زیست آنلاین: ساخت جزایر مصنوعی، موضوع جدیدی نیست. اما ساخت جزایر مصنوعی از سوی کشور امارات و به دنبال آن قطر و بحرین، در دو دهه اخیر در آبهای خلیج فارس، باعث گردیده تا به محیط زیست خلیج فارس و دریای عمان خسارات فراوانی وارد شود.

زیست آنلاین: خلیج فارس و دریای عمان، حالتی نیمه بسته دارند و فقط از یک طرف به آبهای آزاد جهانی راه دارند؛ همچنین به خاطر موقعیت ویژه اقتصادی به لحاظ استخراج نفت و گاز در معرض خطر آلودگی فراوان هستند و بسیاری از گونه های جانوری و گیاهی در این آبها در خطر انقراض قرار گرفته اند. اگر، مسئولان و کارشناسان محیط زیست سریع وارد عمل نشوند، ‌جبران خسارات وارده به محیط زیست دریایی این منطقه استراتژیک غیرممکن و پیامدها و خسارات آن از منافع اقتصادی آن بیشتر خواهد بود.

در این مطلب ابتدا به معرفی جزایر مصنوعی خواهیم پرداخت و در ادامه، پیامدهای آن را بررسی خواهیم نمود.

جزیره مصنوعی چیست؟ جزیره مصنوعی به مکانی گفته می شود که به روش های طبیعی ساخته نمی شود بلکه در رودخانه، دریا، دریاچه توسط انسان ساخته می شود و اکوسیستم آن به دست انسانها طراحی می شود. پیشرفت‌های روزافزون فناوری به انسان، مهارت‌ها و تکنیک‌های لازم برای ساخت جزایر مصنوعی را داده است. اندازه آن برحسب اهداف مختلف کاربردی متغیر است و از جزایر کوچک در اندازه یک ساختمان تا جزایری که تمامی یک شهر را در خود جای می‌دهند متغیر است و نوع مصالح مورد استفاده برای ساخت آن نیز می تواند از شن و ماسه گرفته تا چوب و بتون و سیمان استفاده شود. این جزایر با گسترش جزایری که از پیش وجود داشته‌اند یا با ادغام چند جزیره‌ی طبیعی کوچک و ایجاد یک جزیره‌ی بزرگ، ساخته می‌شوند. بعضی از این جزایر به منظور گسترش شهر‌ها و یا ساخت فرودگاه‌ها و بنادر ایجاد شده‌اند در حالی که بعضی دیگر از آنها با مقاصد گردشگری، حفاظت در برابر سیل یا ایجاد مناطق حفاظت‌شده‌ی حیات‌وحش، ساخته می‌شوند.

جزایر مصنوعی شامل سازه های شناور در آب های آرام بود یا سازه های چوبی یا مگالیتی که در آب های کم عمق ساخته شده اند می باشند. در دوران مدرن، جزایر مصنوعی معمولا برای احیاء زمین ساخته می شوند، اما برخی از جزایر مصنوعی با جداسازی بخشی از خشکی با حفر یک کانال درست شده اند. برخی از طریق آبرفت سیلابها در دره ها و جمع آوری بخش عظیمی از گل و لای در یک نقطه و برجسته شدن آن بوجود می آیند (مانند جزیره بارو کلرادو). یکی از بزرگترین جزایر مصنوعی در جهان، جزیره رنه لواسور است که از سیلاب دو مخزن در مجاور هم تشکیل شده است.

طبق کنوانسیون سازمان ملل در خصوص قانون پیمان دریائی، جزایر مصنوعی جایگاه حقوقی و قانونی کاملی ندارند و عملاً تحت حوزه قانونی نزدیک‌ترین ساحل هستند. جزایر مصنوعی از لحاظ داشتن آب‌های ساحلی یا مناطق اقتصادی منحصر به‌فرد، جزیره محسوب نمی‌شوند.

تاریخچه علی رغم این تصور که ساخت جزایر مصنوعی عملی مدرن و جدید است اما در بسیاری از نقاط جهان سابقه طولانی دارند و قدمت ساخت آن به زمانهای دور بر می گردد. انواع مختلفی از جزایر مصنوعی باستانی مانند کرانوگ (Crannogs) که به دوران ماقبل تاریخ بر می گردد در اسکاتلند و ایرلند کشف شده است؛ همچنین مراکز تشریفاتی نانمادول (Nan Madol) در میکرونزی و جزایراوروس (Uros) در دریاچه تیتیکاکا (Titicaca) جزو اولین جزایر مصنوعی هستند.

شهر باستانی آزتک (aztèque) در تنوشتیتلان (Tenochtitlán)، در مکزیک امروزی، که در یک جزیره کوچک طبیعی در دریاچه تکسکوکو (Texcoco) واقع شده بود و دور تا دورش با جزایر مصنوعی معروف به شینامپاس (chinampas) به منظور استفاده برای کشاورزی احاطه شده بود. شهر تنوشتیتلان (مکزیک فعلی)، در هنگام ورود اسپانیایی ها، ۲۵۰ هزار نفر سکنه داشته است.

