زیست آنلاین: دومین کنفرانس دوسالانه افتصاد آب ایران با اعلام مقالات برتر خود در محورهای مختلف کنفرانس به کار خود پایان داد.

به گزارش زیست آنلاین، این کنفرانس که در روزهای سه شنبه و جهارشنبه ۲۸ و ۲۹ آذر ماه ۱۳۹۷ در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار شد. یکی از محورهای محورهای اصلی این کنفرانس که با شعار "کارآمدی ابزارهای اقتصادی و بهره وری آب"برگزار شد به اقتصاد آب و محیط زیست اختصاص داشت. در این بخش از میان مقالات ارسالی به دبیرخانه همایش پنج مقاله برای ارائه شفاهی انتخاب شد.

این مقالات در صبح روز ۲۹ آذر در در پنل تخصصی مربوطه ارائه شد.

این پنج مقاله عبارت بودند از ۱. "برآورد ارزش اقتصادی کل خدمات اکوسیستمی تالاب بین المللی کانی برازان".محمد ابراهیم رئیسی،مرتضی تهامی پور
۲. بررسی چالشها و امکانسنجی قانونی، اجتماعی و اقتصادی پرداخت ما به ازای خدمت آب در پایلوت چهل چای استان گلستان". جلیل کرمی
۳. هزینه اجتماعی کربن: ارزیابی هزینه - فایده و کاربرد آن در صنعت آب و فاضلاب ایران. سهیلا بیگی ۴. جنبه های اقتصادی و محیط زیستی تجارت آب مجازی در ایران. فریبا همتیان ۵. مدیریت استراتژیک منابع آبی مشترک ایران و ترکیه و اثرات زیستمحیطی آن بر جنوب کشور. حمید غضنفر زاده کپته از میان مقالات فوق مقاله برآورد ارزش اقتصادی کل خدمات اکوسیستمی تالاب بین المللی کانی برازان نوشته .محمد ابراهیم رئیسی و مرتضی تهامی پور جزو مقالات برتر کنفرانس برگزیده شد. 
در این مقاله میخوانیم، روند آلودگي محيط‌زيست و تخريب سرزمين و پيامدهاي آن مانند گرمايش جهاني و تغيير اقليم بيش از پيش اهميت يافته است. ارزشگذاري اقتصادي مواهب طبيعي و الگوهاي پرداخت براي بهره‌مندي از مواهب طبيعي مي‌تواند سبب كاهش تخريب محيط‌زيست و پيامدهاي آن گردد. با وجود اينكه ارزشگذاري اقتصادي خدمات محيط‌زيست مي‌تواند به جلوگيري از اكوسيستم هاي عرضه كننده اين خدمات كمك كند، اقتصاددانان محيط‌زيست بر اين نكته تأكيد دارند كه ارزشگذاري هدف نيست بلكه بخشي از فرآيندي است كه بايد ارزش واقعي محيط زيست‌ را نشان دهد. محيط زيست كالاها و خدمات مختلفي توليد مي‌كنند و اين محصولات ارزش‌هاي اقتصادي و غيراقتصادي دارند. با اين حال كل ارزش‌ اقتصادي محيط زيست را نمي‌توان با جمع كليه ارزش‌هاي  انفرادی خدمات آن برابر دانست، زيرا برخي از اين محصولات و در نتيجه ارزش‌هاي آن‌ها از يكديگر مستقل نيستند.
همچنين برآورد ارزش اقتصادي به تنهايي كمكي به حفظ محيط زيست نخواهد كرد. در نتيجه تأكيد بر اين نكته است كه ارزشگذاري ابزاري است كه بايد براي يك هدف مشخص به كار گرفته شود تا پاسخي روشن براي مسأله اي مشخص بيابد. ارزشگذاري يكي از نيازهاي مهم جهت سياستگذاري هاي زيست محيطي در جهت استفاده از ابزارهاي اقتصادي است. در غير اينصورت ارزشگذاري تنها اعداد و ارقامي به دست مي‌دهد كه ارزشي ندارد.
هريك از انواع تالاب، از شمار زيادي اجزاء فيزيكي، بيولوژيكي و يا شيميايي تشكيل شده است و آب، خاك، گياه و مواد غذايي معرف اين اجزاء هستند كه در پيوند با يكديگر در يك سيستم يكپارچه، تالاب را به وجود مي‌آورند. فرآيندهاي بين اجزاء، كاركردهاي تالاب مانند كنترل سيلاب و طوفان‌ها و... را موجب گشته و اين فرآيندها سبب به وجود آمدن توليداتي در تالاب مي‌شوند كه آبزيان، حيات وحش و منابع جنگلي از آن جمله‌اند. در مقياس و بعد اكوسيستم، تالاب‌ها نه تنها از نظر تنوع زيستي بسيار با ارزش هستند بلكه به عنوان يك ميراث منحصر به فرد فرهنگي نيز تلقي مي‌شوند.
اكوسيستم تالاب، كالاها و خدمات بسياري فراهم مي كند كه به رفاه انسان كمك مي كند؛ حتي اگر اين كالاها و خدمات الزاماً در بازار قيمتي نداشته باشند. از جمله فوايد تالاب ها مي¬توان به توليد فراورده هاي طبيعي مانند چوب، پيت، ميوه، گياهان دارويي، آبزيان، ني، زيستگاه حيات وحش، بانك ژن و تنوع زيستي، تعديل آب و هوا، تغذيه و تخليه آبهاي زيرزميني، تنظيم جريان آب، جلوگيري از نفوذ آب شور،جلوگيري از فرسايش خاك، حفظ و نگهداري رسوبات و مواد غذايي، تولید بيوماس، خاصيت خود پالايي و پاكسازي مواد سمي، تفرج و توريسم اشاره نمود(خلیلیان و همکاران، ۱۳۹۰). 

