دیپلماسی آب دامنه بحران بین‌المللی آب را از ایران دور می‌کند

به گزارش زیست آنلاین، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی با انتقاد از فقدان وجود دیپلماسی در حوزه آب گفت: درکشور ما سیاست‌های داخلی آب وجود دارد، اما در ایران فقدان یک راهبرد روشن و مدون راجع به آبها و رودخانه‌هایی که به کشور وارد یا از کشور خارج می‌شود و ما از آنها حقابه داریم، حس می‌شود.
فقدان یک راهبرد روشن و مدون راجع به آبها و رودخانه‌هایی که به کشور وارد یا از کشور خارج می‌شود و ما از آنها حقابه داریم، حس می‌شود. در کل ما دیپلماسی آب در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی نداریم.

وی با اشاره به سابقه فقدان دیپلماسی آب در کشور و پیامدهای تاریخی آن، خاطرنشان کرد: اگر ما سیاست روشن و واضحی در مورد دیپلماسی آب داشتیم، ۴۰ سال پیش که ترکیه می‌خواست سدهایی روی رودخانه دجله و فرات بزند، مسئولان کشور ما با به‌کارگیری دیپلماسی آب با آنها وارد مذاکره می‌شدند و به تفاهم و توافقاتی می‌رسیدند. در آن صورت آبهایی که از کشورهای سوریه و عراق در درون رودخانه دجله و فرات می‌آید و رودخانه اروندرود را می‌سازد، وضعیت فعلی را پیدا نمی‌کرد.

دبیر همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا افزود: نتیجه احداث سدهای کشور ترکیه این است که امروز آورد آب به سوریه و عراق کم شده و هورها و باتلاق‌ها در عراق خشک شده است و امروز ریزگردهای این مناطق خشک، استان‌های غربی کشور را با مشکلات عدیده زیست محیطی مواجه کرده است. ترکیه حدود ۲۳ سد دارد که سد آتاتورک به تنهایی می‌تواند کل آب فرات را قطع کند. نتیجه احداث این سدها این است که امروز آورد آب به سوریه و عراق کم شده و هورها و باتلاق‌ها در عراق خشک شده است و امروز ریزگردهای این مناطق خشک، استان‌های غربی کشور را با مشکلات عدیده زیست محیطی مواجه کرده است. وقتی کاری در طول ۴۰ سال انجام شده، نمی‌توان در یک سال جلوی آن را گرفت و متأسفانه بحران ریزگردها به این سادگی‌ها حل نخواهد شد.

استاد دانشگاه تربیت مدرس با تشریح اختلافات آب میان افغانستان و ایران بر سر رودخانه هیرمند، گفت: افغانستان در سال ۱۳۵۱ قراردادی با ایران در زمان امیرعباس هویدا راجع به آب رودخانه هیرمند منعقد کرد که از اساس به ضرر ایران بود. در دورانی انگلیسی‌ها گفته بودند ۵۰ درصد آب هیرمند برای ایران است، بعد آن را به ۳۰ درصد و سپس در دوران رژیم گذشته حق ایران را به کمتر از ۱۰ درصد تقلیل دادند. هم‌اکنون نیز افغانستانی‌ها مشغول احداث سدهایی هستند که بر آب‌های ورودی به ایران تأثیر منفی می‌گذارد و قطعا در آینده مشکلات اقتصادی و زیست محیطی را برای شرق کشور در پی خواهد داشت.در حال حاضر افغان‌ها مشغول احداث سدهایی هستند که بر آب‌های ورودی به ایران تأثیر منفی می‌گذارد و قطعا در آینده مشکلات اقتصادی و زیست محیطی را برای شرق کشور در پی خواهد داشت.