بیشتر بخوانید: طرح ایجاد جزایر مصنوعی در دانمارک برای "سیلیکون ولی اروپایی" چرا جزیره مصنوعی ساخته می شود؟ یکی از اهداف اصلی ساخت جزایر مصنوعی به رخ کشیدن قدرت اقصادی، سیاسی و اجتماعی برای جذب گردشگران می باشد. امروزه در کشورهای مختلف جهان به‌منظور ارتقای صنعت گردشگری و ایجاد زمین کشاورزی، ساخت فرودگاه، شهرک دانشگاهی به ساخت جزایر مصنوعی یا دست‌ساز روی آورده اند. اما برای برخی از کشورها به خاطر بالا آمدن سطح آب اقیانوس‌ها و احتمال کاهش مساحت خشکی‌ها، ساخت جزایر مصنوعی ضروری به نظر می‌رسد. در حال حاضر جزایر مصنوعی متعددی در جهان وجود دارد که تنها تعدادی از آنها مهندسی ساز هستند.

در برخی کشورها مثل ژاپن و هلند به دلیل کمبود زمین این نوع جزایر ساخته می شوند. بسیاری از جزایر مصنوعی در مناطق شهری یا در بنادر ساخته شده اند تا فضای جداگانه ای را در خارج از شهر ایجاد کنند یا به منظور تخلیه شهرهای شلوغ در مواقع اضطراری. به عنوان مثال از اولین مورد، می توان به جزیره دژیما (Dejima)، در خلیج ناکازاکی ژاپن اشاره کرد که در دوران ادو (Edo) و به عنوان مرکز فروش کالا ساخته شد. جزیره الیس (Ellis) در نیویورک نیز، مثال خوبی است.



جزایر مصنوعی دیگری به عنوان سایت های دفع، به دنبال حفاریهای پروژه دیگری ساخته می شوند؛ مثل جزیره نوتردام (Notre-Dame)، نزدیک مونترال، که پس از حفاری زمین برای متروی مونترال و به منظور محل نمایشگاه جهانی در سال ۱۹۶۷ ساخته شد.

گاهی این جزایر، به عنوان یک پروژه موقت و در طول برخی از ساخت و سازها ساخته می شوند مثل استخراج نفت و گاز، برای ساخت کشتی ها و ناوها و ...

معرفی جزایر مصنوعی در سراسر جهان در سال ۱۹۹۴، فرودگاه بین المللی کانزای (Kansai) اولین فرودگاهی بود که به طور کامل بر روی یک جزیره مصنوعی ساخته شد. طراحی این مجموعه را یک معمار ایتالیایی به نام رنزو پیانو (Renzo Piano) انجام داده‌است. در سال ۲۰۰۵، فرودگاه بین المللی چووبو (Chūbu) ، فرودگاه کیتاکیوشو (Kitakyushu) و فرودگاه کوبه (Kobe) در سال ۲۰۰۶ بر روی جزایر مصنوعی  در ژاپن به بهره برداری رسید.

جزیره‌ پورت (Port) در ژاپن و در کوبه‌ی ژاپن واقع شده و در سال‌های ۱۹۶۶ تا ۱۹۸۱ ساخته شده‌ است، تعداد زیادی هتل، فرودگاه هلی‌کوپتر، یک مرکز گردهمایی بزرگ، موزه‌ UCC Coffee، سومین فروشگاه آیکیای ژاپن (IKEA) و چندین پارک در آن قرار دارد.

فرودگاه بین‌المللی هنگ‌کنگ که از سال ۱۹۹۸ راه‌اندازی شد و ۷۵ درصد از مصالح آن با بازیابی مواد جزایر موجود چک لاپ کاک (Chek Lap Kok) و لام چاو (Lam Chau) ساخته شده است و بر روی جزیره مصنوعی قرار دارد. این جزیره در حال حاضر پرازدحام‌ترین فرودگاه دنیا و بزرگ‌ترین بندر بارگیری کشتی‌ها است. ساخت این فرودگاه یک درصد به مساحت هنگ کنگ اضافه کرد.

دبی محل برخی از بزرگ‌ترین جزایر مصنوعی جهان شده است. پروژه‌های جزایر نخله، آبشار جهانی دبی جزء همین‌گونه پروژه‌ها هستند.

نخل جمیرا (Palm Jumeirah) جزیره‌ی زیبایی است که در سواحل دوبی در امارات متحده‌ی عربی واقع شده‌است. این جزیره یکی از سه جزیره‌ی نخله دوبی است (نخل جمیرا، نخل جبل علی (Palm Jebel Ali) و نخل دیره (Palm Deira) ). ساخت آن در سال ۲۰۰۱ آغاز شد و هنوز در حال توسعه است. این مجمع‌الجزایر توسط شرکت النخیل (Nakheel) ساخته شده‌است. این جزیره که از سه بخش تنه، تاج و هلالی است که اطراف آن را در بر‌ گرفته، و محل تجمع هتل‌های ساحلی پنج‌ستاره و ویلا‌ها است.

