زیست آنلاین: اقیانوس ها (گستره به هم پیوسته آب شور) و دریاها، با آن عظمت، علاوه بر اینکه به طور سنتی به عنوان یک منبع پایان ناپذیر ثروت در نظر گرفته می شوند؛ همچنین نقش مهمی در زندگی اجتماعی و فرهنگی ما ایفا می کنند. انواع مختلفی از منابع دریایی وجود دارد: بقایای دریایی غیر زیستی مانند مواد معدنی، گازها یا هیدرات ها و منابع زیستی (هر آنچه که زنده است) مانند ماهی، جلبک دریایی و صدف ها. بهره برداری از این منابع، محدود به سطح توسعه فن آوری و قدرت عناصر طبیعی است.

به گزارش زیست آنلاین، امروزه پیشرفت های تکنولوژی و رشد جمعیت ساحل نشین، فشارهای افزونی بر منابع طبیعی موجود به ویژه در زمینه های ماهیگیری، حمل و نقل، تفریحات دریایی و توسعه و بهره برداری نفت و گاز وارد می آورند.

در این پرونده، بیشتر تاملی خواهیم داشت بر روی تخریب منابع شیلات (وابسته به فعالیت ماهیگیری) در مقیاس جهانی و پیامدهای آن در محیط زیست طبیعی، محیط زیست اجتماعی-اقتصادی و ذخایر ماهیان بی آنکه فراموش کنیم منابع غیرزیستی، قربانی بهره برداریهای بی حد و حصر هستند.

حقوق دریایی و منابع دریایی اکوسیستم، ماهیان، آبزیان و آلودگی های دریایی، با مرزهای قانونی مطابقت ندارند. این مسئله به این خاطر است که کیفیت ذخایر ماهی نه تنها به چگونگی تنظیم و روش کشورها در ماهیگیری در آبهای مختص خودشان بستگی دارد، بلکه همچنین به فعالیت های فراتر از مرزهای خودشان نیز وابسته است. تلاش های انجام شده توسط یک کشور در اصطلاح حفاظت و کنسرواسیون اگر با اقدامات و همکاریهای جهانی همراه نباشد و پشتیبانی نگردد بی فایده خواهد بود.

حقوق دریایی: ابزار مواجه با واقعیت زمینی مساحت کل اقیانوسها در جهان (همه اقیانوسها) ۳۶۱.۲۲۰.۴۲۰ کیلومتر مربع یا ۷۰/۸ درصد از کل مساحت جهان است. مرزهای حکومتی، همانطور که در خشکی  وجود دارند، در دریاها نیز هستند. به همین دلیل است که باید مشکلات را در سطح بین المللی مورد توجه قرار داد.

حقوق دریایی دارای تعدادی قوانین بین المللی است، چه قابل اجرا و چه غیر قابل اجرا و مربوط می شود به مدیریت شیلات که این قوانین از کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد قوانین دریایی در سال ۱۹۸۲ آمده و در برنامه عملیات اجلاس جهانی درباره توسعه پایدار در سال ۲۰۰۲، توسط سازمان ملل متحد و فائو تدوین شده است.

با این حال، به دلیل تفاوت های فرهنگی بین کشورهای مرتبط، واقعیت بسیار پیچیده تر از نظریه است. فشارهای سیاسی و اقتصادی برای حفاظت از منافع مهم هستند و رعایت قوانین بر روی خشکی دشوار است.

با این حال، وجود متون قوانین بین المللی دریایی، یک پیشرفت است، هرچند اعمال و اجرای برخی از آنها همچنان به تصویب توافقنامه یا مهلت قانونی بستگی دارد. پس از گذشت چندین سال، تکامل قوانین دریایی به شدت تحت نظارت و پیگیری است، در نتیجه پیشرفت آن امیدوار کننده است.

برای اطلاعات بیشتر در مورد قوانین بین المللی شیلات به این سایت مراجعه کنید: راهنمای اینترنتی حقوق بین المللی شیلات:  l&#۳۹;Internet Guide to International Fisheries Law.