دکتر پاپلی یزدی با اشاره به پیامد احداث سد سلما در افغانستان بر آب سد دوستی، گفت: بیش از ۹۰ درصد آب سد دوستی که بین ایران و ترکمنستان است، از افغانستان تأمین می‌شود. حالا هم افغانستان سد سلما را با کمک هندی‌ها ساخته است که می‌تواند مانع ورود آب به سد دوستی شود. آنها سدهای دیگری نیز در دست ساخت دارند که آورد آب به شرق ایران را با کاهش چشمگیر مواجه خواهد کرد. حالا هم برخی از مسئولان صحبت از واردات آب از تاجیکستان می‌کنند اما در شرایطی که کشور ما دیپلماسی آب ندارد، چگونه با این کشور می‌خواهیم وارد مذاکره شویم و در مقابل آب چه چیزی به تاجیکستان می‌دهیم که منافع ملی ما را تا سال‌های آینده تضمین کند و پیامدهای امنیتی نیز به بار نیاورد؟

وی با اشاره به یکی از تألیفات خود با عنوان دیپلماسی آب، اظهار کرد: من در کتاب دیپلماسی آب گفته‌ام که آب مثل نفت شده است و جنگ‌های آینده بر سر آب خواهد بود. اساتید و کارشناسان انجمن ژئوپلیتیک ایران معتقد هستند که می‌توانیم با تدوین دیپلماسی آب به سمت صلح آب برویم. ما می‌توانیم وارد مذاکره شویم و از هم‌اکنون چشمه‌های آب شیرین دنیا را خریداری کنیم ولو اگر یک مترمکعب از این آب را هم به ایران نیاوریم. چون سرمایه‌گذاری در بخش آب برای کشور سودآور و در جهت منافع ملی ایران است. می‌توانیم با تدوین دیپلماسی آب به سمت صلح آب برویم. می‌توانیم از هم‌اکنون چشمه‌های آب شیرین دنیا را خریداری کنیم، چون سرمایه‌گذاری در بخش آب برای کشور سودآور و در جهت منافع ملی ایران است.

دبیر همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا در ادامه با برشماری چالش‌های آب میان ایران و همسایگان، اظهار کرد: رودخانه مرزی ارس هم امروز خودش مشکلاتی دارد که بیشتر مربوط به آلودگی می‌شود. معادن مسی که در ارمنستان وجود دارد و در حال بهره‌برداری است در آینده برای رود ارس خطرناک است.

وی با بیان اینکه در وزارت امورخارجه ایران حتی یک مدیرکل در بخش آب وجود ندارد که وظیفه‌اش پیگیری مسائل آب باشددر وزارت امورخارجه ایران حتی یک مدیرکل در بخش آب وجود ندارد که وظیفه‌اش پیگیری مسائل آب باشد.، افزود: البته در وزارت نیرو ساختاری در سطح اداره کل رودخانه‌های مرزی وجود دارد و آن اداره کل نیز با وزارت امور خارجه و مرزبانی همکاری نزدیکی دارد. ولی در ساختار وزارت خارجه یک معاونت یا یک اداره کلی تحت عنوان اداره کل آب وجود ندارد که ما مثلا یک مستشار آب در کشورهای مختلف داشته باشیم.

رییس انجمن ژئوپلیتیک ایران تصریح کرد: اقلیم ایران از نیمه خشک به سمت خشکسالی در حال تغییر است و در این بین فقدان دیپلماسی در حوزه آب می‌تواند به مشکلات دامن بزند. اقلیم ایران از نیمه خشک به سمت خشکسالی در حال تغییر است و در این بین فقدان دیپلماسی در حوزه آب می‌تواند به مشکلات دامن بزند. بر اثر سیاست‌های غلط در حوزه آب در حال حاضر اکثر دشتهای ما با بحران شدید روبه رو شده است. هم‌اکنون باغات بسیار بزرگ پسته دچار کمبود آب هستند، به طوری که عمق برخی از چاه‌های منطقه کرمان و رفسنجان زیاد شده و آب آن شور شده است. برخی از چاه‌داران آب چاه را تصفیه می‌کنند و نمکی که از کنار موتور چاه‌ها پیدا می‌شود خود یک خطر زیست محیطی محسوب می‌شود. پس ما در آبهای زیرزمینی‌مان با مشکل جدی رو به رو هستیم و دشت‌های بسیار زیاد بحرانی داریم.

وی یادآور شد: باید توجه داشت که در طول ۳۰ سال اعتبارات وزارت نیرو برای آبهای زیرزمینی فقط حدود سه درصد اعتبارات آن وزارتخانه را تشکیل می‌داده است.

