زیست آنلاین :تأمین سرمایه و تجهیزات موردنیاز برای پیشبرد صنایع دورمانده ایران از تکنولوژی روز در اولویت قرار گرفته است اما آلایندگی تجهیزات و طرح‌های پیمان‌کاران خارجی تا چه اندازه جز خط قرمزهای ما در بستن قرارداد با آن‌هاست؟

 راهکارهای بخش دولتی برای کاهش آلودگی هوا بیشتر جنبه مُسکن دارد و در کوتاه‌مدت مؤثر است. این راهکارها به‌طورمعمول به دنبال برون‌رفت از وضعیت اضطراری کنونی‌اند و جزئی از  یک برنامه‌ریزی مناسب برای اثرگذاری در طولانی‌مدت نیستند. هیچ‌گاه به‌طور ریشه‌ای به آلودگی هوا نپرداختیم و رویکرد مناسبی را در برخورد با صنایع و میزان آلایندگی آن دنبال نکردیم. اهمیت الزامات زیست‌محیطی در قراردادهای جدید صنعتی با شرکای خارجی یا ایجاد صنایع جدید توسط بخش دولتی و خصوصی ایران تا چه اندازه است؟ تأمین سرمایه و تجهیزات موردنیاز برای پیشبرد صنایع دورمانده ایران از تکنولوژی روز در اولویت قرار گرفته است اما آلایندگی تجهیزات و طرح‌های پیمان‌کاران خارجی تا چه اندازه جز خط قرمزهای ما در بستن قرارداد با آن‌هاست؟

متأسفانه به دلیل عدم وجود برنامه مشخص برای کاهش میزان آلودگی هوا در طولانی‌مدت باید به تمام این سؤالات پاسخ منفی داد. نگاه عامیانه‌ای در مورد  آلایندگی صنایع وجود دارد و آن‌هم دیدن دودکش کارخانه است اما آلایندگی صنعت مسئله‌ای فراتر از یک دودکش است. طبیعی است که صنایع انرژی بر از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند و نیروگاه‌های متمرکز و وابسته به صنایع هم آلاینده است. آلایندگی لزوماً مربوط به فرایند تولید نیست و به بخش‌های دیگری از ایجاد و فعالیت صنایع هم مربوط است، بخش‌هایی که قوانینی در ارتباط با آن‌ها شکل ندادیم و اگر قانونی هم نوشتیم، متأسفانه کارآمد نیست.

یک‌بار دیگر به مثال دودکش کارخانه توجه کنید. تصویری که از آلایندگی کارخانه در ذهن داریم دودکشی است که از آن گازهای زیان‌بار به بیرون از کارخانه منتقل می‌شود. بیشتر ارگان‌ها و قانون نویسان بر همین تصویر تمرکز کردند یعنی ظاهر داستان. این در حالی است که بخش بزرگی از آلودگی کلان‌شهرها ناشی از طراحی نادرست موتورخانه‌ها و ساخت غیراصولی ساختمان‌هاست. سهم خودروها در آلودگی هوا انکارناپذیر است. خودروی ساخت ایران انرژی بیشتری نسبت به همتایان خارجی‌اش مصرف می‌کند. اکنون که زمان تحول صنعت خودروسازی ایران با مشارکت کمپانی‌های خارجی فرارسیده، چقدر مسئله تولید خودروی استاندارد موردنظر ماست؟ دانش فنی که طی اجرای قراردادهای خارجی در خودروسازی ایران به دست می‌آید، تا چه اندازه منطبق با استانداردهای روز است؟ تا زمانی که در خودروسازی‌های ایران مدل‌های ۱۵ سال پیش را تولید می‌کنیم، نباید انتظار داشته باشیم که ساکنان کلان‌شهرها از هوای پاک تنفس کنند.

بیش از ۹۰ درصد  از سرمایه در اقتصاد ایران در دست بخش دولتی است. بخش خصوصی سهم کمتری دارد اما کم  اثر نیست. صنایع  بزرگ متعلق به دولت است. سیمان، فولاد، نفت، گاز و پتروشیمی، صنعت خودرو و دیگر صنایع آلاینده دست بخش دولتی است و کمتر از آن توسط بخش خصوصی اداره می‌شود. در برخورد با صنایع متأسفانه بخش خصوصی یعنی صنایع کوچک و متوسط بیشتر مورد محدودیت است درحالی‌که بخش غیرخصوصی به‌راحتی قانون را دور می‌زند.

هم‌اندیشی و  ایجاد محدودیت برای تولیدکنندگان مُسکن است. بخش‌های غیرمولد اما اثرگذار در افزایش آلودگی هوا مثل ساختمان‌های دولتی که از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند و مصرف انرژی آن‌ها ۸ تا ۱۰ برابر بیش از استانداردهای دنیاست، معضل بزرگی است که سهم آن در افزایش آلودگی هوا نادیده گرفته می‌شود.