مجمع الجزایر جهان (The World Islands)،  که در سواحل دبی و در خلیج فارس ساخته ‌شده‌ است. این مجموعه، از جزایر کوچکی به شکل قاره‌های مختلف تشکیل شده‌است. این جزیره در۴ کیلومتری از خط ساحلی واقع شده و  تنها راه دسترسی به این جزیره‌ها، استفاده از هلی‌کوپتر یا قایق است. ساخت آنها در سپتامبر ۲۰۰۳ آغاز شده و ایده‌ اصلی آن برگرفته از تفکرات شیخ محمد بن راشد آل مکتوم، حاک دبی است.



هتل برج العرب در دوبی، که به عنوان بلندترین هتل دنیا نیز شناخته می شود، در جزیره‌ای مصنوعی در ۲۸۰ متری ساحل جُمِیرا واقع شده است. این جزیره‌ی مثلثی ‌شکل با پلی به ساحل متصل شده‌است. ساخت جزیره در سال ۱۹۹۴ آغاز شد و دو سال به طول انجامید. ساختمان این هتل نیز طی سه سال ساخته و در سال ۱۹۹۹ تکمیل شد.

مروارید قطر (Pearl Qatar) مروارید قطر، جزیره‌ی دیگری است که در نزدیکی دوحه پایتخت قطر واقع شده‌ است. مسئولیت ساخت این جزیره بر عهده شرکت United Development  است. این جزیره ۴ میلیون متر مربع وسعت دارد، تنها مکان در قطر است که امکان اعطای مالکیت آن به اتباع خارجی وجود دارد. ۵۰۰۰ نفر در این جزیره سکونت دارند.



جزیره هایبیسکوز (Hibiscus) در آمریکا می باشد. این جزیره‌ مصنوعی در ساحل میامی و درBiscayne Bay  فلوریدای آمریکا ساخته ‌شده ‌است. این جزیره در شمال جزیره‌ی نخل (Palm Island) و در غرب جزیره‌ی ستاره (Star Island)، دو جزیره‌ی مصنوعی دیگر واقع‌ شده ‌است. این منطقه‌ی مسکونی که از طریق میان‌گذر MacArthur قابل دسترسی است در اوایل دهه‌ی ۱۹۰۰ میلادی ساخته شد.

جزیره‌ی ستاره در آمریکا که نیز به دست بشر ساخته شده است. این جزیره توسط Army Corps of Engineers یا به اختصار USACE  در اوایل سالهای‌ ۱۹۰۰ میلادی ساخته شد.

جزایر ونتین (Venetian Islands) واقع در فلوریدا، آمریکا یکی از برجسته‌ترین جزایر مصنوعی می باشد. این جزایر از مجموعه‌ چند جزیره‌ی مصنوعی به نام‌هایBiscayne ، San Marco، Di Lido،Rivo Alto  و Belle Isle... در سال ۱۹۲۰ساخته شده‌ اند. این جزایر از طریق پل هایی به هم متصل شده‌اند.

جزیره‌ بالبوآ (Balboa) در کالیفرنیا و در نیوپورت بیچ (Newport Beach) می باشد، مجموعه‌ای از سه جزیره‌ی مصنوعی به نام‌های Balboa، Little Balboa  و Collins است و دسترسی به آنها از طریق پل و یا قایق‌های مسافربری امکان پذیر است. این مجموعه در اوایل قرن بیستم ساخته شده و یکی از مناطق مسکونی و تفریحی مورد علاقه مردم این منطقه است.



جزیره‌ Donauinsel در اتریش و در وین ساخته شده است. مجموعه‌ ای از رستوران‌ها و کافه‌ها، همچنین امکانات ورزشی متعددی را شامل می شود. هدف از ساخت این جزیره حفاظت در برابر سیل بوده و در بین سال های ۱۹۷۰ و ۱۹۹۰ ساخته شده ‌است.

جزیره‌ی ویلینگدون (Willingdon)، در شهر کوچی (Kochi) در ایالت کرالا (Kerala) در هند قرار دارد و بزرگ‌ترین جزیره‌ی ساخت دست انسان است که است. این جزیره با گسترش جزیره‌ای طبیعی در دریاچه‌ی کوچی به وجود آمده و در سال های ۱۹۳۰ ساخته شده ‌است. موسسه‌ی مرکزی فناوری شیلات، نیروی دریایی هند و بندر کوچی در این جزیره قرار دارند. هتل‌ها و مراکز تجاری دیگری نیز در ولینگدون واقع شده اند. این جزیره از طریق جاده و راه‌آهن به زمین اصلی متصل شده ‌است.

جزیره‌  کامفرزدام (Kamfers Dam)، در جزیره‌ای مصنوعی در شمال کیمبرلی (Kimberley) در آفریقای جنوبی قرار دارد و به شکل حرف "S" انگلیسی می باشد، و در سال ۲۰۰۶ توسط Ekapa Mining ساخته شد.محل تجمع و تولید ‌مثل فلامینگوهای کوچک است.