مسائل مناطق ساحلی مناطق ساحلی اکوسیستم های خاصی هستند که رقابت و نزاع منطقه ای را افزایش می دهند. هر فعالیتی در یک منطقه بر روی دیگر مناطق اثر می گذارد: از ساخت بندرگاه گرفته تا اسکله های ماهیگیری، و یا نصب مزارع بادی؛ کوچکترین خطا می تواند پیامدهای مستقیم یا غیرمستقیم بر منابع صیادی داشته باشد. برای مثال دسته های ماهیان مرده ای که از کیفیت بد آبهای اطرافشان بر روی آب ظاهر می شوند. از این رو بهره گیری از یک رویکرد یکپارچه برای فعالیت های دریایی که تمام عناصر بالقوه ویرانگر و مخرب را در نظر بگیرد لازم است.

آبهای بین المللی این مناطق خارج از کنترل هر نوع حق حاکمیتی هستند و تردد آزاد برای همه مجاز است. اغلب فعالیت ها در این مناطق صلح آمیز هستند، اما حفاری های وسیع یا حوادث دریایی، به ویژه در مورد نفتکش ها، می توانند دریا یا ساحل را آلوده کنند و بر روی حیات وحش و گیاهان تاثیرات غیر قابل جبران داشته باشند. با توجه به بهره برداری از منابع، این منطقه از ۲۰۰ مایلی به بعد در دریا شروع می شود و صیادی در آن آزاد است. با این حال، مقررات کمی برای دفاع از منافع مشترک (کمیسیون بین المللی مدیریت ذخائر دریایی) در نظر گرفته شده است، آن هم با قید محدودیت کمیسیون از طریق دریا و اقیانوس برای مقابله با مشکلات ماهیان مهاجر در مناطقی که رفت و آمد دارند.

از بین رفتن منابع دریایی با ماهیگیری بیش از حد انواع مختلف ماهیگیری، پیامدهای آن بر محیط زیست و ذخائر ماهیان نوع ماهیگیری

روش

پیامد

سرسره های قدیمی

یک توری مستطیل شکل که در اطراف دسته های ماهی، تشکیل یک حلقه می دهد و طنابی برای بستن کیسه استفاده می شود.

به تور انداختن ماهی های جوان و پستانداران دریایی مانند دلفین ها.

خطوط قرمز یا راهنما

در لنگر با یک خط و قلاب کار می کند.

دشمن پرندگان دریایی، لاک پشت ها و ماهی های غیر هدف.

تورهای شبکه ای

سفره مستطیلی دراز که از بالا توسط شناورها و از پایین با وزنه کشیده می شود.

پرندگان دریایی را گیر می اندازد و هنگام رهاسازی، تله بسیاری از حیوانات می شوند.

کیسه های ماهیگیری

توری به شکل قیف، در پشت یک قایق و در دریا به طور مستقیم کشیده می شود.

اجسامی را جذب می کند که هدف صید نیست، مقدار قابل توجهی از گونه هایی که هدف صید نیستند را گیر می اندازد و خسارت وسیعی را به بستر محیط زندگی ماهی ها وارد می کند.

 

مشکلات صید بیهوده و ماهیگیری غیر قانونی مشکلات صید بیهوده براساس برآوردها، مجموع گونه هایی که هدف صید نیستند حدود یک چهارم صیادی در جهان را شامل می شوند. این گونه ها شامل مواردی است که به طور تصادفی و ناخواسته گرفته می شوند و باید طبق مقررات رها شوند. این مسئله، می تواند به گونه های حفاظت شده مربوط شود مثل پستانداران دریایی، یا گونه های در خطر انقراض، گونه های نورس و خیلی کوچک که تجارت می شوند یا گونه های دیگری از ماهیان که منفعتی برای صیادان ندارند، گونه هایی که خواه برای تجارت، خواه برای تفریح و سرگرمی صید می شوند. به طور کلی، گونه هایی که به طور تصادفی صید می شوند و اغلب مرده هستند در دریا یا سواحل رها می شوند.  تکنیک های مختلف ماهیگیری، نمی توانند انواع ماهی ها را از هم تشخیص دهند و آنها را در هم صید می کنند؛ از این رو «صید ثانویه» برای شناسایی گونه های مختلف ضروری است.