بیشتر بخوانید: راه حل های مدیریت اقتصادی و مالی منابع آب
با توجه به اینکه تالاب ها محصولات و خدمات متعددی را ایجاد می نمایند، لذا در بسیاری از نقاط دنیا، تالاب¬ها بخش مهمی از فرهنگ محلی، آئین و  تاریخ می¬باشند. به طور معمول از جمله مصارف تالاب ها در زمینه کشاورزی، ماهیگیری، شکار و تفریح می¬باشد. همچنین آن¬ها منبعی جهت تأمین سوخت، چوب و  مواد ساخت و ساز هستند. تالاب زیستگاه منحصر به فردی است که در انتقال آب، پایش آب سطحی و  زیرزمینی، کاهش فرسایش و سیل، مؤثر است. علاوه بر آن زیستگاه بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری در معرض انقراض می باشد.
تالاب کانی برازان شامل ۹۲۷ هکتار پهنه آبی در يك  حوزه آبریز ۴۰۱۰ هکتاري می باشد. این تالاب در ۳۰ کیلومتری شمال شهر مهاباد و در ضلع شمالی کوه قره داغ  و در مختصات جغرافیایی۵۶۶۸۲۰ تا ۵۷۱۷۷۱ عرض شمالی و۴۰۹۳۲۲۰ تا ۴۰۹۷۳۹۸ طول شرقیبر مبنای (UTM) واقع است. تالاب درواقع بخشی از ناحیه وسیع تالابی جنوب دریاچه ارومیه بوده که هرچه از ناحیه جنوبی به ناحیه شمالی تالاب برویم از عمق آن کاسته می گردد. این تالاب مابین روستاهای خورخوره، قره داغ، بفروان و قلعه حسن خان واقع شده است. منطقه پناهگاه حیات وحش تالاب کانی برازان با وسعتي معادل ۹۲۷ هكتار از نظر وسعت در بين مناطق چهارگانه كشور مقام بالائی نداشته و در بين پناهگاههای حیات وحش كشور مقام ۳۶ را داراست. منطقه مورد مطالعه ۰.۱۷%  درصد وسعت كل پناهگاههای حیات وحش كشور را در بر ميگيرد. اين منطقه در بين مناطق تحت حفاظت استان آذربايجان غربي اگرچه از نظر وسعت ؛ مساحت کمی را به خود اختصاص داده بلکه از نظر نقش اكولوژيك بسيار حائز اهميت است. اين منطقه یکی از ۴ سایت رامسر و به عنوان تالاب بین المللی  در استا ن آذربایجان غربی است.
از نظر اهميت اكولوژيك تالاب کانی برازان يكي از كانونهاي مهم تنوع زيستي در شمال غرب كشور به شمار مي رود. اهميت اين منطقه خصوصا از نظر انتشار پرندگان نادر بسيار حائز اهميت است بطوريكه گونه های شاخص همچون اردک سرسفید؛ اردک مرمری؛ فلامینگو و پلیکان ها را در خود چای داده است. بر مبناي مطالعه حيات وحش منطقه ،۷۵ گونه پرنده  آبزی و کنار آبزی و ۱۰۵ گونه خشکزی؛ ۱۲ گونه خزنده ، ۵ گونه دوزيست و ۴ گونه ماهي در منطقه شناسايي شده اند.