جزیره‌ پامپوس (Pampus) در هلند که بر روی دریاچه IJmeer ‌در آمستردام واقع شده است. ساخت این جزیره در سال ۱۸۸۷ آغاز شد و در اواخر دهه‌ی  ۱۸۹۰ یک قلعه ی دریایی روی آن ساخته شد. این قلعه سه طبقه و بیضی شکل است و گردشگران می‌توانند از آن بازدید کنند. تمام این خط دفاعی در سال ۱۹۹۶ وارد فهرست میراث جهانی یونسکو شد.

جزیره‌ی درة‌البحرين این جزیره که بعد از جزایر امواج، بزرگ‌ترین جزیره‌ی مصنوعی بحرین و هنوز در حال ساخت است، از شش آب‌سنگ حلقوی، ۵ جزیره به شکل ماهی و دو جزیره به شکل هلال، تشکیل‌شده‌است و پس از تکمیل، مساحتی حدود ۲۰۰۰۰۰۰۰ متر مربع را در‌بر‌می گیرد. این جزیره شامل هتل‌های پنج‌ستاره، زمین گلف، پل‌های متعدد و یک تفرجگاه ساحلی است. این تفرجگاه یک سرمایه‌گذاری مشترک بین دو شرکت  Durrat Khaleej و Tameer است.



جزایر مصنوعی امواج در بحرین که در خلیج فارس و در شمال شرقی بحرین قرار دارد و مجموعه‌ای از خانه‌های مسکونی، مراکز تجاری، هتل‌ها و یک تفرجگاه ساحلی را در خود جای داده است.

جزیره‌ی تیلافوشی (Thilafushi) در مالدیو و در غرب شهر ماله (Malé) قرار‌ دارد. این جزیره در ابتدا تالابی به نام Thilafalhu  بود و از صخره‌های مرجانی کم‌عمق ساخته شده ‌بود. پس از مناقشات فراوان و برای حل مشکل جمع‌آوری زباله در اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ ساخته شد. اکنون این جزیره محل جمع‌آوری بیش از ۳۰۰ تن زباله است.

جزیره‌ی پبرهلم (Peberholm) در دانمارک و در تنگه‌ی اورسوند واقع است و بخشی از پلی به همین نام را تشکیل می‌دهد که دانمارک و سوئد را به هم متصل می‌کند. این جزیره در مجاورت جزیره‌ طبیعی Saltholm قرار دارد و گذرگاهی بین پل و تونل ساخته‌است. این جزیره مکانی امن و مناسب برای بسیاری از پرندگان و حیوانات، شده ‌است.

جزیره‌ اسپیرال (Spiral) در مکزیک که در سال ۱۹۹۸ و توسط هنرمند بریتانیاییRichart Reishee Sowa ، با استفاده از تور و بطری‌های خالی پلاستیکی و چوب و بامبو ساخته شد. این جزیره در سال ۲۰۰۵ و بر اثر طوفان  Emily، ویران شد اما Sowa آن را بازسازی کرد و اکنون جزیره‌ی جایگزین با نام Joyxee از سال ۲۰۰۸ در معرض تماشای گردشگران قرار دارد.



جزیره آشوراده، در مرکز شبه جزیره میان‌کاله در شهرستان بندرترکمن، استان گلستان است. آشوراده تنها جزیرهٔ ایرانی دریای خزر است که در سده‌های گذشته در پی عملکرد و فعالیت گروه‌های انسانی با حفر کانال از توده اصلی خشکی خود (شبه جزیره میانکاله) جدا افتاده‌است. آشوراده در سال ۱۳۵۴ جز نخستین مناطق زیست کره جهان معرفی و ثبت شد. در همین حال در کنوانسیون جهانی رامسر در زمره تالاب‌های مهم دنیا قرار گرفت و سومین اهمیت این منطقه عضویت آن در پناهگاه حیات وحش است که در تمامی ایام سال میزبان انواع پرندگان است.۴۰٪ خاویار ایران در نزدیکی این جزیره به دست می‌آید.

جزایر کاسپین (Caspian) یا خزر در آذربایجان که مجموع ۴۱ جزیره‌ی مصنوعی هستند و در جنوب باکوی قرار دارند، مساحت آن حدود ۳۰۰۰ هکتار از دریای خزر را در بر می‌گیرد.  شرکت Avesta مسئول اجرای این پروژه است. قرار است که مناطق مسکونی، بیمارستان، هتل، مهد کودک، مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز خرید، مسیر مسابقات فرمول یک و برج آذربایجان در آن ساخته شود. طبق پیش بینی ها، ساخت این مجموعه بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ به اتمام می رسد.

جزیره‌ قوها  (Île aux Cygnes)، در فرانسه که جزیره‌ ای کوچک بر روی رود سن در پاریس است در سال ۱۸۲۷ و برای حفاظت از بندر Grenelle ساخته ‌شده‌ است. سه پل و یک گردشگاه آن را قطع می‌کنند. نکته‌ی جالب در مورد این جزیره، وجود یک نمونه‌ی کوچک از مجسمه‌ی آزادی است که در جهت مجسمه‌ی آزادی اصلی در نیویورک قرار دارد.

