تالاب‌ها پهنه‌های آبی ارزشمندی هستند که در طول سالیان طولانی به صورت طبیعی و یا به دست بشر (مصنوعی) شکل گرفتند و به مرور علاوه بر فواید فراوان برای زندگی بشری، به زیستگاهی برای حیات وحش نیز تبدیل شدند. در واقع گهواره تنوع زیستی دنیا هستند که اجتماعات زیادی از گونه‌های پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان، ماهیان و بی‌مهرگان را در خود جای داده‌اند.

به گزارش زیست آنلاین، امسال به مدد سیلابی شدن رودخانه‌ها حدود ۳۰ درصد تالاب بختگان آبگیری شد که این مساله لانه‌سازی و تخم‌گذاری فلامینگوها را در آن منطقه به همراه داشت اما اکنون با تشدید گرما و افزایش تبخیر، بخش‌های زیادی از تالاب رو به خشکی است و حیات بچه فلامینگوها به خطر افتاده است، این درحالیست که سازمان حفاظت محیط زیست، حقابه تالاب‌ها از جمله بختگان را تعیین و برای عملیاتی شدن به وزارت نیرو اعلام کرده اما هیچ سهمی از این حقابه تامین نشده است.

تالاب‌ها پهنه‌های آبی ارزشمندی هستند که در طول سالیان طولانی به صورت طبیعی و یا به دست بشر (مصنوعی) شکل گرفتند و به مرور علاوه بر فواید فراوان برای زندگی بشری، به زیستگاهی برای حیات وحش نیز تبدیل شدند. در واقع گهواره تنوع زیستی دنیا هستند که اجتماعات زیادی از گونه‌های پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان، ماهیان و بی‌مهرگان را در خود جای داده‌اند.

ایران با توجه به اقلیم متنوع، تالاب‌های زیادی را در خود جای داده و تاکنون ۲۵۰ تالاب در سطح کشور شناسایی شده که کار مطالعه احیای بیش از ۱۰۰ تالاب انجام شده است.

در چند سال اخیر عواملی همچون دخالت بیش از حد انسان در طبیعت، اجرای پروژه‌های مختلف سدسازی، انتقال آب بین حوضه‌ای، توسعه کشاورزی و خشکسالی باعث شد تا وضعیت تالاب‌ها در شرایط بدی قرار گیرد و تعداد زیادی از آنها خشک شوند و مشکلات زیادی از جمله بروز گرد و خاک را برای جوامع انسانی رقم بزنند.

تا چندی پیش اولویت در تأمین حقابه‌ها در کشور به ترتیب برای مصارف شرب، کشاورزی، صنعت و در آخر محیط زیست بود که در دولت یازدهم این ترتیب به صورت شرب، محیط زیست، کشاورزی و صنعت تغییر کرد، یعنی بر این اساس وزارت نیرو موظف است که حقابه تالاب‌ها را بعد از آب شرب تأمین کند اما عملاً این اتفاق نمی‌افتد.

عیسی کلانتری معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بارها تاکید کرده که حفظ و حراست از تالاب‌ها از اولویت‌های زیست‌محیطی دولت است و حقابه تالاب‌ها نیز در دولت یازدهم به رسمیت شناخته شده است و همواره سعی شده تعامل خوبی با وزارت نیرو در این خصوص انجام شود، اما با تمام این تأکیدات همواره شاهد وضعیت نابسامان در تالاب‌ها از جمله تالاب بختگان در استان فارس هستیم.

تالاب بختگان یکی از مهمترین زیستگاه‌های آبی کشور و از مهمترین زیستگاه‌های جوجه‌آوری فلامینگو است که در سال‌های اخیر به دلایل مختلفی از جمله خشکسالی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی خشک شده و از رودخانه کر که منبع اصلی تأمین آب آن است هیچ‌گونه ورودی دریافت نمی‌کند.

بر این اساس مدتی است که در خبرگزاری‌ها و سایت‌های مختلف اخباری مبنی بر از بین رفتن بچه فلامینگوها در تالاب بختگان در استان فارس شنیده می‌شود؛ مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره به خبرنگار علمی ایرنا گفت: حقابه تالاب‌ها را سازمان حفاظت محیط زیست تعیین و به وزارت نیرو ارسال کرده است حالا آنها باید آن‌را تأمین کنند.



۱۲۰ میلیون متر مکعب آب برای بخش کشاورزی مسعود باقرزاده کریمی درباره حقابه تالاب بختگان افزود: حقابه تالاب‌های بختگان و طشک با توجه به شرایط فصلی و اقلیمی در سه بخش ترسالی، خشکسالی و نرمال تعیین شده است که میزان آن برای ترسالی یک میلیارد و ۲۰۳ میلیون متر مکعب، خشکسالی ۳۴۲ میلیون متر مکعب و نرمال ۷۰۰ میلیون متر مکعب است و وزارت نیرو هم در جریان قرار گرفته است، علاوه بر این وزارت نیرو نیز حقابه‌ای برای حوضه آبریز بختگان و مهارلو تعیین کرده است.