پاپلی یزدی اظهار کرد: از سوی دیگر سیاست‌های روشنی با همسایگان در رابطه با آبهای مرزی نداریم. سالها سیاست کارآمدی برای مهار آب‌هایی که از کشور خارج می‌شد نیز نداشته‌ایم. البته چند سال گذشته با تلاش‌های صورت گرفته و با نگاه راهبردی مقام معظم رهبری بودجه خوبی برای مهار و کنترل آبهای مرزی تخصیص یافته است.

پاپلی یزدی تأکید کرد: پیش‌بینی من به عنوان رئیس انجمن ژئوپلیتیک ایران این است که اگر همین حالا ما به دنبال راهکارهای حل مسائل آب به کمک دیپلماسی آب نباشیم، در ۱۰ سال آینده تبعات بحران بین‌المللی آب به سراغ ما خواهد آمد.اگر از همین حالا به دنبال راهکارهای حل مسائل آب به کمک دیپلماسی آب نباشیم، در ۱۰ سال آینده تبعات بحران بین‌المللی آب به سراغ ما خواهد آمد. امروز که بحران بین‌المللی آب به خط قرمز خود نرسیده است، می‌توانیم با پیگیری دیپلماسی آب مذاکراتی متعادل بر اساس منافع ملی‌مان داشته باشیم، اما اگر دیر شود قطعا طرف‌های مقابل امتیازات بیشتری را مطالبه خواهند کرد.

وی با انتقاد از راهبرد توزیع جمعیت در ایران و با تأکید بر ضرورت تغییر راهبرد توسعه ملی ایران از برّی به بحری، خاطرنشان کرد: ما باید به سمت تمدن دریایی برویم. پولی که می‌خواهیم خرج تهران کنیم، در اطراف دریای عمان سرمایه گذاری کنیم تا جمعیت مولد در سواحل مکران مستقر شود.ما باید به سمت تمدن دریایی برویم. پولی که می‌خواهیم خرج تهران کنیم، در اطراف دریای عمان سرمایه گذاری کنیم تا جمعیت مولد در سواحل مکران مستقر شود. ما همواره خواسته ایم آب را به هرکجا که جمعیت متراکم می شود ببریم، آیا نمی توانیم جمعیت را کنار آب و دریا ببریم؟ ما باید از فرصت های داخلی کشور نهایت بهره برداری را بکنیم و فرصت های بین المللی که گونه های مختلفی دارد را از دست ندهیم.

پاپلی یزدی در بخش دیگری از سخنان خود با تشریح اهداف برگزاری همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا اظهار کرد: انجمن ژئوپلیتیک ایران با پشتوانه بزرگ علمی که دارد، احساس مسئولیت کرده و تلاش می‌کند با برگزاری همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا به صورت علمی به کمک دستگاه‌های مسئول بشتابد و با همفکری جامعه علمی کشور بتواند سیاست‌ها و راهکارهای علمی و مفیدی را به دستگاه‌های مسئول پیشنهاد دهد. هدف ما این است که بتوانیم چارچوب‌های دیپلماسی آب را پیشنهاد دهیم و راهکارهایی پیدا کنیم که بتوانیم از حقوقمان در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی دفاع بکنیم. باید راهکارهایی پیدا شود که بحران آب آینده در منطقه و کشور را مدیریت کنیم؛ اگر ۴۰ سال قبل به این مسئله توجه می‌شد، امروز با چالش ریزگردها مواجه نبودیم.

وی با اعلام فراخوان مقاله برای این همایش و با دعوت از جامعه علمی کشور، دانشجویان، کارشناسان و همه دغدغه‌مندان نسبت به بحران آب، اظهار کرد: علاقه‌مندان برای آگاهی از محورهای همایش و زمان‌بندی ارسال چکیده و اصل مقالات و ارسال آن می‌توانند به سایت همایش به آدرس www.wdconf.ir مراجعه کرده و یا با دبیرخانه همایش با تلفن ۰۲۱۸۸۳۲۳۵۲۷ تماس بگیرند.

به گزارش ایسنا، بر اساس این گزارش، همایش ملی دیپلماسی آب و بحران‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا به همت انجمن ژئوپلیتیک ایران و با مشارکت دستگاه‌های مختلف اجرایی و علمی در اسفندماه امسال با سخنرانی شخصیت‌های برجسته کشوری برگزار خواهد شد.

https://zistonline.com/vdcawani.49nmu15kk4.html