جزیره اروس در دریاچه تیتیکاکا نزدیک مرز بولیوی و پرو ساخته‌ شده است. اساس جزیره از نی بوده و ساکنان آن با علمی که از اجداد خود به ارث برده‌اند این جزیره شناور را بناکرده‌اند. این جزیره مجهز به آنتن رادیو و مدرسه بوده و قایق و خانه‌هایی که کاملاً از نی ساخته‌شده است.


بزرگ‌ترین جزیره‌های مصنوعی بر پایه اندازه آن‌ها (اراضی احیا شده)


تاثیرات اقتصادی ساخت جزایر مصنوعی تاثیرات ساخت جزایر مصنوعی شامل تاثیرات سیاسی، تاثیرات ژئوپلیتیک، تاثیرات اقتصادی، سیاسی و تاثیرات زیست محیطی می باشد. در گذشته بیشتر اختلافات میان کشورها، مربوط به خشکی بود و بخشهای دریایی کمتر مورد مناقشه بودند. اما برخی مناطق دریایی به دلیل اهمیت جغرافیایی ویژهای که دارند، نوع بهره برداری که ممکن است از آن صورت بگیرد به فرصتی برای کشورها تبدیل شده اند.

افزایش درآمد برای کشورها از طریق جذب توریست اصلی ترین هدف، برای ایجاد جزایر مصنوعی می باشد. گسترش کشاورزی، افزایش مرزهای دریایی و به دنبال آن افزایش حقوق دریایی کشورهای دارای جزیره، مرکز صادرات و محلی برای تبادلات علمی، اقتصادی از دیگر اهداف توسعه جزایر مصنوعی است.

تاثیرات زیست محیطی منافع بسیاری از کشورها به صورت گسترده ای، به همکاری گروهی میان کشورها در جهت حفاظت از محیط زیست، تنوع زیستی و اکوسیستم کره زمین ارتباط دارد. مسائل زیست محیطی دریاها در این میان خودنمایی می کند؛ چرا که اصولا دریاها میان کشورها مشترک است و منافع و مضرات آن متوجه کشورهای ذینفع خواهد بود. ساخت جزایر مصنوعی مانع گردش طبیعی آب دریاها می شود و یکی از عوامل شورتر شدن آب دریاهاست و این جزایر دمای آب را بالاتر می برند که همین امر سبب اتفافات زیست محیطی عجیبی در این مناطقی می شود. یا سبب مهاجرت گونه های جدید به آن منطقه می شود مثل جزیره‌ی پبرهلم در دانمارک،  که به محلی امن برای پرندگان و حیوانات تبدیل شده و یا سبب از بین رفتن برخی از گونه های دریایی و گیاهی می شود.

حجم انبوهی از سنگ و ماسه ای که به دریا آورده می شود، بسیاری از مناطق زیست محیطی، مرجانها و محیط غواصی را از بین می برد. نکته جالب آن است که با توجه به بالا آمدن آب دریاها امکان به زیر آب رفتن این جزایر مصنوعی و حتی جزایر طبیعی چون جزایر مارشال و مالدیو وجود دارد. بالا آمدن آب دریاها، با توجه به گرم شدن زمین در ۵۰ سال آینده اکثر جزایر را با بحران ناپدید شدن و به زیر آب رفتن مواجه خواهد کرد. چرا که پیش بینی می کنند که سطح آب کلیه اقیانوس ها، به علت آب شدن یخهای قطبی بالا خواهد آمد.

در جاهایی که جزایر مصنوعی به منظور استخراج نفت و گاز ایجاد می شود و حمل نفت توسط نفتکشها صورت می گیرد،‌ آلودگیهای ناشی از آن فجایع زیست محیطی جبران ناپذیری ایجاد می کند. زندگی ماهی های مهاجر، لاک پشت ها و دیگر موجودات دریایی به خاطر آلودگی دریایی با خطر جدی مواجه می شود.

برای فهم بیشتر تاثیرات گوناگون جزایر مصنوعی به بررسی موردی کشور امارات متحده عربی می پردازیم:

ساخت جزایر مصنوعی کشور امارات و فعالیت‌های انسانی در بخش‌های جنوب شرقی خلیج فارس منجر به تجمع رسوب، تغییر در خط ساحلی، ریخت شناسی ساحل، شیب ساحل، ژرفای آب و گسترش ساحل به سمت دریا شده است.