برخی از گونه های دریایی همچون لاک پشتهای دریایی را یک قانون حفاظت می کند.  به همین دلیل است که صید آنها  در عملیات صنایع شیلات باید به سطحی کاهش یابد که بقای آن را به خطر نیاندازد. در این زمینه اقداماتی صورت گرفته است. برای مثال صیادان میگو در ایالات متحده را در نظر بگیرید. تورهای آنها به دستگاهی مجهز است که لاک پشتها را رها می کند، در عین اینکه بین ۵ تا ۲۰ درصد سخت پوستان صید شده نیز از دست می روند. در واقع آنها از طریق سوراخ عبور می کنند. در مورد صید اره ماهی ها، چون مناطق مولد آنها با مناطق زیست لاک پشتها تداخل دارد، بنابراین صیادی در آنها قدغن است. درباره پستانداران دریایی، صرف نظر از میزان انقراض این جمعیت، تحت قانون خاصی حفاظت می شوند که صید تصادفی این حیوانات توسط صنایع شیلات تقریبا به صفر می رسد.

ماهیگیری غیرقانونی صیادی غیرقانونی و بدون ضوابط مسئله ای است که تا زمانی که ماهی ها فراوان باشند، حکومتها را نگران نمی کند. امروزه، سهمیه ماهیگیری برای تجدیدپذیری ذخائر ماهی در نظر گرفته شده است؛ بی آنکه تصور شود این کار کشتیهای ماهیگیری را به صید غیرقانونی تشویق می کند. بیشتر ماهی های صید شده به طور غیر قانونی از آبهای کشورهای درحال توسعه و فقیر می آیند که ابزار موثری برای کنترل مناطق و کشتی هایشان ندارند، در نتیجه باعث مشکلات اقتصادی و دسترسی به غذا برای ساکنین ساحلی می شود. علاوه بر این، کشتی هایی که صید غیرقانونی می کنند، از مقررات و سهمیه بندی های در نظرگرفته شده شیلات که برای حفاظت از گونه های مختلف که در مناطق صیدشان زندگی می کنند، تبعیت نمی کنند. در نتیجه، خطر بهره برداری بی رویه نیز وجود دارد، به خصوص در مورد گونه های جوان (سایز و اندازه برای صید رعایت نمی شود)، و در نتیجه، برخی ذخائر در مدت خیلی کوتاه (یک تا دوسال) ناپدید می شوند. ضایعات حدود ۲/۴ میلیارد یورو تخمین زده می شود (M.H Aubert, ۲۰۰۷)، که به آن باید پیامدهای زیست محیطی جبران ناپذیر را نیز اضافه کرد.

لابیگری های بین المللی یارانه های جهانی برای بخش شیلات حدود ۳۴ میلیارد دلار در سال است، به طور عمده برای ژاپن با ۵/۳ میلیارد دلار، اتحادیه اروپا با ۳/۳ میلیارد دلار و چین با ۳/۱ میلیارد دلار در سال. برخی از گروه های زیست محیطی مانند  WWF معتقدند که این یارانه ها صیادی بی رویه را تشویق می کنند و باید ممنوع شوند. در واقع، این یارانه ها برای افزایش ظرفیت ماهیگیری، از طریق خرید کشتی، سوخت های فسیلی و تجهیزات ماهیگیری، در مقیاس جهانی حدود ۲۰ میلیارد دلار در سال تخمین زده می شود و از این طریق به بهره برداری بی اندازه منجر می شود. این یارانه ها، همچنین قدرت ایالات متحده و ژاپن را در برابر دیگر ملتها که کمتر تجهیزات دارند بالا می برد و آنها را در مقابل هم قرار می دهد.

پیامدهای تخریب منابع دریایی پیامدها، متاسفانه بسیار زیاد و اغلب غیر قابل برگشت هستند. در وهله اول، بهره برداری بی رویه از منابع شیلات، به طور مستقیم، خطر عمده کاهش ذخائر گونه های مختلف، چه هدف صید باشند چه نباشند و به طورغیرمستقیم خطر تخریب اکوسیستم دریایی را در بر دارد.  صید بیش از حد، اگر با مدیریت ضعیف در شیلات همراه باشد، باعث میلیاردها دلار خسارت در سال به این صنعت می شود که به این مبلغ باید یارانه های اعطا شده به ناوگان بزرگ ماهیگیری را نیز اضافه کرد.