وی ادامه داد: اگر عدد مشخصی برای حقابه‌ها نباشد سازمان محیط زیست موظف است آن را تعیین کند و این کار را هم کرده و نیاز آبی را به وزارت نیرو اعلام کرده است، حالا آنها موظفند که این میزان آب را در قالب حقابه تأمین کنند، ادارات کل محیط‌زیست استانی پیگیر موضوع هستند تا این روند اجرایی شود و سازمان نیز نظارت می‌کند.

باقرزاده کریمی به سیلاب‌های اخیر و تأثیر آن بر تالاب‌های کشور اشاره کرد و گفت: امسال با توجه به بارش‌های بهاری و سیلاب‌ها وضعیت تالاب بختگان تا حدودی بهبود یافته بود اما چون فصل تابستان و گرمای هوا در پیش بود در نامه‌ای از وزارت نیرو خواستیم تا پیش از گرم شدن هوا و آغاز تبخیر آب در تالاب‌ها، حقابه‌ها را تأمین کند اما تاکنون هیچ رهاسازی با این هدف انجام نشده است در حالی که می‌توانستیم با دادن حقابه وضعیت تالاب‌ها را حفظ کنیم.

به گفته وی وزارت نیرو حدود ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب برای بخش کشاورزی رها کرده است.

وی اظهار داشت: هدف ما این بود که فرصت طلایی تا قبل از شروع تبخیر را از دست ندهیم چون وقتی تالاب‌ها با سیلاب اخیر آبگیری شدند اگر حقابه آنها هم تأمین می‌شد می‌توانست تا حد زیادی وضعیت تالاب‌ها را ثابت نگه دارد اما متأسفانه تاکنون هیچ رهاسازی برای تامین حقابه تالاب‌ها از سوی وزارت نیرو انجام نشده است.

مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: همچنین در حال انجام مطالعه دقیقی برای حقابه‌های تعیین شده هستیم تا شرایط بهتری برای علمیاتی شدن آنها فراهم شود، یعنی اینکه مثلاً از کدام رودخانه و یا حوضه آبریز بالادست می‌توان حقابه تالاب بختگان را بهتر تأمین کرد چون وقتی وزارت نیرو آبی را هم رها می‌کند در پایین‌دست کشاورزان آن‌را برداشت می‌کنند و آبی به تالاب نمی‌رسد که در این مطالعه در نظر داریم بهترین راهکار را برای رسیدن آب به تالاب به دست آوریم.

وی در پاسخ به اینکه چرا سازمان محیط زیست برای گرفتن حقابه تلاش نمی‌کند، گفت: سازمان محیط زیست تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد، این سازمان حقابه ها را تعیین و اعلام می‌کند و در ادامه ادارات کل استانی موظف به اجرایی کردن آن هستند البته سازمان هم به طور مرتب پایش و پیگیری می‌کند.

باقرزاده کریمی افزود: اگر عددی نباشد سازمان محیط زیست مسئول تعیین آن است یعنی باید نیاز آبی را اعلام کند که این کار با مشورت وزارت نیرو انجام شده است تا بر اساس سیاست سازمان، حقابه تالاب‌ها تأمین شود، حال اجرای آن جزو وظایف ادارات کل محیط زیست استانی است.

وی درباره وضعیت تالاب بختگان و شرایط فلامینگوهای موجود در آن گفت: وضعیت را پیگیری می‌کنیم تا آخرین اقدام را انجام دهیم.

دریاچه بختگان، از دریاچه‌های شرق استان فارس است که بیش از ۱۰ سال بر اثر تداوم خشکسالی خشک مانده و امسال به برکت بارش‌های بهاری حدود ۳۰ درصد آبگیری شده است اما با شروع فصل گرما و تبخیر، آب موجود در آن حال خشک شدن است.
این دریاچه در سال‌های پرآب، زیستگاه زمستانه پرندگانی است که از روسیه و دشت‌های سیبری به ایران مهاجرت می‌کنند، فلامینگو، درنا، کبوتر دریایی، آب‌چلیک، مرغابی و غاز که همگی در حفظ بوم ساختار و محیط زیست نقش بسیار ارزنده‌ای دارند در بستر این دریاچه زمستان‌گذرانی می‌کنند.
این دریاچه از رودخانه کُر سیراب می‌شود، رودخانه‌ای که سد درودزن بر روی آن احداث شده است.

بر اساس آمارهای منتشر شده تا اواسط فروردین ماه امسال ورودی آب به سد درودزن حدود ۹۰ متر مکعب بر ثانیه بوده که بیشترین میزان مهار آب ناشی از سیلاب‌های اخیر را دارد.
میزان آب قابل استفاده و مفید در سد درودزن نیز تا نیمه فروردین ماه حدود ۳۰۰ میلیون متر مکعب اعلام شده بود.

درباره این موضوع بیشتر بخوانید:

تلاش کارشناسان ایرانی و ژاپنی در اجرای طرح اکولوژیک تالاب انزلی

مصائب یک تالاب: میخ آخر بر تابوت انزلی

پروژه میلیاردی برای آلوده ‌کردن تالاب انزلی

زیباترین و مهم ترین تالاب های بین المللی ایران

آیا ماده مصرف شده در طرح بایوجمی تالاب انزلی سرطان زا است؟