پیامدهای اقتصادی جزیره سازی مصنوعی در خلیج فارس به لحاظ اقتصادی،‌ ساخت جزایر مصنوعی برای دولتها و کشورها می تواند به توسعه پایدار منجر شود. پیامدهای مثبت جزیره سازی مصنوعی در خلیج فارس آن است که منطقه تبدیل به محیطی برای رهایی از اقتصاد نفتی می شود و کشورهای دیگر از آن الگو برداری می کنند. به طور مثال کشور امارات، جزو کشورهایی است که دارای جزایر مصنوعی زیادی می باشد. قبلا اقتصاد امارات بر پایه صنعت ماهیگیری و صید مروارید استوار بود، اما از سال ۱۹۵۰ که نفت در آنجا کشف شد و در سال ۱۹۶۲ که امارات اقدام به صادرات نفت کرد اقتصاد این کشور پیشرفت زیادی کرد. با توسعه صنعت نفت و ورود سرمایه گذاریهای خارجی پیشرفت اقتصادی امارات افزایش یافت.

به علاوه جذابیت های آب و هوایی در برخی از فصول و همچنین رشد درآمد ساختمان سازی قابل توجه است و محیط های مناسب  توریستی که باعث شده جزایر مصنوعی خلیج فارس در دنیا بی نظیر باشد. مثلا شما می توانید جزیره پالم یا نخل را از کره ماه ببینید. این منطقه به یک محیط تجاری با فروشگاهای بزرگ و امکانات قابل توجه تبدیل شده که امارات را، بیش از گذشته به قطبی برای صادرت تبدیل کرده است. امارات متحده عربی، به دنبال ساخت جزایر مصنوعی که همچنان نیز ادامه دارد،‌ بر روی شهر رسانه ای خود بسیار کار کرده است و قصد دارد شهری را ایجاد کند که رسانه های بزرگ دنیا در آنجا خبرگزاری و جذب توریست داشته باشند که به همین طریق عمانی ها و بحرینی ها به الگو برداری از آن پرداخته اند.

ساخت جزایر مصنوعی باعث افزایش ظرفیت برای جذب سرمایه از سراسر دنیا به سمت امارات شده است که پیامد منفی اقتصادی آن متوجه ایران خواهد بود. ساخت آنها باعث شد تا ظرفیت جذب مهاجر به این کشور افزایش یابد، همچنین وابستگی اقتصادی امارات به نفت و گاز از بین برود؛ این امر، باعث فرار سرمایه های ایرانی به سمت امارات شده است به طوری که در بحران اقتصادی جهان بیش از ۶۵۰۰ شرکت  ایرانی با بیش از ۴۰۰ میلیارد سرمایه در این کشور فعالیت می کردند (sarmayeh.net/webfa). اگر ایران نتواند مشکل جذب سرمایه را حل کند سرمایه گذاران علاقه مند حضور در آنجا می شوند. در ایران ۳۵ مرحله برای جذب سرمایه وجود دارد در حالیکه چینی ها ۷ مرحله دارند. اختلاف درآمدی بین ایران و امارات شکاف عمیقی بین شمال و جنوب خلیج فارس ایجاد خواهد کرد و با توجه به کاهش درآمدهای نفتی وضعیت رو به وخامت خواهد گذاشت. چرا که آنها منابع در آمدی خود را علاوه بر نفت به حوزه های دیگر نیز انتقال داده اند.

امارات متحده عربی پس از سال‌ها ادعای بی‌اساس بر سر مالكیت جزایر طبیعی سه‌گانه تنب بزرگ، تنب كوچك و ابوموسی حالا درصدد ساخت ۳۲۵ جزیره مصنوعی در آب‌های خلیج فارس است كه به گفته روزنامه «البیان» چاپ امارات برای احداث این پروژه‌ها میلیاردها دلار هزینه شده و بیش‌ترین این پروژه‌ها متعلق به دوبی و در حدود ۳۰۰ جزیره خواهد بود.

با خشک نمودن بخش زیادی از دریا و پیشروی به درون آن، زمینه برای سوء استفاده این کشور در تعیین حدود مرزهای دریایی فراهم می شود.

به طور کلی ساخت این جزایر مصنوعی در خلیج فارس و دریای عمان، به لحاظ مشخص کردن حدود دریایی، وضعیت دوگانه ای را ایجاد خواهد کرد. وجود این جزایر می تواند فعالیت دسته جمعی و همگرایی را در منطقه افزایش دهد، اما اگر خوب مدیریت نشود باعث اختلافات و درگیری در منطقه می شود. به عبارت دیگر، با توجه به ثروت کلان منطقه اگر یک شکوفایی اقتصادی رخ دهد که همه بتوانند از لحاظ اقتصادی بهره ببرند، مشکلی نخواهد بود؛ اما اگر خوب مدیریت نشود و کشورهای خارجی نیز وارد محیط امنیتی این منطقه شوند، می تواند امنیت منطقه را آشفته کند.

بیشتر بخوانید: بررسی اثرات زیست محیطی ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس تاثیر زیست محیطی جزایر مصنوعی امارات در خلیج فارس در حال حاضر، محیط خلیج فارس و دریای عمان وضعیت مناسبی ندارد. ساخت سکوهای جدید نفتی، آلودگی‌های ناشی از استخراج و کشف میدان‌های نفتی در آب و جابه‌جایی و تردد نفتکش‌ها، ناوهای جنگی و انتشار دود و گازهای سمی و آلوده، نشت مستقیم مواد سمی به درون آب، و از سوی دیگرساخت جزایر مصنوعی باعث آسیب‌دیدگی محیط دریا و محل تخم‌ریزی و زندگی آبزیان شده و با تغییر در چرخش آب در خلیج فارس موجب ایجاد خسارت به محیط زیستی گردیده که نسل‌های بعدی هم حق استفاده از آن را دارند.

کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها، ایجاد جزیره مصنوعی در دریای سرزمینی تا ۱۲ مایل را اجازه داده است؛ اما امروزه حرکت رو به رشد ساخت این جزایر، به ویژه در منطقه خلیج فارس، پیچیدگی های زیست محیطی پدید آورده است. در بسیاری از کنوانسیون ها پیمان نامه ها و اعلامیه های بین المللی محیط زیستی، بخش محیط زیست دریایی به عنوان بخشی مهم و جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است از جمله: اعلامیه محیط زیست ریو، سند توسعه پایدار ژوهانسبورگ و ... در خلیج فارس نیز طبق پیمان نامه حفاظت محیط زیست منطقه ای (راپمی) که از سوی همه کشورهای ساحلی خلیج فارس از جمله امارات متحده عربی در سال ۱۹۷۸ به امضاء رسیده است هر نوع توسعه ای که حریم بین المللی آب های خلیج فارس را به خطر می اندازد، برای کشورهای همسایه ممنوع شده است. لذا لازم است تا حفاظت از محیط زیست دریایی و جلوگیری از آثار مخرب و زیان بار تأسیسات دریایی و تبعات زیست محیطی ناشی از آن، مورد توجه جدی سازمان های بین المللی، دولت ها، سازمان های مردم نهاد و بویژه طرفداران محیط زیست قرار گیرد.

ساخت جزایر مصنوعی امارات متحده عربی در خلیج فارس، علی‌رغم انتقادات فراوان نسبت به تهدیدات زیست محیطی در این منطقه، از بیش یک دهه گذشته آغاز گردیده و این کشور می خواهد تا ۱۰ سال آینده بیش از ۳۲۵ جزیره مصنوعی در آب‌های خلیج فارس بسازد و امكاناتی چون خطوط راه‌آهن، سكونت‌گاه و گردشگاه در آن‌ها مهیا كند كه اگر كشورهای حاشیه خلیج فارس واكنش‌ مناسبی نسبت به آن نشان ندهند، دیگر كسی گونه‌های زیستی نادر خلیج همیشه فارس را به یاد نخواهد آورد.

خلیج فارس دارای بیش از ۶۰۰ گونه از جانوران آبزی از جمله ۵۰۰ گونه ماهی، ۱۵ گونه میگو و ۵ گونه نادرلاک پشت دریایی همچنین آب‌سنگ های مرجانی، جوامع جلبکی، درختان حرا و مانگرو است. از مشکلات زیست محیطی ناشی از ساخت این جزایر، تهدید جنگل های حرا ایران است و هم اکنون نیز  به  زیستگاه لاکپشت های خلیج فارس آسیب وارد شده است. تردیدی نیست که شکل‌گیری چنین جزایری، زیستگاه جانوری و حیات گیاهی آن را به مخاطره خواهد انداخت.

با توجه به اکوسیستم بسته دریایی خلیج فارس، بنابراین دخالت در سیستم طبیعی آن، محیط زیست منطقه را حساس و آسیب پذیر می کند و به دلیل وابستگی متقابل زیست محیطی آثار زیان بار آن به سواحل کشورهای مجاور نیز مربوط می شود. ساخت این جزایر مطمئناً از لحاظ آسیب رسانی به گونه های گیاهی و موجودات زنده سطح و بستر آب، آسیب رسانی به جریان های طبیعی و ورود و خروج جریان های آبی بستر خلیج فارس و همچنین آلودگی دریایی ناشی از حضور جمعیت و فاضلاب های شهری این جزایر لوکس، آثار زیانباری برای منطقه خواهند داشت. از نظر حفظ محیط زیست، هر چند سازندگان سعی کرده اند موضوعات زیست محیطی را اعمال کنند، اما این نگرانی ها همچنان برقرار است. اگر مسئله محیط زیست و توسعه پایدار را در اولویت قرار دهیم در حاضر آلودگی های نفتی خلیج فارس که جزء دریاهای بسته و نیمه بسته محسوب می شود دو برابر آلودگی سایر دریاها می باشد. عمق خلیج فارس از چند ده متر تا نهایتا ۹۶ متر می باشد، در این بین اتفافات زیست محیطی عجیبی در حال رخ دادن هستند؛ حجم بسیاری از سنگ و ماسه ای که به دریا آورده شده است، بسیاری از مناطق زیست محیطی، مرجانها و محیط غواصی را از بین برده اند. با توجه به بالا آمدن آب دریاها و بحران افزایش آب اقیانوس هند، امکان به زیر آب رفتن این جزایر مصنوعی و حتی جزایر طبیعی وجود دارد، لذا این جزایر سعی دارند تا بر روی سطح خشکی، سنگریزی کنند تا مانع از نابودی آنها شوند.

