابع محيط زيستي را محاسبه نمايد، كاری  كه مدل‬های رايج اقتصادی، از انجام آن ناتوان هستند.


منشاء اقتصاد محیط زیستی از سال ۱۹۶۰ مقارن با اولین جنبش‬های سبز و برداشت‬های سیاسی در کشورهای پیشرفته که به محیط زیست‬گرایی معروف است شروع  شد. البته از گذشته مباحثی به صورت موردی در خصوص اقتصاد محیط زیست مطرح بود، برای مثال مارشال در سال ۱۸۹۰ اولین کسی بود که روشی را برای تحلیل اقتصادی تخریب محیط زیست از طریق معرفی مفهومی به نام "صرفه‬ های جانبی" ارائه کرد.


 هدف اصلی ارزش‬گذاری اقتصاد محیط زیست، ایجاد امکان مقایسه میان حفاظت محیط زیست و توسعۀ اقتصادی-اجتماعی برای دست‬یافتن به مصرف بهینۀ منابع است. اقتصاد سبز را می‬توان مدل توسعۀ اقتصادی برپایه توسعۀ پایدار و دانش اقتصاد محیط زیست دانست که علاوه بر کاهش خطرات محیط زیستی، در صدد بهبود سلامتی انسان‬ها و ایجاد برابری اجتماعی است. بنابر تعریف UNEP (برنامه محیط زیست ملل متحد)  اقتصاد سبز، فرایندی است که طی آن رفاه و حقوق اجتماعی انسان افزایش می‬یابد، در حالیکه خطرات و تهدیدهایی که متوجه محیط‬ زیست است، کاهش می‬یابد. به بیان ساده ‬تر، اقتصاد سبز را می‬توان نمونه ‬ای شامل میزان انتشار کربن پایین و منابع کارآمد دانست که همگان به اندازه کافی از آنها بهرمند اند. این اقتصاد بر پایۀ سرمایه‬ گذاری‬های دولتی یا خصوصی موجب کاهش انتشار کربن و آلاینده‬های دیگر، افزایش بهروری انرژی و منابع و جلوگیری از نابودی تنوع زیستی و اکوسیستم‬ها می‬شود.


مردم می‬توانند با تغییر سبک زندگی، تاثیر بزرگی بر حفظ محیط زیست داشته باشند. وقتی کنترل اطلاعات از دست فروشندگان خارج و به دست خریداران انجام می ‬شود، کمپانی‬ها و موسسات تولیدی به فکر چاره خواهند افتاد تا روند تولید کالای خود را بهبود بخشند. هوش محیط زیستی نشان می‌‌دهد که پدیدۀ آشکار‌سازی بنیادین (دسترسی به اطلاعات کامل راجع به همۀ جنبه‌های فرایند تولید یک محصول) می‌تواند موجب قدرت گرفتن مصرف‌کنندگان و خریداران شود و سرنوشت تجارت و دادوستد را تعیین‌ کند. شرکت‌ها و کارخانجات دیگر قادر نیستند، شهرت و اعتبار خود را کنترل کنند و برای نخستین‌بار آنچه عملاً انجام می‌دهند، مهم‌تر از آن چیزی خواهد بود که می‌گویند و تبلیغ می‌کنند.

 

*مدیرعامل موسسۀ مطالعاتي- ترويجي آوای سبز داربن


موسسۀ مطالعاتي- ترويجي آوای سبز داربن با تمركز بر بحث مصرف محصولات دوستدار محيط زيست، فعاليت خود را از سال ١٣٩٢ آغاز كرده است. هوشمندی و آگاهي مصرف كننده مي‬تواند سياست توليدكننده را به سمت محصولي سوق دهد كه سازگاري بيشتري با محيط زيست دارد. داربن معتقد است تغييرات بزرگ و اصولي در نتیجۀ  قدم‬هاي كوچك و تدريجي شکل می‬گیرد. اگر افراد در زمان تصمیم‬گیری برای خرید کالا، اطلاعات بیشتری دربارۀ آثار واقعی آنها بر محیط زیست داشته باشند، می‬توانند تصمیم درست‬تری اتخاذ کنند. بالارفتن سطح آگاهی مردم، ایشان را به عاملی برای تغییرات کوچک و تدریجی تبدیل می‬‬کند. این تغییرات زمانی که در میلیون‬ها ضرب شود، جنبشی در تشکیلات اقتصادی صنعتی (از طراحی و تولید تا زنجیرۀ تامین و حمل و آخرین مراحل مصرف) ایجاد خواهد کرد. داربن با معرفی محصولات سبز و روش زندگی به نوعی که تاثیر مخرب کمتری بر محیط زیست داشته باشد، در این مسیر همراه انسان‬ها و طبیعت است.