زیست آنلاین: احسان عابدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی کشور به وضعیت محیط زیست دریای خزر، طی یک یادداشت، کشف میادین گازی و نفتی در مناطق شمالی کشور و تاثیرات آن بر اکوسیستم دریای خزر را مورد بررسی و نقد قراردده است. به گفته وی دریاچه خزر، اکوسیستم های وابسته به آن و همه زیستمندان خزری، صندوق ارزی پایداری هستند که نباید به واسطه نفت، کوچکترین آسیبی به آن‌ها وارد شود. این ذخایر به مراتب ارزش بالاتری نسبت به نفت و درآمدهای نفتی حاصل از آن دارند.

بنابراین گزارش، بنا به گفته های مسئولان شرکت نفت خزر، اعماق ۵۰۰ تا ۸۰۰ متری جنوب دریاچه خزر دارای ذخایری حدود ۵۰ میلیارد بشکه نفت و گاز است که با انجام مطالعات وسیع ژئوفیزیکی، زمین شناسی و مهندسی نفت در اعماق، به این تخمین دست یافته‌اند.
متن یادداشت به شرح زیر است:

افزایش نگرانی‌ها نسبت به دریای خزر

اصولا در کشور ما عمده فعالیت‌های اکتشاف و استحصال در اعماق کم، آن هم در خلیج فارس اتفاق افتاده است و تجربه زیادی در اکتشاف و برداشت نفت و گاز در اعماق بالا آن هم در دریاچه خزر نداریم. کار در اعماق بالا تجربه و تجهیزات خاص خود را احتیاج دارد تا نشت ترکیبات نفتی و آلودگی ناشی از نشت این نوع ترکیبات کمترین آسیب ممکن را به محیط زیست دریایی وارد نماید.

عملیات نقل و انتقال خود مبحث دیگری است. امروزه نگرانی‌ها و گزارش‌های جدی از آلودگی‌های نفتی ناشی از نقل و انتقال نفت و گاز در سراسر دنیا مشاهده می‌شود، بماند که لوله گذاری‌ها در اعماق بالا شرایط خاصی دارد و فرسوده شدن لوله‌ها با سرعت زیادی رخ می‌دهد. همه این موارد نگرانی‌ها را در خصوص محیط زیست دریایی دریاچه خزر تشدید می کند.

مشکلات محیط زیستی دریای خزر

دریاچه خزر کم مشکل ندارد. تراز آب دریاچه کاهشی شده، خلیج‌ها و تالاب‌های خزر در حال خشک شدن هستند، کاهش بارندگی و کاهش ورود آب ناشی از تغییر اقلیم و گرمایش جهانی نفس دریاچه خزر را گرفته، فعالیت های انسانی در حاشیه دریاچه خزر چندین برابر شده، آلودگی های پلاستیکی و ورود میکروپلاستیک‌ها به دریاچه خزر روند افزایشی داشته، شکوفایی و ازدیاد غیر طبیعی جلبک ها معضل دیگری شده است و مشکلات محیط زیستی دیگری که مجالی برای بیان تک تک آن ها نیست. حال شما فرض کنید که آلودگی نفتی نیز به این تهدیدها اضاف شود. به نظر شما دیگر رمقی برای این دریاچه خواهد ماند؟

تاثیرات آلودگی نفتی بر خزر

دریاچه خزر به دلیل داشتن تالاب‌ها، رودخانه‌ها و مصب‌ها که تراز آب هر کدام تابع تراز آب دریاچه خزر است و همگی میزبان طیف وسیعی از گونه‌های گیاهی و جانوری منحصر بفرد می‌باشند، به شدت از لحاظ تنوع زیستی حائز اهمیت است و آلودگی نفتی به صورت همزمان علاوه بر دریاچه خزر تمامی اکوسیستم‌های وابسته به دریاچه خزر و زیستمندان آن‌ها را مورد تهدید جدی قرار می دهد.

شایان ذکر است که هم اکنون آلودگی نفتی در دریاچه خزر وجود دارد، اما با ادامه روند افزایشی آلودگی نفتی و جلوگیری نکردن از این وضعیت فاجعه بار، اکوسیستم های منحصر بفرد خزری، زیستمندان دریاچه خزر، به خصوص ماهیان خاویاری و صنعت پر رونق خاویار دچار آسیب جدی می شود و در واقع جنگ طلاهای سیاه نفت و خاویار خزر بدون شک به نفع نفت به پایان می رسد و حدود ۸۰ درصد خاویار جهان در معرض خطر جدی ناشی از آلودگی نفتی قرار می‌گیرد.

سال ۱۳۷۴ حدود هزار تن نفت خام از طریق رودخانه ولگا وارد دریاچه خزر شد. رودخانه کورا در آذربایجان سالانه مقدار قابل توجهی ترکیبات نفتی و آفت کش وارد دریاچه خزر می نماید و گزارش‌هایی در خصوص ورود هزاران تن قیر و قطران به دریاچه خزر مشاهده می‌شود. همه این موارد هشدار جدی به مسئولان نفت خزر می دهد که با رعایت تمامی مبانی محیط زیست دریایی دریاچه خزر دست به اکتشاف و استخراج بزنند تا دریاچه خزر تلی از نفت نشود.

خزر، سرمایه‌ای جهانی

دریاچه خزر، اکوسیستم های وابسته به آن و همه زیستمندان خزری، صندوق ارزی پایداری هستند که نباید به واسطه نفت، کوچکترین آسیبی به آن‌ها وارد شود. این ذخایر به مراتب ارزش بالاتری نسبت به نفت و درآمدهای نفتی حاصل از آن دارند، چرا که منابع تجدید شونده دارای ارزش ذاتی بی‌مثال و بی‌همتایی هستند که قابل مقایسه با منابع غیر قابل تجدید نیست. جدای از این موضوع و در مقایسه ارزش دلاری نفت و خاویار همین بس که یک کیلو خاویار معادل حدود ۱۰۰ بشکه نفت است.