پیامدهای حقوقی و سیاسی از نظر حقوقی، در کنوانسیون حقوق دریاها، کنوانسیون کویت در سال ۱۹۷۸، و حتی در حقوق بین الملل دریاها هیچگونه محدودیتی در مورد ساخت این جزایر وجود ندارد.و تنها به  محدودیت های  زیست محیطی اشاره شده و  اینکه هر کشور و یا فردی دریا را آلوده کند ملزم به اصلاح آن می باشد، کشور سازنده را ملزم کرده است تا حقوق دیگران را به عنوان یک همسایه خوب اعمال کند و ملزم به اقدامات پیشگیرانه  قبل از پیش آمدن اتفاقات و حوادث غیر مترقبه است. همه اینها در حقوق بین الملل لحاظ گردیده است.

متاسفانه، در کنوانسیون حقوق دریاها هیچ گونه حق حاکمیتی برای جابه جا شدن محدوده مرزهای دریایی نسبت به ساخت جزایر مصنوعی پیش بینی نشده است، یعنی اگر بلافاصله پس از آبهای داخلی کشوشان این جزایر ساخته شود و یا چنانچه مثلا در کمتر از ۱۰ کیلومتری بعد از ساحل این جزایر را ایجاد کنند، محدوده دریایی کشوری که دارای جزیره مصنوعی است از نظر وسعت تغییر نمی کند. در یک جمله، تمامیت ارضی کشور، همان مرز سابق است.

جزایر مصنوعی کشور امارات، به مرور زمان معنای خلیج فارس را تغییر خواهند داد. خشک کردن دریا در سواحل جنوب خلیج فارس از جانب کشور امارات، پدیده‌ای است که علاوه بر تأثیر بر محیط زیست، ادعای آینده امارات مبنی بر احتساب خط مبدا دریایی و گسترش آبهای سرزمینی و گسترش مرزهای آبی به سمت جزایر ایرانی بویژه جزیره استراتژیک ابوموسی را هموارتر خواهد کرد. با ساخت جزایر مصنوعی، به احتمال بسیار زیاد در آینده، امارات، مدعی افزایش آب‌های سرزمینی از آن سوی این جزایر، به عنوان خط مبدأ دریایی را مطرح خواهد کرد. این ادعا موجب پدید آمدن تنش در استخراج منابع دریایی و کف دریا خواهد شد. همچنین با اجرای این پروژه، فاصله امارات با جزیره ابوموسی به عنوان آخرین جزیره ایران، حدود ۱۰ کیلومتر کمتر خواهد شد.

برخلاف آنچه تصور می کنیم که کشورهای حوزه خلیج فارس به جز ایران، متحد و تحت نظر برادر بزرگترشان یعنی عربستان هستند اما اختلافاتی بین این کشورها در مورد همین جزایر و در مورد خط مبدا و خط ساحلی وجود دارد.

بحث های حقوقی را باید بسیار جدی گرفت و کنوانسیون کویت باید دوباره احیا شود و با آنها مذاکره کرد. در حال حاضر چهار کشور در منطقه، فاقد جزایر مصنوعی هستند. در همین راستا باید توجه داشت که خلیج فارس به دلیل عرض اندک نمی تواند به دریاهای داخلی، سرزمینی، منطقه انحصاری اقتصادی و فلات قاره ای تقسیم شود. برای تقسیم بندی این چنینی به بیش از ۳۰۰ کیلومتر فضا نیاز است، یعنی برای هر کشور ۲۰۰ مایل لازم است که چنین چیزی در خلیج فارس با این عرض محدود امکان پذیر نیست. برای پیشگیری از مسایل بعدی باید رسما به سازندگان این جزایر در مورد مسایل حقوقی و سیاسی و زیست محیطی هشدار داده و با آنان وارد مذاکره شد. در غیر این صورت پیامدهای حقوقی زیادی خواهد داشت.

از نظر سیاسی و امنیتی نیز ورود بیگانگان نگرانی هایی را برای ایران به همراه خواهد داشت. ایران تا پیش از سال ۱۹۷۱ و حتی قبل از ژاندارمی در منطقه خلیج فارس، خواهان منطقه ای عاری از قدرت های خارجی بوده است و ورود آنها را نگران کننده می دانست. گذشته از حضور بیگانگان در این منطقه ممکن است در آینده ادعاهایی در مورد منابع زیرزمینی انرژی ایران به واسطه  نزدیک تر شدن جزایر مصنوعی به ابوموسی ایجاد شود، همانند مشکل فعلی ایران با قطر در مورد عسلویه و برداشت بیشتر قطر از حوزه مشترک گازی. از سوی دیگر می تواند آثاری را نیز بر جزایر سه گانه داشته باشد و تنش بر سر مالکیت بر این جزایر  را جهانی کند. در واقع  تاکنون اختلاف  بر سر جزایر سه گانه  بین ایران و امارات بوده است؛ اما با ساخت جزایر می تواند به نگرانی جهانی تبدیل شود.