توسعه فناوری نانو منجر به تولید محصولات با ارزش و جدید در صنایع غذایی شده است که می‌توان پسماندهای کم‌ارزش را به محصولات مفید تبدیل کرد. دکتر حسین صباحی، عضو رسمی هیئت ­علمی نانو­بیوتکنولوژی دانشکده­‌ی علوم و فنون دانشگاه تهران، اخیراً موفق به انتشار مقاله­‌ی ارزشمندی در زمینه­‌ی تولید یک ماده­‌ی قارچ‌کش نوین توسط فرایند ساده و ارزان میان‌افزایی با استفاده از مونت‌موریلونیت ناخالص (Mt) و عصاره­‌ی پسماند میوه انار، شده است.

به گزارش زیست آنلاین، دکتر صباحی در مورد زمینه­ کاری و پژوهشی­ خود چنین می گوید: بحث حفظ طبیعت و تولید غذای سالم و آلی از طریق تولید آفت­‌کش‌­ها و کودهای سازگار با محیط ‌زیست با استفاده از نانوذراتی است که از طبیعت گرفته شده‌ا‌‌ند، جزو مباحث مورد علاقه من است. در واقع یکی از بزرگ‌ترین اهداف من در این زمینه، استفاده بالقوه از نانوذرات برای توسعه­‌ی صنعت کشاورزی کشور است.



وی در مورد هدفش در زمینه ورود به این حوزه و دستیابی به تولید محصولات با ارزش با استفاده از پسماند­های صنعت انار، گفت: از نظرمن هرگونه تحقیق و پژوهشی که انجام می­‌شود علاوه بر دارا بودن درجه­‌ی برتر علمی، باید کاربردی و در راستای منافع کشور باشد. در واقع مهم­ترین هدف این مطالعه نیز، بر پایه‌­ی استفاده از مواد بی­‌ ارزش و غیرقابل استفاده برای تولید یک ماده‌­ی با ارزش و هم‌چنین کمک به حل معضل بزرگ دفع ضایعات صنعتی از جمله ضایعات صنعت انار بود.

بیشتر بخوانید: تولید نوعی نانو ساختار با استفاده از آب انار صباحی در مورد این پژوهش و فرایند میان‌­افزایی (intercalation) افزود: همان­‌طور که گفته شد، پوست انار حاوی ترکیبات فنلی است که دارای فعالیت‌های قابل توجه ضد­قارچی هستند و خالص‌سازی این ترکیبات فنلی از عصاره‌ی پوست میوه انار (PFPE) بسیار هزینه‌بر است. ما از نانوذرات سازگار با محیط ‌­زیست (که خود آن‌ها نیز خاصیت ضد قارچ دارند) و روش intercalation   که یک روش پایه نانو است، برای جذب انتخابی ترکیبات فنلی از عصاره­‌ی میوه استفاده کردیم و هزینه­ تولید قارچ‌کش را به میزان قابل ‌توجهی کاهش دادیم.

مهم‌­ترین نکته­‌ی قابل­­ توجه این است که این نانوذرات کاملاً طبیعی هستند و هیچ­‌گونه سمیتی ندارند اما بزرگ‌­ترین معضل آن‌­ها این است که در مواجهه با اکسیژن و دما تجزیه می­‌شوند و از بین می‌­روند، برای حل این مشکل، ما از نانوذرات سیلیکاتی استفاده کردیم که به حفظ خاصیت قارچ­‌کشی این ترکیبات کمک می‌کنند و برای انسان نیز مضر نیستند.

بیشتر بخوانید: ۹۲ درصد از آلاینده‌های آب با نانوذرات تولیدشده توسط آب انار حذف می شوند اهمیت و کاربرد این پژوهش در صنایع غذاییهمان­‌طور که می‌­دانید طی فرایندهای صنایع تبدیلی میوه انار، حجم زیادی از ضایعات صنعتی (یعنی پوست و دانه) تولید می‌شود که دفع آن‌ها به یک مشکل بزرگ زیست ‌محیطی تبدیل شده و کاربرد آن به عنوان خوراک دام از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست، از طرفی این پسماندها یک منبع قابل دسترس از ترکیبات فنلی محسوب می‌شوند که دارای خواص دارویی، ضد قارچی و خواص ﻧﻮﺗﺮﻭﺳﯿﻮﺗﯿﮑﺎﻝ (ﻏﺬﺍﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﺳﻮﺩﻣﻨﺪ) هستند و ما در این پژوهش به کمک فناوری نانو به تولید قارچ‌­کش­‌های مفید از این ضایعات برای جلوگیری از پوسیدگی میوه‌­ها پرداختیم.



البته، مطالعه و پژوهش‌­های زیادی در این­ زمینه چه در ایران و چه در خارج از ایران انجام شده است. به عنوان مثال بنده همراه آقای بلوچ پژوهش‌های دیگری هم در این زمینه انجام دادیم و اثر این قارچ­‌کش‌ها را بر روی یک قارچ دیگر بررسی کردیم و در یکی از مجلات داخلی به نام «مجله­ بیماری­‌های گیاهی» منتشر کردیم.

بیشتر بخوانید: خواص انار و دانه‌ های یاقوتی اش موانع و مشکلاتی انجام این پژوهش‌­هادر مسیر انجام تحقیقات همواره مشکلاتی چه از لحاظ مالی و چه از لحاظ کمبود امکانات و غیره وجود دارند اما به عقیده‌­ی بنده در هر امر پژوهشی، با تفکر صحیح و مطالعه‌­ی فراوان و با استفاده از قدرت خلاقیت می­‌توان بر بیشتر مشکلات غلبه کرد. به عنوان مثال در همین پژوهش‌ها ما با تفکر و مطالعه، هزینه­ تحقیقات را تا حد قابل توجهی کاهش دادیم.

صباحی در مورد حمایت ارگانها و سازمان های مرتبط چنین گفت: اولین و بزرگ‌ترین حامی ­ما در مسیر انجام این تحقیقات، دانشگاه تهران بود و پارک علم و فناوری دانشگاه تهران نیز نقش مؤثری در پیشبرد این مطالعات داشت. علاوه بر آن دانشکده­ کشاورزی ابوریحان و بخش گیاهان­ دارویی دانشگاه شهید بهشتی و … در این زمینه به ما کمک‌­های شایانی کردند.

اساس تحقیقات در همه‌­ی کشورها از جمله کشور ما، که امروزه با تحریم­‌ها و افزایش قیمت مواد آزمایشگاهی مواجه شده است، مطالعه‌ی فراوان می‌باشد و همواره توصیه­ من به دانشجویان این است که برای انجام هرگونه پژوهشی بسیار مطالعه و تفکر کنید. علاوه بر آن اراده و خواست الهی را در نظر داشته باشید و بر او توکل کنید و همواره سعی کنید با وجود همه­ مشکلات، مس را به طلا تبدیل کنید نه نقره را به طلا!

منبع: زیست فن