 با توجه به مطالعات محيط زيست انجام شده توسط اين گروه مطالعاتي، فهرست فوايد و كاركردهاي تالاب‌ كاني‌برازان را به صورت كلي مي‌توان در قالب موارد ذيل خلاصه كرد:

فوايد و كاركردهاي تالاب‌ كاني‌برازان o    تعدیل آب و هوای منطقه (كنترل باد ...) و ایجاد میکروکلیمای منطقه¬ای
o    جذب آلاینده¬ها و ترکیبات سمی
o    حفظ تنوع گونه¬های جانوری و گیاهی
o    حفاظت از گونه‌هاي در خطر تهديد حيات وحش و فلور
o    حفظ و هضم مواد غذایی وارده به تالاب 
o    برداشت عایدات گیاهی به منظور استفاده در سکونتگاه¬ها، دامداری سنتی، صنعتی و صنایع 
o    حافظ و بستر رشد گیاهان دارویی
o    حافظ زیستگاه¬های منحصر به¬فرد برای پرندگان
o    محل گذران سیکل زیستی گونه¬ها (جانوری وگیاهی)
o    حفاظت از آب شیرین در برابر جبهه هاي شور 
o    خلق تالاب¬های زنجیره¬ای بفروان، گروس و....
o    پشتیبان زیستگاه¬های از دست رفته در دریاچه ارومیه و جزایر آن
o    پتانسیل قابل توجه تفرج و گردشگری
o    ارزش های اجتماعی و فرهنگی
o    نقش تالاب در مركز آموزش و فراگيري زيست‌شناختي مناطق تالابي و پژوهشي نتایج به دست آمده از فراتحلیل مطالعات، ارزشگذاری خدمات اکوسیستمی تالاب کانی برازان به شرح  جدول زیر است:



 ارزش اقتصادي كاركردهاي تالاب كاني‌برازان(سال پایه: ۲۰۱۶)


بیشترین میزان ارزشهای  خدمات اکوسیستمی مربوط به خدمات اکوسیستمی مربوط به تفریحات و گردشگری و ارزش دیداری پرندگان با مقدار ۸۰۹ دلار در هرهکتار می باشد.  بعد از آن بیشترین ارزش خدمات اکوسیستمی مربوط به ارزش فرهنگی تالاب کانی برازان  با ۶۴۲ دلار در هر هکتار است. بر اساس  نتایج به دست آمده ،ارزش کل خدمات اکوسیستمی  سالانه تالاب برابر با ۲۶۴۶ دلار در هر هکتار است که با توجه به وسعت تالاب کانی برازان مقدار ارزش کل خدمات اکوسیستمی تالاب سالانه ۴/۲ میلیون دلار برآورد میگردد.

رشد اقتصادی در برنامه‌ريزي‌های اقتصادی و زيست‌محيطی این محققان  با توجه به یافته های مقاله خود پیشنهاد میکنند منابع زيست‌محيطي در جهان كنوني سرمايه‌هاي ارزشمندي هستند كه حفظ آن‌ها بايد در زمره اساسي‌ترين تلاش‌هاي انسان قرار گيرد. امروزه كميابي مواهب طبيعي و رشد اقتصادي در برنامه‌ريزي‌هاي اقتصادي و زيست‌محيطي كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه به طور فزاينده‌اي نقش محوري و اساسي پيدا كرده است. از طرفی، در زنجيره مطالعات  پرداخت برای خدمات اکوسیستم (PES)، ارزشگذاري به عنوان يكي از حلقه‌هاي واسطه مهم، اهميت زيادي برخوردار است. نتايج اين مطالعات مي‌توان چشم‌انداز مناسبي از سقف اين پرداخت‌ها ارائه نمايد. علاوه بر اين، مكانيزم‌هاي پرداخت به منظور حفاظت از اين خدمات باعث ايجاد نوآوري‌هايي در جهت بهبود حفاظت از خدمات محيط زيست خواهد شد .
علاوه بر این، نتایج ارزشگذاری اقتصادی اکوسیستم های طبیعی مانند تالاب ها روشن می‏سازد که محیط‌زیست یک منبع محدود است، هرچند که برای آن بازار مشخصی وجود نداشته باشد. ازاین‌رو ارزیابی و ارزش‌گذاری اقتصادی محیط‌زیست می‌تواند کمیابی نهاده‌ای به نام محیط‌زیست را بیشتر نمایان سازد. ارزیابی وارزشگذاری اقتصادی می‌تواند سیاست‌گذاران بخش دولتی را نسبت به استفاده بهتر از ابزارهای تنظیم محیط‌زیست مانند مالیات یا یارانه‌ها یاری نماید. از طرفی، بسياري از منابع زيست محيطي پيچيده و چند كاركردي هستند و چگونگي تاثير هزاران كالا و خدماتي كه توسط اين منابع ارائه شده است، بر رفاه انسان مشخص نمي باشد. بنابراین، بر اساس یافته های بدست آمده، پیشنهاد می شود حقابه محیط زیستی تالاب کانی برازان از رودخانه مهاباد مورد بازنگری قرار گیرد و با توجه به ارزش اقتصادی بالای بدست آمده در واحد هکتار تالاب (که به مراتب بالاتر از ارزش افزوده در هکتار محصولات زراعی مانند گندم در منطقه است)، حقابه آن در مقایسه با حقابه کشاورزی مورد چشم پوشی قرار نگیرد چرا که آثار رفاهی آن برای جامعه بیشتر از کشاورزی خواهد بود.