این مسئله می تواند منجر به ناپدید شدن ماهی های بزرگتر و مسن تر از جمعیت یا ذخیره آنها شود. ویژگی این جمعیت ها، ماهی هایی هستند که تولیدمثل کمتری دارند و جمعیت شان (بر اساس شاخص کاهش ذخایر) هرروز کمتر می شود. بهره برداری بیش از اندازه می تواند تاثیرات منفی بر روی اکوسیستم داشته باشد و تعادل آن را به هم بزند. حمله به یک حلقه در زنجیره غذایی باعث تخریب کامل اکوسیستم می شود. اگر بیش از حد، ماهی هایی مثل کوسه ها، ماهیان تون، مارلین و ... که به عنوان شکارچیان بزرگ شناخته می شوند را صید کنیم، ذخایر ماهی هایی که به عنوان طعمه هستند (در رده پایین هستند)  تنظیم نخواهند شد و عدم تعادل ایجاد خواهند شد. و برعکس، اگر ما از ماهی هایی که به عنوان غذا استفاده می کنیم بیش از حد صید کنیم، برای این شکارچیان بزرگ دریا غذایی باقی نمی ماند و در نتیجه در اثر فقدان غذا، رو به انقراض و نابودی می روند.

برای مثال کاهش تعداد شیرهای دریایی استلر (Steller) در آلاسکا، معنادار و قابل توجه است. در این رویداد محلی، این مسئله تا حدی به استفاده بیش از حد از منابع غذایی اصلی آنها، مثل ماهی های روغنی و ماهی خال مخالی مربوط شده است. در مورد اکوسیستم های صخره ای، آنها نیز به طور غیرمستقیم، قربانیانی هستند که به خاطر صید و ماهیگیری بیش از اندازه در معرض خطر هستند. هنگامی که ماهی های گیاه خوار، در جوار صخره های مرجانی ناپدید شوند، جلبکهایی که با مرجانها همزیستی دارند چند برابر می شوند و به ویژه اگر مقدار ازت (نیتروژن) آب بالا باشد جلبک ها می توانند، صخره ها را مورد هجوم قرار دهند. همچنین، آنها بیشتر نور را مسدود می کنند، که همین امر به نابودی زیست بوم ها منجر می شود. برخی از انواع صیادیها برای صخره ها بسیار ویرانگر هستند (مثل استفاده از دینامیت، ...)، زیرا زمانی که کار متحرک باشد، باعث به تعویق افتادن تلاش برای بازسازی در دیگر مناطق آسیب پذیر می شود.

به مثالهایی در این مورد توجه کنید:

 ماهی تون قرمز (طلایی) کمیسیون اروپا، در سال ۲۰۰۷ تصمیم گرفت که صید ماهی تون قرمز را در آبهای شرقی اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه متوقف کند. بر اساس گزارش های دریافتی، در سال ۲۰۰۷ سهمیه ۱۶ هزار و ۷۷۹ و نیم تن به اتحادیه اروپا اختصاص یافته بود. قبل از آن، بهره برداری بیش از حد از این گونه فراوان، به وسیله ابزارها و روشهای غیرطبیعی صورت می گرفت:  

استفاده از هواپیما برای مکان یابی گروه های ماهی های تون قرمز، در خارج از دوره های مجاز صید که محکوم شده است. طبق اعلام صندوق جهانی طبیعت و حیات وحش، شیوه های مشکوک که در مزارع ماهی تون برای پرواربندی ماهی های تون وحشی انجام می شد تا اجازه دهند که آنها قبل از سن بلوغ آماده صید شوند، از بین رفته است. چنین روش هایی از بازتولید این گونه ها جلوگیری می کرد و خطر انقراض آنها را در پی داشت.

ماهی های روغنی این نوع ماهی هم مثل ماهی تون، قربانی انگیزه بهره برداری بی رویه به دلیل تقاضای بیش از حد مصرف کنندگان شده است. این ماهی با تیغ های نحیف و ضعیف و با گوشت محدود، به دلیل اینکه کمتر سایر گونه های دیگر، در معرض خطر زیست محیطی قرار دارد و ارزش غذایی بالا و طعم و مزه خوبی دارد، مورد مصرف بی رویه قرار گرفته است.

در اکتبر سال ۲۰۰۲، یک کمیسیون علمی بین المللی متخصص در زمینه مشاوره، توصیه کرد که صید ماهی روغنی در دریای شمالی، دریای ایرلند و در غرب اسکاتلند متوقف شود. امروزه سهمیه صید، به طور مرتب مورد بررسی قرار می گیرد و تحت نظارت می باشد و برنامه ای برای مبارزه با ماهیگیری غیرمعمول در قالب های بسیار کوچک منعکس شده است.

