زمامداری آب در ایران با الگوی تقلیدی توسعه از بین رفت

به گزارش زیست آنلاین ،دکتر محمد تقی فرور رئیس کنسرسیوم بین المللی قرق‌های بومی (واقع در سویس) در گفت و گو با زیست‌آنلاین با تاکید اینکه هنوز هم راه حل‌های ارائه شده راهکارهای اساسی برای حل مشکلات نیست گفت: در حکومت پهلوی‌ و پیش از انقلاب الگوهایی که در کشور در بیشتر بخش‌ها استفاده می‌شد تماماً برگرفته از اندیشه‌های آمریکایی و کشورهای غربی بود. به اعتقاد من آن الگوهای بکار رفته مناسب ایران نبوده و همین امر هم موجب بروز انقلاب شد. با این حال پس از انقلاب چون تفکر جایگزین وجود نداشت، مجبور به بهره‌گیری از الگوهای کشورهای دیگر شدیم و نتوانستیم تولید دانش به آن مفهومی که باید صورت گیرد، نماییم. لذا الگوهای امروز ایران مطابق و در راستای همان الگوهای توسعه‌ای گذشته و پیش از انقلاب و با گرایش غربی و جذب سرمایه گذاری خارجی است.
وی با تاکید دوباره بر این موضوع که الگوهای توسعه‌ای که در وزارت‌خانه‌ها نیز دنبال می‌شود به کلی غلط است، اظهار داشت: این الگوها تنها دچار تغییرات سیاسی شده نه تغییرات توسعه‌ای و با این راه‌حل‌ها امکان شکست وجود دارد.
فرور به تجربه انقلاب نیکاراگوئه اشاره کرد و گفت: انقلاب نیکاراگوئه نشان داد این کشور در حین انقلاب، برنامه‌های جایگزین توسعه‌ای خود در حوزه محیط‌زیست، کشاورزی، بهداشت، صنعت، آموزش و غیره را تدوین کرده بود. چراکه می‌دانست پس از انقلاب نیاز به این برنامه‌ها دارد. در حالی که چنین چیزی در ایران وجود نداشت. دلیل این تفاوت نیز انقلاب سازمان‌یافته نیکاراگوئه و در مقابل خفقان موجود در ایران در زمان شاه بود که اجازه کار سازمان‌یافته توسعه‌ای را نمی‌داد و لذا فرصت برای تدوین برنامه و سیاست‌های توسعه‌ای بعد از انقلاب نیز ایجاد نشد. از اینرو می توان گفت سیاست آب، محیط زیست، اقتصاد و صنعت و غیره کشور برگرفته از سیاست‌های غربی و آمریکایی و نامناسب برای ایران بوده است.
وی ادامه داد: حتی نظام اداری ایران توسط استادان، دانشگاه‌ها و مهندسان مشاور آمریکایی تنظیم شده بود. برای مثال براساس تحقیقات گروه‌های آمریکایی قبل از انقلاب، سیاست در بخش کشاورزی، دامداری، صیادی و حتی بسیاری از بخش‌های اقتصادی، حذف تولیدکنندگان خرد و جذب آنها در شرکت‌های ملی و بین المللی بود. درحالی که سیاست چند هزار ساله ایران چیز دیگری بود. برای نمونه کوچ عشایر که در راستای حفظ طبیعت و محیط زیست است از این جمله می باشد که می توان به آن اشاره کرد.
رئیس کنسرسیوم بین المللی قرق‌های بومی در بخشی از صحبت‌های خود به ماموریت خود به عنوان رئیس این کنسرسیوم پرداخت و خاطرنشان کرد: در این کنسرسیوم به حفظ طبیعت توسط جوامع بومی و محلی تاکید شده است. این نهضت در ۱۰۰ کشور و حدود ۷ سالی است به وجود آمده است. چراکه به عقیده من حفظ طبیعت همیشه وظیفه مردم بوده است و دولت نمی‌تواند این کار را انجام دهد.
فرور تشریح کرد: در بحث آب و توسعه نیز همینطور است یعنی توسعه و حفظ آب برعهده اقشار جامعه است. به عبارت دیگر در گذشته در حوزه آب تکنولوژی‌های بومی و شیوه های زمامداری آب وجود داشت که به صورت پایدار از آن بهره می‌برد و در حد توان طبیعت از آن استفاده می‌شد. استفاده از قنات‌ها و طرح‌های آبیاری از رودخانه‌ها از طریق کانال‌ها و سیستم‌هایی مثل انواع بُنه، آب نوبه و آب بندان داری و سدسازی های مناسب نمونه‌هایی از مدیریت منابع آب در قدیم بود.
وی افزود: به جرات می‌توان گفت سیستم‌هایی که در حوزه مدیریت منابع آب و زمامداری منابع آب در ایران وجود داشت بی‌نظیر بودند اما به دلیل برخی ایدئولوژی‌های اشتباه و غرب زده این زمامداری را عمدتاً از بین برده‌ایم. چون افرادی را برای تحصیل علم از جوامع غربی فرستادیم که تنها به تدریس علم و آموخته‌های خود پرداختند و در عمل کاری نکردند و در نهایت به واسطه تقلید، تبدیل به یک واردکننده شدیم.
ایشان در تشریح این موضوع به مثالی پرداخت: شاهد این هستیم که در کشورهای توسعه یافته‌ای نظیر آمریکا در دهه های اخیر بالغ بر ۱،۲۵۰ سد را برداشته‌اند یعنی تکنولوژی غالب در مهندسی عمران و سد در آمریکا، سدبرداری— و نه سدسازی— شده است. اما در ایران همچنان سیاست سدسازی اعمال می شود. درحالی که برخی از این سدها به اشتباه احداث شده و موجب خشکسالی و برهم خوردن اکوسیستم منجمله خشکیدن دریاچه اورمیه شده است. پس باید به سمت برداشتن این سدها و احیا و تقویت نظامهای زمامداری عرفی آب گام برداشت.

https://zistonline.com/vdchz-n-.23nq6dftt2.html