وضعیت فعلی و چشم انداز آینده انسان برای تغذیه خود، برقراری ارتباط و اخیرا برای دفع زباله از دریا استفاده می کند. اینکه در حال حاضر اقیانوس ها در معرض خطر هستند و دیگر قادر به تولید منابع پایان ناپذیر ماهیگیری نیستند، غیر قابل انکار است. با توجه به این موضوع، ضروری است که جایگزین هایی پیدا کنیم که بتوان همه را راضی نگه داشت؛ چه ماهیگیران و صیادان و چه طرفداران محیط زیست. با این هدف، می توان هم از صید بی رویه جلوگیری کرد و هم منابع پایدار شیلات را مدیریت کرد، به طوری که صیادان، بیشتر تولید کننده باشند و اینکه بخشی از هزینه ماهیگیریشان کاهش یابد و حجم صید افزایش یابد.

برای رسیدن به این منظور، باید اقدامات خاصی به ویژه در زمینه بهبود شناخت و نظارت بر منابع و با هدف ایجاد ارتباط بین دانشمندان و افراد حرفه ای صورت پذیرد. توسعه مدیریت شیلات در سطح بین المللی و حمایت از ابتکارات نوآورانه در زمینه ترویج تکنیک های جدید ماهیگیری که حق انتخاب بیشتری می دهد، لازم و ضروری است. این چشم اندازها باید از طریق روش های جدید مدیریت منابع شیلات، با رویکرد به اکوسیستم در صیادی و در جهت بهبود سیستم کلی بازاریابی (پرورش و فروش) و کمک به کشورهای در حال توسعه عبور کند.

آبزی پروری، یک روش بحث برانگیز پرورش ماهی، روشی عملی از هزاران سال پیش بوده است که در دهه های اخیر پیشرفت قابل توجهی را، به ویژه در مناطق رطوبتی قاره ای و سواحل تجربه کرده است. تولیدات آن به طور عمده به سمت پرورش ماهی هایی مانند سومون (ماهی آزاد)، همچنین صدف داران (انواع صدفهای خوراکی)، اکینودرم ها یا خارپوستان (توتیای دریایی و...)، سخت پوستان (خرچنگ، میگو و...) و گیاهان آبزی سوق یافته است.

این تولیدات، از پرورش یا نگهداری در محیط طبیعی می توانند نشات بگیرد. این روش از لحاظ تئوری، برای مقابله با کاهش ذخائر ماهی، ‌راه حل مناسبی به نظر می رسد. با این وجود، زمانی که فشار تولید از ارزش زیست محیطی روش فراتر رود، واقعیت چیز دیگری می شود. پیامدها خود را در غالب نابودی تالابهایی که استخرهای پرورش ماهی در آن قرار دارند، استفاده از گونه های وحشی به عنوان ماهیان پرورشی و تولید گونه های عجیب و غریب در مناطق معتدل نشان می دهند.

اما مشکل اصلی هنوز باقی مانده است و آن هم آلودگی زیستگاه های محلی، توسط پسماندهای غذایی و مواد زائد شیمیایی حاصل از فعالیت های آبزی پروری در حجم بالا است.

نتیجه گیری واضح است که بهره برداری بیش از حد از منابع شیلات موجب هزینه های اقتصادی و زیست محیطی فراوانی می شود. پایان دادن به بهره برداری بی رویه از منابع و زمان دادن به ذخایر برای تجدیدپذیری، موجب رشد تولید و افزایش بهره وری و به حداکثر رساندن درآمد در طول زمان برای این بخش می شود. چنین اقداماتی برای تثبیت منابع شیلات و بخش ماهیگیری ضروری است. از سوی دیگر، مهم است که به روشهای جایگزین دیگر و اقدامات جبرانی با در نظر گرفتن تمام عناصر (زیست محیطی، اجتماعی-اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و...)، با هدف یافتن «راه کاری پایدار و موثر»  اندیشیده شود.

منبع: www.notre-planete.info

 

جهت مشاهده مهمترین مطالب مرتبط می توانید بر روی هر یک از عناوین زیر کلیک کنید:

واکنش گروه های سبز به استراتژی دریایی دولت ها بودجه کم محیط زیست دریایی و طرح اقدام ملی برای دریای خزر رفع آلودگی های پلاستیکی دریا توسط زیست شناسان دریایی چالش های جدی برای اکوسیستم آبی  تغییر اقلیم مناطق کشنده اقیانوس را چهار برابر کرد روند رو به رشد  در اقتصاد آبی